آلوپسی آراآتا, بیماری ریزش منطقه ای مو

آنچه باید درباره این بیماری بدانید

بعضی بیماری‌ها اسم‌های سختی دارند و شاید به همین دلیل ناشناخته می‌مانند. بیماری آلوپسی آراآتا یا بیماری ریزش سکه‌ای مو از جمله این بیماری‌هاست.

آلوپسی در لغت به معنی ریزش و کم شدن مو و آراآتا به معنی منطقه است که به فارسی به معنی ریزش سکه‌ای یا منطقه‌ای ترجمه شده است و همچون سکه‌ای گرد، موی سر خالی می‌شود و بخش‌هایی از سر، ابرو، ریش، سبیل، بدن، مژه و همه جای بدن همچون کف دست خالی از مو می‌شود.

دکتر کامران بلیغی، متخصص پوست و مو و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران در گفتگو با «جام‌جم» دراین‌باره می‌گوید: این بیماری بر حسب شدت به ۴ نوع تقسیم می‌شود.

در نوع اول آن موها به صورت تکه‌تکه (منطقه‌ای)‌ و در نواحی محدود می‌ریزد و در نوع دوم آن موهای حاشیه سر (دور مو، پشت سر، پشت گوش)‌ ریخته می‌شود که پیش‌آگهی بدی دارد و در این نوع پاسخ به درمان، خوب نیست.

این متخصص پوست و مو، نوع سوم از این بیماری را «توتالیس» ذکر کرده و می‌گوید: ممکن است در این نوع از بیماری، موهای ابرو، مژه و بدن حفظ شود؛ ولی در نوع چهارم بیماری (یونیور سالیس)‌ تمامی موهای بدن ریخته می‌شود؛ به طوری که حتی یک مو نیز در بدن باقی نمی‌ماند که در درمان این بیماری، نوع چهارم، مقاومت به درمان بالایی دارد.

گفته می‌شود، اگر شروع بیماری از دوران طفولیت باشد، پیش‌آگهی بیماری بد است.

این عضو هیات علمی دانشگاه با بیان این مطلب متذکر می‌شود، افرادی که از سنین پایین دچار بیماری می‌شوند، معمولا شدت بیماری‌شان بیشتر از افراد دیگر است. همچنین به گفته محققان این بیماری در اشخاصی که دارای برخی از اگزماهای سرشتی (درماتیت آتوپیک)‌ هستند، می‌تواند شدت بیشتری داشته باشد.

● آلوپسی همراه با بیماری‌های دیگر

تحقیقات نشان می‌دهد همراهی‌هایی با این بیماری از قبیل بیماری‌های تیروئید، برخی از کم‌خونی‌ها، کمبود ویتامین ۱۲ B و برخی از بیماری‌های خودایمنی وجود دارد. دکتر بلیغی با اشاره به این موضوع می‌افزاید: بیماری‌آلوپسی‌ آراآتا با سیستم ایمنی بدن مرتبط است و می‌توان آن را نوعی بیماری سیستم ایمنی بدن ذکر کرد که سلول‌های سیستم ایمنی به طور غلط به فولیکول (ریشه)‌ مو حمله کرده و سبب تخریب ریشه مو می‌شوند؛ ولی باید دانست که این ریزش، ریزش دائمی نیست و بنا به تئوری،‌ هر زمانی احتمال برگشت بیماری وجود دارد و هر وقت که سیستم ایمنی، این دشمنی را با مو فراموش کند، احتمال برگشت موآن هست، پس می‌توان نتیجه گرفت که در این بیماری، همیشه راه امیدواری وجود دارد.

طبق بررسی‌های به دست آمده، این که چرا سیستم ایمنی به ریشه مو حمله می‌کند، هنوز مشخص نیست و آنتی‌ژنی که در سطح فولیکول مو قرار دارد، به اشتباه با سیستم ایمنی بدن تعامل کرده و سلول‌های سیستم ایمنی که «لنفسیت‌ها» هستند، به دور فولیکول مو تجمع کرده و سلول‌های فولیکول دست از تکثیر کشیده و مو می‌میرد و جای آن مویی رشد نمی‌کند.

به گفته دکتر بلیغی، حمله لنفسیت‌های سیستم ایمنی در نمونه‌برداری‌های آسیب‌شناسی به حمله زنبورهای عسل تشبیه می‌شوند. (لنفسیت‌ها نوعی از گلبول‌های سفید هستند)‌ که همانند زنبور عسل دور ریشه مو جمع شده و باعث عدم تکثیر ریشه مو می‌شوند.

وی اظهار می‌کند: این که کدام عامل در سطح سلول‌های ریشه مو، سیستم ایمنی، آن را غریبه فرض می‌کند هنوز مشخص نیست؛ ولی برای این امر،‌ زمینه‌های ژنتیکی شناخته شده است که معمولا سابقه فامیلی در آنها وجود دارد که شدت آن کم و زیاد است.

● عوامل بروز بیماری

این بیماری در زن و مرد از شیوع یکسانی برخوردار است و ممکن است از هر سنی شروع شود.

دکتر بلیغی یکی از عواملی که باعث بیدار شدن و فعال شدن این بیماری می‌شود را «استرس» ذکر کرده و می‌افزاید: استرس با مکانیسم‌های پیچیده سیستم عصبی مرتبط است که باعث می‌شود ریشه مو صدمه ببیند.

وی همچنین یکی دیگر از عوامل شروع بیماری را برخی از عفونت‌ها ذکر می‌کند که هم‌اکنون این نقش بسیار کمرنگ شده است.

جالب است بدانید موهایی که در این بیماری ریخته می‌شوند، موهای مشکی هستند و معمولا موهای سفید در این بیماری گرفتار نمی‌شوند مثلا وقتی گفته می‌شود فلانی یک شبه موهایش سفید شده است، کسی است که آلوپسی آراآتای توتالیس گرفته است و تمامی موهای مشکی‌اش ریخته و فقط موهای سفیدش باقی مانده است، به همین خاطر است که فکر می‌کند یکشبه موهایش سفید شده است.

● روش‌های درمانی

این بیماری پیشگیری خاصی ندارد و چون به دلایل ناشناخته بروز می‌کند، راهی برای آن وجود ندارد ولی مهمترین درمان (سرکوب کردن)‌ سیستم ایمنی بدن است و اساس درمان داروهای سرکوب‌گر سیستم ایمنی است که معمولا برای مناطق موضعی محدود این امر از تزریق واکسن استروئید (آمپول کورتون)‌ با دوز مناسب در ناحیه استفاده می‌شود که سبب کاسته شدن تهاجم سلول‌های لنفسیت می‌شود.

به گفته این عضو هیات علمی دانشگاه تزریق باید توسط پزشک متخصص و با دوز مناسب صورت بگیرد چون در بسیاری اوقات برخی از ضایعات محدود با درمان غلط (غلظت دارو)‌ باعث نازک شدن پوست و بروز عوارض زیادی می‌شود که در این صورت عدم درمان بهتر از درمان غلط آن است.

«محلول ماینوکسیدل» نیز در برخی موارد مورد استفاده قرار می‌گیرد. دکتر بلیغی با اشاره به این مطلب یادآور می‌شود: در موارد شدید این بیماری از داروهای سرکوبگر قوی سیستم ایمنی به صورت عمومی استفاده می‌شود و اینجا پزشک است که ارزشیابی می‌کند که آیا درمان ارزش ریسک و به مخاطره افتادن سیستم ایمنی بدن را دارد یا خیر.

همچنین یکی از درمان‌های جدید را می‌توان (ایمنی درمانی)‌ ذکر کرد که بیمار با دارویی به نام دیفن سیپرون سیستم ایمنی خود را تحریک می‌کند و با تحریک آن مکانیسم‌های ناشناخته باعث بهبود ضایعه می‌شوند.

● یک توصیه پزشکی

دکتر کامران بلیغی در پایان با بیان اینکه درمان غلط بیماری از درمان نکردن آن به مراتب بدتر است و فرد را دچار عوارض جبران‌ناپذیری خواهد کرد متذکر می‌شود: برخی از این بیماران به طور غیرصحیح خود درمانی می‌کنند و با خوردن کورتون‌های زیاد دچار پوکی استخوان و یا عوارض شایع دیگری می‌شوند پس گاهی اوقات درمان نکردن بهترین کار است. قانع کردن بیمار جهت استفاده از کلاه‌گیس به مراتب بهتر از هر درمانی خواهد بود.

گروه سلامت