یک نفر به من بگوید ربا چیست!

خیلی‌ها شنیده‌اند که «ربا» کار یا چیز خوبی نیست؛ اما اگر ازشان بپرسی که در یکی دو جمله به من بگو ربا چیست، نمی‌توانند! بعد اگر به‌شان بگویی خب، لااقل مثالی بزن بفهمیم که اگر چه …

خیلی‌ها شنیده‌اند که «ربا» کار یا چیز خوبی نیست؛ اما اگر ازشان بپرسی که در یکی دو جمله به من بگو ربا چیست، نمی‌توانند! بعد اگر به‌شان بگویی خب، لااقل مثالی بزن بفهمیم که اگر چه کار کنیم ربا کرده‌ایم، چنان مثال‌‌های بی‌سر و ته و نامربوطی می‌شنوی که بیشتر گیج می‌شوی تا سر در بیاوری!

واضح است که نه قرض‌دهنده و نه قرض‌گیرنده (هر دو) نباید حرف از ربا بزنند. اگر بزنند، آن پول برای هر دو نفرشان، پول بی‌برکتی خواهد بود. اما با این همه، چرا هنوز خیلی‌ها سر از ربا درنیاورده‌اند و دقیقاً نمی‌دانند چیست، خیلی عجیب است!

ما در این پنجره به شما خواهیم گفت ربا چیست. بسیار ساده هم خواهیم گفت. سعی نمی‌کنیم از کلمات یا مثال‌های گیج‌کننده و قلنبه‌سلنبه استفاده کنیم. اما قبل از آن، می‌خواهیم قدری گیج‌ترتان کنیم! حرف گیج‌کننده‌ی ما این است: درست است که ربا حرام است؛ اما ربای حلال هم داریم!

ربا چیست؟

ربا این است:

اگر تو ۱۰۰ چوق به کسی قرض بدهی و قبل از دادن پول، شرط کنی که باید ۱۰۰ و یک چوق (اصلاً بگو ۱۰۰ چوق و ده‌شاهی) به‌ت برگرداند، صددرصد ربا اتفاق افتاده است؛ و هم تو که شرط کرده‌ای و هم او که شرط تو را قبول کرده است، هر دو، در ربا وارد شده‌اید و حرام کرده‌اید پولی را که می‌توانست برایتان برکت کند.

این توضیح ساده و روشن ربای حرام است. بقیه‌اش به خودت مربوط است که ببینی تهِ همه‌ی درصدها و عددها و جمله‌‌هایی که برای دادن یک وام برات ردیف می‌کنند، ۱۰۰ چوقی که می‌گیری را باید ۱۰۰ و خرده‌ای چوق پس بدهی یا نه. اگر باید آن خرده‌ را بگذاری روش و پس بدهی، شک نکن که داری یک قرض ربوی می‌کنی.

ربای حلال دیگر چه جورش است؟

ربای حلال این است:

تو ۱۰۰ چوق به کسی قرض داده‌ای و شرط هم نکرده‌ای که فلان مقدار باید بگذاری روی این ۱۰۰ چوق و پسم بدهی؛ اما وقت پس گرفتن پول، می‌بینی که بدهکار نجیب بیشتر از ۱۰۰ چوق شمرده و دارد به‌ت می‌دهد. خیالت راحت! از شیر مادر هم حلال‌تر است! چرا؟ چون او خودش خواسته بیشتر بدهد؛ تو که شرط نکرده بودی یا چوبی بالای سرش نبوده که بیشتر پست بدهد!

تبصره:

اصلاً توصیه شده و «مستحب» است که بدهکار همچین کاری بکند. یعنی وقت پس دادن پول طلبکار، مبلغی اضافه‌تر یا تحفه و کادویی رویش بگذارد و به کسی بدهد که در هنگام سختی، نه نگفته و کمکش کرده است.