آخرین تحولات و مواضع سیاست خارجی کابینه اوباما

باراک حسین اوباما , پانزدهمین رئیس جمهور دموکرات آمریکا که در انتخاب اعضای کابینه خویش تلاش کرده تا از مرزهای سیاسی و نژادی عبور کند ۱۱ , از اولین روز پس از شروع به کارش در کاخ سفید همکاران خود را برای کسب رای اعتماد روانه مجلس سنا کرد

<باراک حسین اوباما>، پانزدهمین رئیس‌جمهور دموکرات آمریکا که در انتخاب اعضای کابینه خویش تلاش کرده تا از مرزهای سیاسی و نژادی عبور کند‌۱۱)، از اولین روز پس از شروع به کارش در کاخ سفید همکاران خود را برای کسب رای اعتماد روانه مجلس سنا کرد. به همین منظور روز ۲۱ ژانویه ۲۰۰۹ مصادف با دوم بهمن‌ماه ۱۳۸۷ سنای ایالات متحده بررسی روند تایید صلاحیت اعضای کابینه چهل‌وچهارم این کشور را که قبلا به طور مقدماتی آغاز کرده بود، از سر گرفت. دستور جلسه سنا در این روز رای اعتماد به <هیلاری کلینتون>، وزیر پیشنهادی <باراک اوباما> برای وزارت امور خارجه آمریکا بود که تنها با دو رای مخالف تصویب شد. این رای اعتماد در حالی کسب شد که اشکالات جمهوریخواهان در روند تایید صلاحیت <هیلاری کلینتون>، به <نمایش قدرت> آنها به دولت جدید اوباما تعبیر شده است. پس از مراسم تحلیف <باراک اوباما> بنا بود صلاحیت هشت وزیر دولت اوباما در مجلس سنا مورد بررسی قرار گیرد؛ اما زمانی که <جان کرنن>، رئیس کمیته انتخاباتی جمهوریخواهان در سنا، خواستار اطلاعات بیشتر درباره فعالیت‌های <بنیاد خیریه کلینتون> شد، رای اعتماد به <هیلاری کلینتون> به تاخیر افتاد. این در حالی بود که در جلسه پانزدهم ژانویه ۲۰۰۹ کمیته روابط خارجی سنا، صلاحیت <هیلاری کلینتون>، با ۱۶ رای موافق در برابر یک رای مخالف تایید و به صحن سنا ارجاع شده بود. تنها رای مخالف در این کمیته را سناتور جمهوریخواه <دیوید ویدر> داد. ویدر مدعی بود؛ فعالیت‌های <بنیاد خیریه کلینتون> در جمع‌آوری کمک‌های مالی از کشورهای خارجی می‌تواند تصمیم‌گیری‌های <هیلاری کلینتون> در وزارت امور خارجه را با شک و شبهه روبه‌رو کند و از این رو دریافت این کمک‌ها باید متوقف شود. <هیلاری کلینتون> نیز در پاسخ مدعی شد، <بیل کلینتون>، رئیس‌جمهوری پیشین آمریکا، موافقت کرده است فهرست تمام کمک‌کنندگان را در اختیار دولت قرار دهد و مقامات دولت اوباما را پیش از تصمیم به برگزاری هرگونه سمینار یا کنفرانس برون‌مرزی در جریان قرار دهد. جمهوریخواهان معتقدند کمک‌های خارجی به <بنیاد کلینتون> با استقلال فعالیت‌های هیلاری در وزارت امور خارجه در <تضاد منافع> قرار خواهد گرفت. در کانون این نگرانی‌ها، میلیون‌ها دلار کمک عربستان سعودی و دیگر کشورهای مستبد و غیردموکراتیک عرب حاشیه خلیج فارس قرار دارد.

<جورج میچل> هفتادوپنج ساله و رهبر پیشین اکثریت در سنای آمریکا، چهار روز پس از شروع به کار <باراک اوباما> به عنوان نماینده ویژه او در خاورمیانه انتخاب شد. <جورج میچل>، پس از پذیرش این مسوولیت وعده داده تا از نخستین روز فعالیت خود در این پست به طور فعال روند سازش اعراب- اسرائیل را تعقیب کند. میچل در مراسمی که به مناسبت انتخاب او به این پست ترتیب داده شده بود و اوباما و <جو بایدن>، معاون رئیس‌جمهور آمریکا در آن حضور داشتند، ادعا کرد: <نزاع بین اعراب و اسرائیل مدت زمان زیادی است که جریان دارد و تاثیرات آن چنان مخرب بوده که ممکن است این مساله را به صورت غیرقابل تغییر دربیاورند. اما رئیس‌جمهوری و وزیر امور خارجه چنین اعتقادی ندارند. آنها معتقدند و من نیز بر این باورم که ادامه طرح صلح یک موضوع مهم است که حداکثر تلاش ما را می‌طلبد، مشکلات و عقب‌نشینی‌ها برای ما مهم نیستند.>

صاحب‌نظران سیاسی و تحلیلگران امور بین‌‌الملل از <جورج میچل> به عنوان <مهندس صلح ایرلند شمالی> ‌نام می‌برند. بی‌گمان میچل یکی از چهره‌های شناخته‌شده مدافع صلح در آمریکا و از مخالفان گسترش شهرک‌های یهودی‌نشین محسوب می‌شود. در همین ارتباط او طی گزارشی در سال ۲۰۰۱ به کنگره آمریکا از ساخت شهرک‌های یهودی‌نشین در سرزمین‌های اشغالی انتقاد، و در مقابل نیز گروه‌های مبارز فلسطینی را در ادامه درگیری‌ها مقصر معرفی کرده بود. میچل تاکنون هفت بار نامزد دریافت جایزه صلح نوبل شده است.

از سوی دیگر کمیته‌روابط خارجی سنا به طور شفاهی با انتصاب خانم <سوزان رایس> به عنوان سفیر جدید ایالات متحده در سازمان ملل متحد موافقت کرد. <سوزان رایس> چهل‌وچهار ساله که دارای دکتری روابط خارجی است، اولین سفیر زن آفریقایی - آمریکایی محسوب می‌شود. وی در زمان ریاست‌جمهوری <بیل کلینتون> به عنوان معاون وزیر امور خارجه در امور آفریقا فعالیت داشت. <باراک اوباما> برای خانم سوزان رایس که مشاور سیاست خارجی او در طول کمپین انتخاباتی بود، ارزش زیادی قائل است و قصد دارد مقام سفیر آمریکا در سازمان ملل متحد را به یک پست کابینه ارتقا دهد. رایس در عین حال به قانونگذاران سنای آمریکا وعده داد برای اجرای سیاست‌های اوباما همکاری نزدیکی با وزیر خارجه داشته باشد. ‌

<سوزان رایس> که گمان می‌رود در ارتباط نزدیک با اوباما کار خود را پیگیری‌ کند، در کمیته‌روابط خارجی سنا گفت: <قصد دارم برای احیای رهبری آمریکا در سازمان ملل متحد تمرکز کنم. تقویت توان سازمان ملل برای اجرای عملیات‌های حفظ صلح، تامین رهبری در مقابله با تغییرات آب و هوایی، ممانعت از گسترش تسلیحات هسته‌ای و کاهش فقر در جهان از دیگر اهداف من خواهد بود.< >سوزان رایس> با اشاره به تجاور نظامی اسرائیل به غزه گفت: <باراک اوباما، رئیس‌جمهوری آمریکا نگران درد و رنج بی‌گناهان است و قصد دارد راهکار دو کشور مستقل را پیش ببرد.>

<سوزان رایس> در نشست پانزدهم ژانویه ۲۰۰۹ در کمیته روابط خارجی سنا ضمن انتقاد از کندی عمل سازمان ملل متحد در رسیدگی به بحران‌های بین‌المللی از جمله نسل‌کشی در دارفور و برنامه هسته‌ای ایران، متعهد شد گسترش فصول مشترک آمریکا با چین و روسیه را برای مقابله با خطرات مشترک جهانی در دستورکار خویش قرار دهد. رایس همچنین مدعی شده رسیدگی به برنامه هسته‌ای ایران برای شورای امنیت یک ضرورت است. سوزان رایس در پاسخ به پرسش سناتور دموکرات <راس فاینگلد> درباره رویکرد دولت اوباما در شورای امنیت در راستای ایجاد اجماع جهانی بر سر تحریمهای جدید علیه ایران گفت: <تلاش بر این است که خطر ایران هسته‌ای و مداخلاتش در خاورمیانه کاهش یابد؛ اما چالش اصلی این است که چگونه این مهم اتفاق می‌افتد. دیپلماسی از طریق تماس مستقیم با ایران و افزایش همزمان تحریم‌ها رویکرد کلی است؛ ولیکن برای صحبت از اینکه این رویکرد چه جزئیاتی خواهد داشت و چه تحریم‌های تنبیهی را در نظر دارد هنوز بسیار زود است.< >سوزان رایس> با انتقاد از گرایش فعلی ضداسرائیلی در سازمان ملل اظهار کرده بود؛ <دولت اوباما برای دفاع از حقوق بشر در هر کجا خواهد ایستاد؛ اما معتقد به اصلاحاتی درون سازمان ملل است.>

دیگر انتصاب <باراک اوباما> در چهارمین روز پس از شروع به کارش در کاخ سفید، معرفی <ریچارد هالبروک> به عنوان فرستاده خود در امور افغانستان و پاکستان بود. هالبروک که از وی به عنوان محتمل‌ترین گزینه برای تصدی وزارت امور خارجه کابینه حزب دموکرات یاد می‌شد، تاثیرگذارترین دیپلمات در تحقق صلح بوسنی و هرزگوین و انعقاد <توافقنامه صلح دیتون> بود.

سنای ایالات متحده روز پانزدهم ژانویه ۲۰۰۹ مصادف با ۲۶ دی‌ماه ۱۳۸۷ صحنه حضور گروهی از اعضای برجسته کابینه <باراک اوباما> بود. <جانت ناپولیتانو> و <اریک هولدر>، وزیران پیشنهادی امنیت ملی و دادگستری، <سوزان رایس>، نماینده پیشنهادی برای سازمان ملل متحد و <ویلیام لین>، کاندیدای قائم‌مقامی وزارت دفاع، تعدادی از اعضای کابینه بودند که در این روز در برابر کمیته‌های مسوول بررسی صلاحیت اعضای کابینه قرار گرفتند. ‌

روز ۲۲ ژانویه ۲۰۰۹ رای اعتماد به <اریک هولدر>، وزیر پیشنهادی دادگستری و <ویلیام لین>، قائم‌مقام وزارت دفاع، به دلیل انتقاد جمهوریخواهان از مواضع هولدر درباره شیوه‌های بازجویی از متهمان به فعالیت‌های تروریستی و اعتراض حزب مخالف به سوابق لابی‌گری <ویلیام لین> برای شرکت‌های نظامی طرف قرارداد با وزارت دفاع به هفته آینده موکول شده است. ‌

<تیموتی گایتنر>، وزیر پیشنهادی خزانه‌داری و <دنیس بلیر>، مدیر پیشنهادی اطلاعات ملی آمریکا، روز ۲۲ ژانویه ۲۰۰۹ سیاست‌های خود در قبال ایران را برای قانونگذاران مجلس سنا تشریح کردند. <تیموتی گایتنر> متعهد شد تا تمام ظرفیت‌های سیستم مالی دولت آمریکا را در جهت افزایش فشار به جمهوری اسلامی ایران تا دست کشیدن از برنامه‌های هسته‌ای و موشکی و قطع حمایت‌هایش از تروریسم، فعال نگه دارد. گایتنر در پاسخ کتبی به پرسش یکی از اعضای کمیته امور مالی سنای آمریکا گفته بود؛ <اگر سنا به من رای اعتماد دهد با به‌کارگیری تمام ابزار در دسترس وزارت خزانه‌داری، ازجمله اقدامات یکجانبه، مانع سوءاستفاده ایران از سیستم مالی بین‌المللی در راستای تکثیر و گسترش جنگ افزار هسته‌ای و تروریسم خواهم شد.> گایتنر که با ۱۸ رای موافق در برابر پنج رای مخالف تایید صلاحیتش به کل سنا ارجاع شد، در نامه خود به سنا نوشته است؛ <در استراتژی من اعمال و اجرای کامل و شدید تحریم‌ها علیه ایران مد نظر است؛ و تلاش خواهم کرد از طریق مبادله اطلاعات با نهادهای مالی بزرگ در سراسر جهان آنها را نسبت به خطراتی که از سوی اقدامات فریبکارانه تهران متوجه سیستم مالی اعتباری است آگاه کنم.>

دریاسالار بازنشسته <دنیس بلیر>، مدیر پیشنهادی اطلاعات ملی دولت اوباما، ۳۴ سال سابقه خدمت در نیروی دریایی دارد و یک سال در سازمان سیا خدمت کرده است. از این رو انتقادهایی نسبت به کم‌تجربگی وی در اداره سازمان‌های اطلاعاتی وجود دارد. بلیر در برابر کمیته اطلاعاتی مجلس سنا، در نخستین گام روند تایید صلاحیت خویش، به قانونگذاران گفت: <آژانس‌های اطلاعاتی آمریکا باید راه‌هایی را برای همکاری با رهبران کشورهای اسلامی از جمله ایران بر سر منافع مشترک دو طرف جست‌وجو کنند.> بلیر با نام بردن از قابلیت‌ها و اهداف هسته‌ای ایران و برنامه موشکی آن به‌عنوان نگرانی‌هایی که باید در کوتاه‌مدت مورد رسیدگی قرار گیرد، بر شناسایی فرصت‌ها و تهدیدها تاکید کرد. بلیر همچنین مدعی شد: <آمریکا باید در پی از پای درآوردن تروریست‌‌هایی باشد که به دنبال آسیب رساندن به ما هستند اما جامعه اطلاعاتی ایالات متحده در عین حال باید سیاستگذارانی را که در پی یافتن فرصت‌های تماس و گفت‌وگو با رهبران متنفذ اسلامی و عرب هستند مورد حمایت اطلاعاتی قرار دهد. هدف باید شناسایی رهبرانی باشد که به پیشرفت و آینده‌ای صلح‌آمیز برای مذهب و کشورشان باور دارند.>

‌ هنگامه شهیدی

پی‌نوشت:

۱- نتایج یک نظرسنجی سراسری در ایالات متحده نشان می‌دهد که چهل‌وهشت درصد آمریکاییان معتقدند مراسم تحلیف باراک اوباما آغازگر دوره جدیدی در <روابط نژادی> در آمریکا خواهد بود.