سال ۲۰۰۵, وضعیت تولید فولاد در گسترهٔ جهانی

به نظر می رسد در سال جاری حجم تولید فولاد رکورد سال گذشتهٔ میلادی را نیز پشت سر بگذارد و با افزایش روبه رو شود, گرچه برخی ازصاحب نظران نسبت به افزایش رقابت بر سر مواد خام و قراضه هشدار داده اند

سال گذشته، سالی سرشار از ارقام بزرگ برای فولاد بود. در حال حاضر به‌‌طور وسیعی در گزارش‌ها دیده می‌شود که تولید فولاد در سال گذشته، از مرز دست‌نیافتنی ۱ میلیارد تن گذشته است و پیش‌بینی می‌شود که در صورت محاسبهٔ دقیق تا پایان سال ۲۰۰۴ به حدود ۰۵/۱ میلیارد دلار برسد. همراه با ارقام بزرگ مربوط به تولید، اعداد بزرگ مربوط به تجارت نیز مدنظر است. براساس آخرین آمار جمع‌آوری شده از دفتر آمار و ارقام آهن و فولاد گمرک بخش‌های مختلف جهان، حجم صادرات محصولات فولادی در سال ۲۰۰۴، ۸ درصد بیشتر از سال ۲۰۰۳ بوده است و به‌نظر می‌رسد تمامی رکوردهای گذشته را پشت سربگذارد. مشابه حالت در دیگر حوزه‌های مربوط به فولاد قراضه نیز به چشم می‌خورد و این مواد در سال ۲۰۰۴ به بالاترین رکوردهای خود رسیدند.سنگ‌آهن یکی از مواردی که جلب توجه می‌کند. تجارت سنگ‌آهن در سال ۲۰۰۴، ۱۶ درصد رشد داشت و پیش‌بینی می‌شود رقم نهائی مقدار معامله شده این ماده در این سال به ۶۷۰ میلیون تن برسد؛ در حالی که در سال ۲۰۰۳، این مقدار ۵۸۰ میلیون تن بود. به این ترتیب در سال ۲۰۰۴، ۹۰ میلیون تن سنگ‌آهن بیشتر از سال ۲۰۰۳ معامله شده که بخش عمدهٔ آن از طریق دریا بوده است. پیش‌بینی می‌شود که در سال‌های ۲۰۰۴ و صادرکنندهٔ اصلی سنگ‌ آهن استرالیا و برزیل، رکوردهای قبلی خود را پشت سر بگذارند. استرالیا در سال ۲۰۰۳، در مجموع ۱۸۶ میلیون تن سنگ‌آهن صادر کرد؛ در حالی که فقط در ماه اوت (مرداد) سال ۲۰۰۴، ۱۳۵ میلیون تن از این محصول را صادر کرده است و پیش‌بینی کرده است که تا پایان سال ۲۰۰۴، ۲۰۰ میلیون تن سنگ‌آهن صادر کرده باشد. رکورد برزیل نیز در سال ۲۰۰۳، صادرات ۱۷۵ میلیون تن سنگ‌آهن بود؛ در حالی که فقط در ۱۰ ماه نخست سال ۲۰۰۴، این کشور ۱۷۶ میلیون تن سنگ‌آهن صادر کرده و در مجموع صادرات سال آن بیش از ۲۰۰ میلیون تن خواهد بود. این اتفاق در بازارهای اصلی برای مصرف سنگ‌آهن نیز رخ داده است. چین در سال ۲۰۰۳، ۱۴۸ میلیون تن سنگ‌آهن وارد کرد؛ در حالی که فقط در ۱۱ ماه نخست سال ۲۰۰۴ با وجود محدودیت‌های جدید ایجاد شده، ۱۸۷ میلیون تن سنگ‌آهن وارد کرده است. پیش‌بینی می‌شود مجموع واردات سنگ‌آهن چین در سال ۲۰۰۴ از ۲۰۰ میلیون فراتر رود. در عین حال میزان واردات ژاپن و کرهٔ جنوبی وضعیت متعادلی داشت و به ترتیب این دو کشور ۱۳۵ میلیون و ۴۵ میلیون تن سنگ‌آهن وارد کردند. از سوی دیگر واردات سنگ‌آهن اتحادیهٔ اروپا در سال ۲۰۰۴ شتاب گرفت. واردات لهستان نسبت به سال ۲۰۰۳، ۴۵ درصد افزایش داشت و واردات آلمان نیز ۳۱ درصد بالا رفت. اتحادیهٔ اروپای گسترش‌یافته که اکنون ۲۵ عضو دارد تا پایان سال ۲۰۰۴، در حدود ۱۷۰ میلیون تن سنگ‌آهن تولید کرده است. این تقاضای بالا و دست‌نیافتنی برای سنگ‌‌آهن در سال ۲۰۰۴، بازار عرضه را با تنگنا روبه‌رو کرده است. اکنون سنگ‌آهن باید با دیگر محصولات نظیر ذغال‌سنگ، گندم، چوب و ... برای به‌دست آوردن سهم بیشتر در ظرفیت محدود ۲ میلیارد تنی حمل دریائی در هر سال، رقابت کند. سنگ‌آهن تنها محصولی نیست که تحت فشار قرار دارد. شبکهٔ به‌هم‌پیوستهٔ تولید فولاد جهان در سال ۲۰۰۴، ۷۰۰ میلیون تن فولاد خام تولید کرد و بنابراین تقاضای شدیدی برای دیگر مواد نظیر ذغال‌سنگ سوختی، کک و مواد آهنی قراضه و جانشین‌های آن ایجاد شد. از آنجا که در سال ۲۰۰۴، فولادسازانی که از کوره‌های قوس الکتریکی استفاده می‌کنند، در حدود ۳۵۰ میلیون تن فولاد تولید کردند، تأمین مواد قراضه با مشکل مواجه شد. مصرف مواد قراضهٔ آهنی فولادسازان در سال ۲۰۰۴، در حدود ۴۵۰ میلیون تن بود که از طریق ترکیبی از مواد قراضه‌ای که در داخل کارخانه ایجاد می‌شود و DRI، آهن اسفنجی، چدن و مواد قراضه خریداری شده، از بیرون تأمین شد. در رابطه با مواد قراضهٔ خریداری شده، تخمین‌ها نشان می‌دهد در حدود ۲۹۰ میلیون تن از این مواد معامله شد که در حدود ۸۵ میلیون تن در بازار صادرات معامله شد. اگر آنچه گفته شد، اعداد بزرگ سال ۲۰۰۴ را تشکیل دهد، سال ۲۰۰۵، باید شاهد اعداد بزرگتری باشد. براساس معتدل‌ترین پیش‌بینی صورت گرفته در سال ۲۰۰۵، تولید فولاد خام به ۱۵/۱ میلیارد تن می‌رسد. این رقم با توجه به رشد ۱۰ درصدی چین (که نصف میزان رشد این کشور در سال‌های گذشته است) و رشد متوسط ۵ درصدی دیگر نقاط جهان به‌دست آمده است. به این ترتیب، شبکهٔ تولیدکنندهٔ فولاد، مجبور خواهد بود ظرفیت یا توان حمل دریائی خود را برای سنگ‌آهن به میزان ۵۰ میلیون تن دیگر افزایش دهد و با توجه به این نکته، مصرف سنگ‌آهن در سال ۲۰۰۵ به ۷۲۰ میلیون تن خواهد رسید. باید دید آیا بازار توان این افزایش را خواهد داشت!؟در همین حال، پیش‌بینی می‌شود تقاضا برای مواد آهنی قراضه در سال ۲۰۰۵ همچنان پرقوت باقی بماند. با فرض اینکه تولید فولاد خام ۱۵/۱ میلیارد تن باشد که ۷۵۰ میلیون تن از طریق تولید به‌هم‌پیوسته و ۳۶۵ میلیون تن آن از طریق کوره‌های قوس‌های الکتریکی تولید می‌شود، فولادسازان به دنبال خرید ۲۶ میلیون تن مواد قراضه بیشتر از سال ۲۰۰۴ خواهند بود. در صورتی‌که بخواهیم با احتیاط بیشتری به بررسی رشد تولید فولاد در سال ۲۰۰۵ بپردازیم، باید متوسط رشد چین را ۵ درصد فرض کنیم و رشد جهانی را نیز ۳ درصد در نظر بگیریم که در این‌صورت فولادسازان جهان، ۹۰ تا ۱۰۰ میلیون تن مواد قراضه بیشتر، خریداری خواهند کرد. در شرایطی که هر روز مواد آهنی بیشتری وارد بازار قراضه می‌شود، دیگر این سؤال که آیا طی سال‌های آینده مقدار مواد قراضه برای عرضه به بازار با مشکل مواجه خواهد شد یا خیر، بی‌مورد است و به‌نظر می‌رسد آهن‌آلات قراضه خواهد توانست خود را با رشد بازار هماهنگ کند. به‌طور قطع می‌توان گفت رشد تقاضا برای آهن‌آلات قراضه ادامه دارد و به این ترتیب قیمت‌ها همچنان بالا می‌ماند. به‌نظر می‌رسد این خط سیر در سایر مواد پایه موردنیاز فولادسازان نیز تکرار شود.

کاهش واردات فولاد آمریکا

طبق آخرین آمار منتشر شده از سوی وزارت بازرگانی آمریکا کاهش ۷/۱۱ درصدی واردات فولاد و رسیدن آن به ۲/۳ میلیون تن باعث افزایش نگرانی شرکت‌های فولادسازی این کشور از کمبودهای فعلی فولاد شده است. طبق آخرین آمار منتشره از سوی انجمن PMA، حدود ۳۲ درصد اعضاء این انجمن، با لغو سفارشات گرفته شدهٔ خود از سو مشتریان مواجه شدند. از ابتدای سال جاری تا کنون، حجم فولاد وارداتی به ۱۳/۲۹ میلیون تن رسید که ۱۳/۲۳ میلیون تن آن را فولاد نهائی تشکیل می‌داد و هر کدام نسبت به مدت مشابه سال قبل به ترتیب از یک رشد ۲/۵۰ درصدی و ۷/۴۹ درصدی برخوردار بوده‌اند.رئیس PMA خاطرنشان کرد: در حالی که واردات در ماه نخست سال جاری برخلاف سال ۲۰۰۲ در رقم بالائی قرار گرفته است، اما هنوز هم نسبت به گذشته، تعرفهٔ سال ۲۰۰۰ حدود ۴ درصد کاهش داشته است. واردات ورق گرم و ورق سرد که محصول اصلی مورد استفادهٔ اعضاء PMA است ازابتدای سال جاری تا کنون در مقایسه با سال ۲۰۰۰ کاهش ۲۵ درصدی داشته است. وی همچنین گفت: کمبودهای فعلی فولاد در شرکت نیسان ژاپن اکنون در ایالات‌متحده به‌صورت روند شوم و ناگواری درآمده است. توقف تولید شدهٔ شرکت نیسان برای تمامی صنایع شکل‌دهی فلزات آمریکا، نگران‌کننده است. توقف تولید به خاطر فقدان فولاد این خطر را به‌وجود آورده است که این وضعیت در آمریکا نیز به‌دلیل عدم دسترسی کافی به فولاد رخ دهد. تولید روزانهٔ ۲۲ هزار تن فولاد خام در ایران در سال ۲۰۰۴

تولید فولاد خام جهان در سال ۲۰۰۴ طی ۱۱ ماه یعنی از اول ژانویه تا پایان نوامبر در ۶۲ کشور عمدهٔ تولیدکننده، به ۹۴۵ میلیون و ۲۱۵ هزار تن رسید، یعنی ۹ درصد نسبت به زمان مشابه سال گذشته افزایش یافته است. براساس آمار منتشر شده از سوی مؤسسهٔ بین‌المللی آهن و فولاد ISS، کشورهای مشترک‌المنافع CIS در مجموع ۵/۱۰۲ میلیون تن تولید و ۹/۵ درصد افزایش نسبت به زمان مشابه سال قبل داشته‌اند و در این میان، میزان تولید روسیه ۹/۵۸، اوکراین ۵/۳۵ و قزاقستان ۹/۴ میلیون تن بوده است. در آمریکای شمالی کانادا ۹/۱۴، مکزیک ۲/۱۵ و ایالات‌متحده ۹۱ میلیون تن تولید با رشدی به ترتیب معادل ۷/۲، ۹/۹، ۵/۸ درصد نسبت به زمان مشابه سال گذشته صورت گرفته است و در آمریکای جنوبی آرژانتین، ۶/۴، برزیل ۱/۳۰، شیلی ۴/۱، ونزوئلا ۲/۴ میلیون تن تولید داشته‌اند. در قارهٔ آفریقا کشورهای آفریقای جنوبی و مصر بخش عمدهٔ تولید فولاد خام را به خود اختصاص دادند، یعنی به ترتیب ۶/۸ و ۳/۴ میلیون تن بوده است. در خاورمیانه ایران طی این ۱۱ ماه، ۷ میلیون و ۹۲۶ هزار تن رشدی معادل ۱۰ درصد، قطر ۹۴۶ هزار تن و یک‌دهم درصد رشد داشته و عربستان ۵/۳ میلیون تن تولید و رشد منفی ۴/۱ درصدی داشته است. در آسیا چین ۲۴۵ میلیون و ۲۹۳ هزار تن، ژاپن ۱۰۳ میلیون و ۱۴ هزار تن، کرهٔ جنوبی ۴۳ میلیون و ۴۳۳ هزار تن، تایوان ۱۷ میلیون و ۷۰۷ هزار تن و هند ۲۹ میلیون و ۶۲۵ هزار تن تولید داشته‌اند که هر کدام به ترتیب ۱/۲۲، ۹/۱، ۸/۲، ۳/۳، ۴/۲ درصد افزایش تولید نسبت به زمان مشابه سال گذشته داشته‌اند. میانگین افزایش تولید، ۵/۱۲ درصد رشد نسبت به سال گذشته است و در مجموع این پنج کشور ۴۳۹ میلیون و ۲۰۶ هزار تن تولید کرده‌اند. براساس این آمار می‌توان دریافت که در ایران روزانه به‌طور میانگین ۲۲ هزار و ۳۲۶ تن فولاد خام تولید شده است. در اروپا، اتریش ۹/۵، بلژیک ۸/۱۰، جمهوری چک ۵/۶، فنلاند ۴/۴، فرانسه ۱۹، آلمان ۸/۴۲، مجارستان ۷/۱، ایتالیا ۱/۲۶، لوکزامبورگ ۵/۲، هلند ۲/۶، لهستان ۹/۹، جمهوری اسلواکی ۴، اسپانیا ۱/۱۶، سوئد ۴/۵، انگلستان ۸/۱۲ میلیون تن تولید داشته‌اند، با میانگین افزایش تولید ۷/۴درصد نسبت به زمان مشابه سال قبل، رومانی ۳/۵، عربستان و مونته‌نگرویک و ترکیه ۸/۱۸ میلیون تن تولید کرده‌اند. آرژانتین کمترین میزان رشد یعنی ۱/۱ درصد و ونزوئلا بیشترین رشد یعنی ۱۹ درصد نسبت به زمان مشابه سال قبل داشته‌اند. برزیل ۸/۵ درصد رشد داشته و میانگین رشد در این منطقه ۸/۶ درصد نسبت به زمان مشابه سال گذشته بوده است.