سرمایه معنوی ماه رمضان

نبی مکرم اسلام ص فرمود اگر بنده ارزش ماه رمضان را بداند, آرزو می کند که سراسر سال, رمضان باشد

نبی مکرم اسلام(ص) فرمود: اگر بنده ارزش ماه رمضان را بداند، آرزو می کند که سراسر سال، رمضان باشد. (۱)

این ماه با این عظمت رو به پایان است. اگر کسی به ذات ماه رمضان پی برده باشد، جداشدن از آن، برایش سخت است. اولیای الهی با نزدیک شدن به زمان هجران، گویا به سخت ترین مصیبت دچار می شدند. امام سجاد(ع) یکی از آن بزرگان است که ناله سوزانش در وداع با ماه مبارک رمضان مشهود است. چون روزهای پایانی ماه می شد، غصه امام زیاد می گشت. غمش جانکاه می شد. قرار از کف اش می رفت. در دریایی از اشک غرق می شد و با نوایی سوزناک می گفت: «ما با آن ماه مانند عزیزی که فراقش بر ما گران است و رفتنش ما را غمگین و گرفتار وحشت تنهایی می کند، وداع می کنیم، عزیزی که برعهده ما پیمانی ناگسستنی و احترام رعایت کردنی، و حق لازم واداشدنی دارد؛ بدین خاطر می گوییم:

بدرود ای بزرگترین ماه خدا، و ای عید اولیای خدا.

بدرود ای (گرامی ترین) اوقاتی که (با ما) همراه بودی و ای بهترین ماه در میان دیگر روزها و ساعت ها.

بدرود ای ماهی که برآورده شدن آرزوها در آن نزدیک گشته و اعمال و کردارها (ی نیک) درآن منتشر است.

بدرود ای همدمی که چون پدید آید، احترامش لازم، و چون ناپدید گردد، فقدانش دردآور است. ای مایه امیدی که از دست دادنش رنج آور است.

بدرود ای همدمی که چون روی آورد، ما را مونس شادکننده باشد، و چون برود، وحشت افکند.

بدرود ای همسایه ای که دلها در آن نرم و گناهان در آن کم شود.

بدرود ای یاری دهنده ای که ما را در مبارزه با شیطان یاری داد و ای رفیقی که راه های نیکو و احسان را هموار ساخت.

بدرود که آزادشدگان (از عذاب) خدا درتو چه بسیارند و چه خوشبخت است کسی که احترامت را به واسطه خود رعایت کرد.

بدرود که چه بسیار گناهان را (از نامه اعمال ما) زدودی، و چه عیب ها که پوشیده داشتی!

بدرود که درنگ تو برای گناهکاران چه طولانی بود و در دل مؤمنان چه با هیبت بودی!

بدرود ای ماهی که روزها با تو سرهمسری ندارند.

بدرود ای ماهی که از هر نظر مایه امن و سلامتی هستی!

بدرود ای که همنشینی با تو ناپسند و معاشرت با تو نکوهیده نیست.

بدرود که با برکات و نیکی ها بر ما درآمدی و آلودگی گناهان را از ما فروشستی.

بدرود که وداع با تو از روی خستگی و فراغت از روزه ات از روی رنج و ملالت نیست.

بدرود که پیش از آمدن در آرزویت بودیم و پیش از رفتن بر هجران و فراقت اندوهناکیم.

بدرود که چه بدی ها که با آمدنت از ما دور شد و چه خوبی ها که به برکت تو نصیب ما گشت.

بدرود که دیروز چه سخت بر آمدنت دل بسته بودیم و فردا چه بسیار به تو اشتیاق پیدا خواهیم کرد.

بدرود تو را و فضیلت تو را که از آن محروم شدیم و برکات گذشته ات که از ما ربوده شد.(۲)

ما نیز به پیروی از امام سجاد(ع) با این ماه باعظمت و شریف، وداع می کنیم ومی گوییم: خدایا تازه داشتیم با ماه رمضان انس می گرفتیم. با سحرهایش، با روزه هایش، با تلاوت قرآنش، با ذکرها و گریه های نیمه شبش، با نمازهای اول وقتش، با اسرارش!

چه همه نعمت! عجب عشق و امیدی! عجب ماه زیبایی، عجب سفره گسترده ای! عجب مهمانی خوبی! عجب میزبان مهربانی!

الهی نعمتت از حد فزون است

زبان از گفتن شکرت زبون است

خداوندا، به ما منت نهادی

که ما را این همه نعمت بدادی

سفره این نعمت درحال برچیده شدن است. رمضان دارد تمام می شود. چاره ای جز وداع با این ماه نداریم. اما خدایا کمکمان کن تا با عشق رمضان و روزه هایش، عبادت هایش، سحرخیزی اش، نافله هایش، تلاوت قرآنش، ذکرهایش و دعاهایش مأنوس باشیم. کمک کن تا با توبه هایش و عرصه ترک گناهش همچنان همراه باشیم.

خدایا! استواری عمل و مداومت بر آن، موجب می شود اثر آن عمل باقی بماند. یادمان باش تا اثر رمضان را بر خود نگهداریم.

امام محمدباقر(ع) می فرماید: «دوست داشتنی ترین عمل نزد خداوند عملی است که بنده آن را ادامه دهد، هرچند اندک باشد».(۳)

یکی از دلایل استمرار عمل، حفظ و بقای اثر آن است. اگر می خواهیم اثرات ماه رمضان به عنوان یک سرمایه معنوی برای همیشه باقی بماند، باید همان اعمالی را که در این ماه انجام می دادیم، تداوم بخشیم. با رمضان وداع می کنیم، اما با اعمال آن هرگز خداحافظی نمی کنیم. قصد استمرار اعمال ماه رمضان را داریم.گاهی روزه می گیریم، تلاوت قرآن داریم، دعاها را می خوانیم، نافله ها را ادامه می دهیم. هر روز توبه می کنیم. از گناه دوری می گزینیم، به نماز اول وقت و جماعت بها می دهیم. همه این استمرار برای تبدیل آن حالات معنوی به صفات و ملکات ماندگار و همیشگی است، به گونه ای که این آثار جزو وجود و شخصیت ما شود و همواره رفتارهای ما را تحت تأثیر قرار دهد. تقوا بر وجودمان حاکم گردد و تنها به خدا فکر کنیم و برای خداوندکار و تلاش نماییم. برای رسیدن به این منظور، سختی ها را به جان می خریم، بر دشواریها صبر می کنیم تا همواره رمضانی بمانیم.

ما را به جز از روی تو منظور نظر نیست

ما را به جز از کوی تو مأوای دگر نیست

از جور رقیبان ز رهت روی نتابم

من وصل تو می جویم و خوفم زخطر نیست

۱-بحار/ج۹۶، ص.۳۴۶

۲- صحیفه سجادیه، دعای .۴۵

۳-اصول کافی، ج۳، ص.۱۲۹

علی شیرازی