گویش نهاوندی

▪ گویش نهاوندی
▪ تالیف؛ محمد رستمی
▪ چاپ اول؛ ۱۳۸۸
▪ ناشر؛ پژوهشگاه علوم انسانی
▪ و مطالعات فرهنگی
تاریخ و فرهنگ ایران از آنچنان گستردگی برخوردار است که انسان به هر وادی آن …

گویش نهاوندی

تالیف؛ محمد رستمی

چاپ اول؛ ۱۳۸۸

ناشر؛ پژوهشگاه علوم انسانی

و مطالعات فرهنگی

تاریخ و فرهنگ ایران از آنچنان گستردگی برخوردار است که انسان به هر وادی آن پا نهد، فرهنگ و زبان ویژه خود را داراست که در کمتر سرزمینی اینچنین غنایی مشاهده می شود. از جمله این مکان ها نهاوند است که شهری کهن و باستانی و دارای بیش از سه هزار سال قدمت است. این شهر که نخست لائودیسه نام داشت بانی اش سلوکوس نخستین پادشاه و بنیانگذار سلوکیان بود که در سال ۳۱۲ پیش از میلاد بر تخت سلطنت جلوس کرد. دلیل نامگذاری این شهر این بود که سلوکوس دستور داده بود شهرهایی که ایجاد می شوند به نام خویشانش نامیده شوند.

بنابراین نهاوند به نام مادر او یعنی لائودیس (لائودیسه) نامیده شد. در منابع تاریخی آمده است این شهر در دامنه کوهی که تاک بسیار در کنار آن روییده بود، قرار داشت و در سرحد پارسی بنا شد. اگر پیش از این در مورد تاریخ این شهر تردیدی وجود داشت اینک چنین تردیدی از میان رفته است چراکه کشف چهار مجسمه مفرغی کوچک متعلق به معبد لائودیسه نهاوند، در این اواخر بسیاری مطالب و حقایق را در مورد این شهر و معبدش روشن کرده است. اما از نگاه زبان شناسی می توان گفت گویش نهاوندی شعبه یی از شاخه جنوب غربی زبان «فارسی میانه» است که خود منشعب از «فارسی باستان» است و نهایتاً به «زبان های ایرانی» می رسد که آن هم از دسته «زبان های هند و اروپایی» است.

گویش نهاوندی از نظر واجگاه و چگونگی تولید واج با زبان فارسی رسمی یکسان است و تنها در چند واج ویژه استثنا وجود دارد و تفاوت هایی در آنها با فارسی معیار دیده می شود. از نظر آوایی در گویش نهاوندی به دو بخش توجه می شود؛ نخست «پدیده های زنجیری» گویش و دیگری «پدیده های زبرزنجیری». واضح است که در آواشناسی «واکه»ها و «همخوان»ها را واحد زنجیری می نامند و ویژگی شان این است که در زنجیره گفتار به دنبال یکدیگر قرار می گیرند. کتاب حاضر را می توان کامل ترین پژوهش درباره گویش نهاوندی نامید که نشان دهنده آن است که پژوهش گسترده یی را به دنبال داشته است.

کتاب دارای چند فصل است به این گونه؛ مقدمات بررسی زبان شناختی گویش نهاوندی، نظام آوایی گویش نهاوندی، دستورزبان توصیفی گویش نهاوندی، واژگان نهاوندی. از دیگر مزایای کتاب داشتن فرهنگ واژه های نهاوندی و راهنمای واژگان گویش نهاوندی «فارسی به نهاوندی» است.