گرجستان, سرزمین قهرمانان بدفرجام

میخاییل ساآکاشویلی, رئیس جمهوری گرجستان هفته جاری به منظور شرکت در انتخابات ریاست جمهوری پیش از موعد, از سمت خود بطور رسمی کناره گیری کرد

میخاییل ساآکاشویلی، رئیس‌جمهوری گرجستان هفته جاری به‌منظور شرکت در انتخابات ریاست‌جمهوری پیش از موعد، از سمت خود بطور رسمی کناره‌گیری کرد.

رئیس‌جمهوری مستعفی گرجستان با تشدید بحران‌های سیاسی این کشور و تظاهرات گسترده مردمی در تفلیس پایتخت گرجستان، برغم تمایل خود به برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری پیش از موعد تن داد.

از آنجا که وی تمایل داشت در انتخابات ریاست‌جمهوری گرجستان شرکت کند، طبق قانون اساسی این کشور ناگزیر به کناره‌گیری از سمت خود شد.

ساآکاشویلی بویژه در ماه گذشته، با انتقادات شدیدی از سوی مخالفان سیاسی خود مواجه شده بود که در پی آن تظاهرات متعدد و گسترده‌ای علیه وی در تفلیس برگزار شد.

رئیس‌جمهوری مستعفی گرجستان که از سوی احزاب و گروه‌های مخالف به تحدید آزادی بیان، جلوگیری از فعالیت رسانه‌های آزاد، فساد مالی و سیاسی و نیز به بی‌کفایتی در امور کشور متهم شده بود به‌منظور مقابله با موج گسترده اعتراضات عمومی هفتم نوامبر گذشته (۱۶ آبان) به نیروهای پلیس دستور داد با تظاهرکنندگان به‌شدت مقابله شود. وی همچنین از فعالیت برخی رسانه‌های مخالف دولت ممانعت به عمل آورد.

از دیدگاه تحلیلگران، این اقدام ساآکاشویلی به چهره دمکراتیک وی به‌شدت لطمه زد و رئیس‌جمهوری مستعفی گرجستان به رغم اعلام قبلی خود ناگزیر با برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری پیش از موعد موافقت کرد.

«میخاییل آچاواریانی» معاون رئیس پارلمان گرجستان، یکشنبه گذشته در نشست فوق‌العاده نمایندگان، بطور رسمی استعفای ساآکاشویلی را اعلام و پنجم ژانویه (۱۵دی) را برای برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری پیش از موعد تعیین کرد.

طبق قانون اساسی گرجستان، در این مدت «نینو بوردگانادزه» رئیس پارلمان به عنوان کفیل ریاست‌جمهوری، وظایف وی را انجام خواهد داد.

در پی اعلام لغو وضع فوق‌العاده در کشور که پس از هفتم نوامبر به مورد اجرا در آمده بود و نیز پس از اعلام استعفای میخاییل ساآکاشویلی، ده‌ها هزار تن از شهروندان تفلیس بار دیگر به خیابان‌ها ریختند و مخالفت خود را با رئیس‌جمهوری مستعفی گرجستان ابراز داشتند و خواستار از سرگیری فعالیت رسانه‌های مخالف دولت از جمله تلویزیون «ایمدی» شدند.

«یانس لوان» از رهبران ارشد احزاب مخالف دولت خطاب به تظاهرکنندگان گفت: ساآکاشویلی به میل خود استعفا نداد بلکه ناگزیر به این کار شد و هرگز در گرجستان جایی ندارد.

«گیورگی هیندراوا» رهبر یک گروه مخالف دیگر گفت: تعداد تظاهرکنندگان گواه آن است که نمی‌توان اراده ملت را در هم شکست.

مخالفان دولت ساآکاشویلی از ۱۰حزب تشکیل شده‌اند که تمامی این احزاب «لوان گاچچیلادزه» را به‌عنوان کاندیدای واحد خود برای احراز پست ریاست‌جمهوری اعلام کرده‌اند.

مخالفان سیاسی ساآکاشویلی مدعی هستند با گذشت چهار سال از انقلابی مخملی که به روی کار آمدن وی منجر شد هنوز اصلاحات وعده داده شده تحقق نیافته است. اعتراضات به سیاست‌های ساکاشویلی در چهار سال گذشته بحدی بود که برخی از متحدان و همراهان سابق وی از جمله «لوان گاچچیلادزه» به صفوف مخالفان پیوستند.

این در حالی است که ساآکاشویلی روسیه را عامل تحریک مخالفان دولت وی می‌داند. از سوی دیگر مسکو این اتهامات را نوعی فرافکنی از سوی دولت ساآکاشویلی توصیف کرده است.

از دیدگاه برخی تحلیلگران، حوادث و رویدادهای سیاسی دو دهه اخیر گرجستان این تصویر را به ذهن متبادر می‌کند که سیاستمداران تفلیس قهرمانانی هستند که پس از پیروزی سرنوشتی جز شکست ندارند.

از زمان استقلال گرجستان در سال ۱۹۹۱میلادی تا کنون هیچیک از رؤسای جمهوری این کشور موفق نشده‌اند دوره فعالیت سیاسی خود را با حالت عادی به انجام رسانند.

«زویاد گامساخوردیا» نخستین رئیس‌جمهوری گرجستان پس از استقلال این کشور در سال ۱۹۹۱میلادی و در حالی که موفق شده بود ۸۷ درصد آرای مردم را در انتخابات به دست آورد فقط پس از هشت ماه ناگزیر به کناره‌گیری از پست ریاست جمهوری شد.

پس از وی «ادوارد شواردنادزه» آخرین وزیر امور خارجه اتحاد شوروی با کسب ۹۲درصد آرای مردم به عنوان رئیس‌جمهوری گرجستان انتخاب شد. وی نیز در پی مخالفت‌های شدید مردمی و تحت فشار افکار عمومی در سال ۲۰۰۳میلادی ناگزیر به کناره‌گیری از سمت خود شد.

ساآکاشویلی در سال ۲۰۰۳ میلادی در حالی که رهبری گروه‌های مخالف شواردنادزه را برعهده داشت با وعده انجام اصلاحات دموکراتیک، مبارزه با فساد، مبارزه با فقر و برقراری عدالت توانست ۹۷ درصد آرای مردمی را به خود اختصاص دهد.

ساآکاشویلی در شرایطی زمام امور گرجستان را در سال ۲۰۰۳ میلادی برعهده گرفت که از سوی شواردنادزه متهم بود با کمک کشورهای غربی از جمله آمریکا علیه وی توطئه کرده است.

این در حالی است که ده‌ها هزارتن از مردم گرجستان بویژه طی چند ماه گذشته با انجام تظاهرات متعددی مدعی شدند که فعالیت چهار سال گذشته ساآکاشویلی نشان داده وی برغم وعده انجام اصلاحات سیاسی و اقتصادی در کشور و نیز گسترش آزادی‌های دموکراتیک در تحقق هیچ یک از این امور موفق نبوده است ضمن اینکه خود به عاملی برای گسترش نابسامانی‌ها در کشور و نیز مبارزه با روند دموکراسی تبدیل شده است.

براساس این دیدگاه، خط لوله‌ای که میادین نفتی جمهوری آذربایجان را در دریای خزر از طریق گرجستان به ترکیه وصل می‌کرد نیز نتوانست به طرحهای اقتصادی دولت ساآکاشویلی کمک کند. این خط لوله نفتی که منبع درآمد وسیعی برای گرجستان محسوب می‌شود نتوانست به ساآکاشویلی در بهبود شرایط اقتصادی کشور کمک کند و این از نقاط ضعف عمده دولت وی محسوب می‌شود و بشدت مورد سؤال گروه‌ها و احزاب مخالف ساآکاشویلی است.

نکته حایز اهمیت اینکه حوادث و رویدادهای سیاسی گرجستان را نمی توان فقط متأثر از سیاست‌های داخلی این کشور دانست. موقعیت راهبردی گرجستان در منطقه از جمله عواملی است که موجب می‌شود محورهای غربی به‌منظور حضور بیشتر در منطقه قفقاز در صدد نفوذ به این منطقه باشند که دست به دست شدن قدرت در تفلیس را می‌توان در این چارچوب مورد ارزیابی قرار داد.

محمدرضا عرفانیان