طرحی كه توجیه نشد

اظهارنظر ها و بحث های علمی رسانه ای در زمینه «اینترنت ملی», بازخورد مناسبی از سوی مدیران مربوطه نداشت و غالبا از سوی ایشان, این نظرات كاملا «غیركارشناسی و دارای موضع» قلمداد می شد

اظهارنظر‌ها و بحث‌های علمی رسانه‌ای در زمینه «اینترنت ملی»، بازخورد مناسبی از سوی مدیران مربوطه نداشت و غالبا از سوی ایشان، این نظرات كاملا «غیركارشناسی و دارای موضع» قلمداد می‌شد و طرح مزبور را مورد تایید «مقامات» اعلام می‌كردند!

● طرحی كه توجیه نشد!

خبر خیلی ساده ولی ناگهانی بود: «طرح اینترنت ملی شایسته تخصیص بودجه شناخته نشد.» این خبری بود كه چند روز پیش و از زبان دبیر شورای عالی انفورماتیك كشورمان بیان شد. این شورا كه قدیمی‌ترین دستگاه در حوزه انفورماتیك ایران است، زیر نظر سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی فعالیت می‌كند و از این رو در فرایند مربوط به بودجه دستگاه‌های حوزه فناوری اطلاعات فعال است. طبعا به همین دلیل است كه محمودی، دبیر این شورا در سخنان خود روند درخواست و بررسی بودجه پیشنهادی وزارت ICT را بررسی و اعلام كرده است.

نكته قابل تامل در سخنان محمودی، ضعف شدید تخصصی در تشریح و توجیه برنامه‌ها و پروژه‌های كلان كشور در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات (فاوا) است. به گفته دبیر شورای عالی انفورماتیك: « متاسفانه عمدتا ضعف تخصصی در توجیه فنی طرح‌های عنوان شده و همچنین عدم آشنایی متولیان با مکانیزم‌های جذب بودجه در سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور، موجب شد که بسیار ساده‌انگارانه با این قضیه برخورد شود تا جایی که صرفا به ارائه ۱۲ تبصره و پیامد آن چند نامه از سوی مقامات عالی مبنی بر همکاری و همراهی سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور با این دوستان در تخصیص منابع بودجه‌ای بسنده نمودند.»

اذعان و تاكید این مقام دولتی متاسفانه خوشایند نیست، چرا كه نشان از وجود یك خلاء آسیب‌رسان در نظام دولتی مدیریت طرح‌ها و برنامه‌های ICT دارد. این كه دستگاه مدیریتی عرصه فاوا توان توجیه و تبین ایده‌ها و برنامه‌های خود را نداشته باشد، و به جای درك واقعی اهمیت و سپس تلاش برای توجیه فنی آن به دیگر دستگاه‌ها، صرفه به چند «توصیه‌نامه» اكتفا نماید، قطعا حركت توسعه این فناوری در كشور را آسیب‌پذیر نموده و آن را در ابتدای راه خود، زمینگیر خواهد نمود.

اظهارات اخیر دبیر شورا ی‌ عالی انفورماتیك، چه دال بر ضعف برنامه‌ها و طرح‌ها این حوزه باشد، و چه نظام كارشناسی و توجیه و تبییین این طرح‌ها را به هنگام درخواست بودجه، ناتوان نشان دهد، در هر صورت آینده خوبی را فرا راه این صنعت در كشورمان تصویر نمی‌‌كند. كافی است به شتاب فزاینده جهان و حتی كشورهای همجوارمان در بهره‌گیری مشتاقانه از این فناوری توجه كنیم تا خطری را كه در عقب ماندن از این محور توسعه تهدیدمان می‌كند به خوبی دریابیم.

● طرح ملی بدون توجیه فنی

اما نكته قابل توجه در سخنان دبیر عالی شورای انفورماتیك، مردود شمردن طرح «اینترنت ملی» به هنگام تخصیص مستقیم بودجه است. آنچنان كه از اظهارات فهمیده می‌شود «دبیرخانه شورای عالی فناوری اطلاعات برای طرح اینترنت ملی ۲۲۰ میلیارد تومان درخواست داده بود اما نتوانست توجیه فنی و تخصصی مناسبی برای این پیشنهاد خود ارائه نماید.»

احتمالا خوانندگان این یادداشت به خاطر دارند كه از اوایل شروع فعالیت مدیریت تازه وزارت ICT طرحی از سوی معاونت فناوری اطلاعات این وزارت مطرح شد كه در زمانی كوتاه، به نگین طرح‌ها و برنامه‌های این نهاد بدل شد، در خلاء طرح پیشین «تكفا» این طرح می‌توانست به عنوان یك جایگزین مطرح شده و توجه كارشناسان و مدیران را به خود جلب نماید، به ویژه اینكه پسوند «ملی» به سیاق برخی طرح‌های مطروحه این چند سال به آن اضافه شده بود.

اما گویا بخت چندانی با این طرح یار نبود، چرا كه همزمان با انتشار خبر آن، مخالفت‌هایی از جانب كارشناسان، مدیران و دست‌اندركاران صنف و نیز رسانه‌ها با آن انجام شد. مفهوم متناقضی كه در ذات این طرح به چشم می‌خورد، شاید مهم‌ترین ضعف این طرح از سوی منتقدین شمرده می‌شد. به تدریج برخی چهره‌های علمی و دانشگاهی نیز به اظهار نظر پرداختند و آن را دارای ابهام دانستند.

در همان زمان اعلام شد كه پروژه‌ای برای تبیین و تشریح این طرح انجام خواهد شد تا خروجی آن در اختیار كارشناسان و علاقه‌مندان قرار گیرد، برنامه‌ای كه هنوز از نتیجه آن چیزی اعلام نشده است، البته اظهار نظر‌ها و بحث‌های علمی رسانه‌ای در این زمینه، بازخورد مناسبی از سوی مدیران مربوطه نداشت و غالبا از سوی ایشان، این نظرات كاملا «غیركارشناسی و دارای موضع» قلمداد می‌شد و طرح مزبور را مورد تایید «مقامات» اعلام می‌كردند!

اما آنچه امروز در فحوای سخنان جدید دبیر عالی شورای انفورماتیك دیده می‌شود، این ادعا را به گویندگان آن بازمی‌گرداند و به صراحت نشان از عدم ترتیب زیربنای فنی و توجیه كارشناسی برای پی‌یزی و ارائه یك طرح بزرگ ICT در ابعاد كشوری دارد. بدین ترتیب نتیجه دوم این اظهارات جناب دبیر، تطهیر و توجیه مخالفت‌های كارشناسی، دست‌اندركاران و رسانه‌ها خواهد بود.

محمود اروج‌زاده- حیات‌نو