هر آنچه با فرهنگ ما متفاوت است

▪ ابتدا:
سالگرد اغفال حاج یونس فتوحی را گرامی می‌داریم، یادش گرامی و جایش سبز و راهش پر رهرو باد.
این پیامک را این روزها خیلی‌ها دریافت کرده‌اند و حسابی هم خندیده‌اند اما در …

ابتدا:

سالگرد اغفال حاج یونس فتوحی را گرامی می‌داریم، یادش گرامی و جایش سبز و راهش پر رهرو باد.

این پیامک را این روزها خیلی‌ها دریافت کرده‌اند و حسابی هم خندیده‌اند اما در پشت این خنده‌ها نباید واقعیت تلخ را نادیده گرفت که این پیامک یادی از سریال سال گذشته است و سریال‌های امسال نتوانسته مانند سال گذشته مردم را جذب کند.هنوز بر سر این موضوع که مرز نشان دادن معضلات اجتماعی در تلویزیون کجاست بین جامعه شناسان، روان‌شناسان و برنامه سازان تلویزیون بحث است.

عده‌ای معتقدند که تلویزیون باید مشکلات جامعه را نشان دهد و عده دیگر مخالف این نظریه هستند و تاثیر منفی معضلات اجتماعی بر مردم را در این میان بسیار پررنگ می‌دانند؛ درست برخلاف سینما که در نشان‌دادن معضلات اجتماع می‌تواند بازتر عمل کند.

دلیل آن هم مشخص است؛ مخاطبان سینما خاص هستند و خود سینما را انتخاب می‌کنند، برخلاف مخاطبان تلویزیون که همه اقشار را شامل می‌شود. از طرف دیگر در ماه مبارک رمضان تلویزیون مخاطبان بیشتری را جذب می‌کند. به عبارت دیگر، اقبال تلویزیون در این ماه در بین مردم بیشتر است. مخاطبان سریال‌های مناسبتی این روزها خانواده‌ها هستند. به همین دلیل است که انتخاب سوژه داستانی در این مدت حساسیت‌‌برانگیز می‌شود.

اگر قرار باشد که معضلی در تلویزیون نشان داده شود، باید نتیجه و عملکرد آن هم مشخص شود، به همین دلیل نشان دادن پایان خوش در سریال‌های تلویزیونی یک امر عادی است.

همه طلاق‌ها ختم به خیر می‌شود، همه معتادها درمان می‌شوند، همه بیماران شفا پیدا می‌کنند و همه مشکلات به‌خوبی حل می‌شود. این قاعده کلی صدا و سیماست و هنرمندان و دست‌اندرکاران تلویزیون به خوبی با این قاعده آشنا هستند و در ۲ یا ۳قسمت آخر همه مشکلات به سادگی حل می‌شود؛ اگرچه این حل شدن مشکل به قیمت باورنکردن مخاطب باشد.

پایان خوش همه سریال‌ها با واقعیت‌های زندگی متفاوت است. اگر آمار معتادان در جامعه ما بالاست و تلویزیون به‌سمت این معضل پیش می‌رود به شکلی آن را نشان می‌دهد که با واقعیت تلخ آن در جامعه زمین تا آسمان تفاوت دارد. دست نویسندگان برای نوشتن و دست کارگردان برای نشان‌دادن این گونه موضوعات بسته است.

برای اینکه بتوانند مشکلات را نشان بدهند همیشه سعی دارند آن را در قالبی جذاب مطرح کنند و برای پرداختن به این گونه موضوعات به سراغ طنز می‌روند. تا در این قالب بتوانند هم مردم را جذب کنند و هم تاثیر بگذارند. اما باز هم در این راه به مشکل بر می‌خورند چرا که این روزها بحث بر سر این است که نشان دادن معتاد آن‌هم در قالب یک فرد سمپات و نحوه کشیدن مواد حتی به شکل طنزآمیز آن، بدآموزی دارد.

این حرف نشاندهنده ۲نکته مهم است؛ یا اینکه ما مردم را خیلی ساده فرض کرده‌ایم و یا نقش رسانه تلویزیون را بسیار پررنگ‌تر از آنچه هست در نظر گرفته‌ایم و در مقابل نقش خانواده را کمرنگ فرض کرده‌ایم.

تلویزیون بارها درباره اعتیاد و مشکلات از این دست، سریال یا مستندهای داستانی ساخته است تا به مردم آگاهی بدهد. باید پذیرفت که نشان‌دادن معتاد و نحوه کشیدن مواد نمی‌تواند در گرایش مردم به مواد‌مخدر مؤثر باشد. اما نشان‌دادن این موارد با عرف و فرهنگ ما همخوانی ندارد و همان بهتر که خیلی از موارد در پرده باقی بماند و به حساسیت‌های خانواده‌ها که در کنار کودکان و نوجوانان به تماشای سریال می‌نشیند احترام گذاشت.

در آخر:

سال گذشته تعداد پیامک‌هایی که درباره سریال‌های ماه رمضان پخش شد، کم نبود؛ پیامک‌هایی که نشان‌دهنده نگاه تیزبین مردم و علاقه آنان به کار بود، اما امسال تعداد کم پیامک‌ها گواه این است که سریال امسال نسبت به پارسال نتوانسته است مردم را جذب کند.

ندا انتظامی