برنامه ریزی راهبردی

«برنامه ریزی راهبردی» نوعی رویکرد عام در برنامه ریزی و سیاستگذاری های توسعه محسوب می شود که می توان آن را دستاورد خرد جوامع جهانی به ویژه جوامع توسعه یافته تلقی کرد.
البته باید …

«برنامه ریزی راهبردی» نوعی رویکرد عام در برنامه ریزی و سیاستگذاری های توسعه محسوب می شود که می توان آن را دستاورد خرد جوامع جهانی به ویژه جوامع توسعه یافته تلقی کرد.

البته باید توجه داشت کاربرد این الگو در هر کشور و جامعه یی، باید متناسب با ویژگی های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی آن کشور و جامعه باشد و تقلید و نمونه برداری از سایر کشورها، اصولاً با ماهیت این الگوی برنامه ریزی مغایرت دارد و نسخه های واحد آن، نمی تواند پاسخگوی نیازهای متعدد و متنوع ساکنان شهرها در جوامع مختلف باشد. همچنین باید توجه داشت که قابلیت تحقق اهداف هرگونه برنامه ریزی در چارچوب این الگو در گرو ایجاد تمهیدات و شرایط مناسبی از لحاظ زیرساخت های اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و آگاهی های عمومی است و فقدان هر یک از این شرایط و تمهیدات مورد نیاز، می تواند به عامل بازدارنده یی در برابر این الگوی برنامه ریزی تبدیل شود.

به طور کلی، رویکرد برنامه ریزی راهبردی را می توان تحولی در اهداف و وظایف دانش شهرسازی دانست که در عین حال، شهرسازی را به عنوان یک فرآیند اجرایی و مشارکتی مورد توجه قرار می دهد. این رویکرد در زمینه مفاهیم مربوط به محیط طبیعی و مسائل اقتصادی و اجتماعی قلمرو دانش شهرسازی با تاکید بر جنبه های توسعه پایدار، زیست بوم گرایی، ارتقای کیفیت زندگی، ایجاد رفاه معیشتی و اجتماعی و... توجه به محورهای زیر را به عنوان اهداف و وظایف کلی این دانش الزامی می دارد.

- حفاظت از محیط زیست و عناصر آن

- حفاظت از ارزش های فرهنگی و اجتماعی

- احیای بافت های تاریخی

- ارتقای کیفیت زیستی

- توسعه فضاهای عمومی (از جمله فضاهای سبز و باز عمومی)

- برنامه ریزی و تهیه طرح های اجرایی برای بهبود و افزایش کارایی حمل و نقل عمومی و احداث مسیرهای مناسب برای عابران پیاده و حرکت دوچرخه

- توسعه فضاهای فراغتی و تفریحی

- بهسازی محیط برای معلولان جسمی

- تقویت نقش طراحی شهری

این اهداف و وظایف کلی زمانی می توانند قابل دستیابی باشند که تمامی نیروها و سازمان های موثر در توسعه و عمران شهرها با «تفکر راهبردی» مشارکت فعال داشته باشند و با همکاری خود، بستر توسعه و عمران شهرها را فراهم سازند. در این زمینه آنچه به عنوان «تفکر راهبردی» در فعالیت های شهرسازی قابل ارزیابی است، در مجموع مباحث و موارد زیر را دربرمی گیرد.

- تفکیک و تعیین وظایف سطوح تصمیم سازی و تصمیم گیری

- تهیه انواع طرح ها و پروژه های توسعه و عمران مبتنی بر نظام سلسله مراتبی

- اصلاح و کنترل مستمر طرح ها و برنامه ها با نظارت و مشارکت جمعی

- تقویت برنامه ریزی و مدیریت های محلی و احتراز از تمرکزگرایی در این زمینه

- هماهنگی و همسویی سازمان ها و مدیریت های اجرایی

- تاکید بر افق زمانی کوتاه مدت و بلندمدت به طور همزمان

- تاکید بر ارتباط عمودی و افقی برنامه ها و طرح ها در فرآیند برنامه ریزی (سطوح ملی، منطقه یی، ناحیه شهری و شهری)

- توجه به محدودیت ها، تهدیدها، ضعف ها، امکانات و فرصت ها و تبدیل محدودیت ها و تهدیدها به امکانات و فرصت ها

- تلفیق اهداف کالبدی با اهداف اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی

براین مبنا، «تفکر راهبردی» عمدتاً بر اصولی استوار است که بر پیوستگی متقابل اهداف برنامه ها و طرح های توسعه شهری و امکانات اجرایی آنها تاکید می ورزد و مرحله برنامه ریزی و مرحله اجرای آنها یک فرآیند پیوسته و واحد شناخته می شود. به همین دلیل نیز این الگوی برنامه ریزی، «برنامه ریزی فرآیندی» نیز نامیده شده است.