نوآوری راه برون رفت از بحران مالی جهانی

سازمان کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل متحد آنکتاد اعلام کرده است که ایران از لحاظ شاخص توانمندی نوآوری های تکنولوژیکی در میان ۱۱۷ کشور در رتبه هفتادو پنج جهان قرار دارد

«المار دوفنر»، رییس اتحادیه صنایع مبل‌سازی آلمان، از رویکرد جدیدی در طراحی مبل حرف می‌زند؛ اینکه رفته‌رفته آشپزخانه تبدیل به اتاق نشیمن و غذاخوری شده است و حمام بسیاری از خانه‌ها دست‌کم از اتاق ندارد.

برای همین هم، به اعتقاد او، این گرایش‌های تازه خودشان را در مبلمان خانه نشان می‌دهند و تامین این نیازها، نیازمند نوآوری است.

صاحبان صنایع مطرح جهان با نگاه فرآیندی به نوآوری و خلاقیت در طراحی، تولید و ارائه خدمات حین و پس از فروش به بازار مصرف، توانسته‌اند با کاهش چشمگیر هزینه‌های خود همچنان در صدر صنایع پردرآمد دنیا باشند. پایان یافتن هزاره دوم با جهش‌های علمی، اقتصادی و فرهنگی بسیاری همراه بود؛ دستاوردهای علمی و تحقیقاتی زیادی که ادبیات زندگی و ظرف و محتوای نیاز بشر را با تغییرات گسترده‌ای همراه ساخت.

● جایگاه ایران در عرصه‌های نوآوری جهان

سازمان کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل متحد (آنکتاد) اعلام کرده است که ایران از لحاظ شاخص توانمندی نوآوری‌های تکنولوژیکی در میان ۱۱۷ کشور در رتبه هفتادو پنج جهان قرار دارد.

آنکتاد، شاخص نوآوری‌های تکنولوژیکی هر کشور را بر اساس دو معیار فعالیت‌های تکنولوژیکی و توانمندی‌های انسانی می‌سنجد.

برای سنجش فعالیت‌های تکنولوژیکی نیز تعداد کارکنان بخش‌های تحقیق و توسعه در هر کشور به نسبت جمعیت آن کشور و تعداد دانشمندان هر کشور، هزینه‌های تحقیق و توسعه و همچنین موارد علمی دیگر مورد محاسبه قرار می‌گیرند.

برای محاسبه توانمندی‌های نیروی انسانی نیز نرخ سواد و همچنین میزان دانش‌آموزان و دانشجویان هر کشور مورد محاسبه قرار می گیرد و نهایتا شاخص نوآوری تکنولوژیک هر کشور به دست می‌آید.

این گزارش حاکی است در میان کشورهای خاورمیانه نیز ایران پس از اسرائیل، اردن، عربستان، مصر، کویت، بحرین و قطر در رتبه هشتم از لحاظ شاخص بالای نوآوری تکنولوژیکی قرار گرفته است.

در سطح جهان نیز سوئد بالاترین شاخص نوآوری را در اختیار دارد و با شاخص ۹۷۹ هزارم در رتبه نخست جهان جای گرفته است.

● مفهوم نوآوری

به‌طور کلی نوآوری شامل دو بخش عمده شکوفایی یک ایده جدید یا اختراع و تبدیل این ایده به یک محصول، فرآیند یا خدمات مفید برای اجتماع است. با توجه به این تعریف کلی مدیریت نوآوری یک فرآیند پیچیده است که نیاز به قدرت موثر در برنامه‌ریزی و هماهنگی افراد متخصص و مبتکر، ساختار اجرایی سازمان و آگاهی از نیاز صنعت و اجتماع دارد.

نقش مدیریت شامل اداره مراحل مختلف فرآیند نوآوری می‌شود که اهم آن به شرح زیر است:

۱) جمع‌آوری و سنتز اطلاعات علمی و تبدیل آن به دانش فنی

۲) نوآوری و ایجاد ایده‌های جدید با تمرکز بر بهبود کیفیت محصولات، ابداع محصولات جدید، بهبود فرآیند تولید و خدمات

۳) تبدیل ایده‌های جدید به طرح‌ها و نمونه‌های کاربردی

۴) انتقال دانش فنی و طرح‌ها به مراحل تولید، توزیع و مصرف

هر یک از مراحل فوق نیاز به تدبیر و شیوه خاص مدیریت دارد. در مراحل اولیه که مربوط به شکوفایی و ایجاد ایده‌های جدید می‌شود، چالش در مدیریت، ایجاد انگیزه در افراد خلاق و مبتکر و ایجاد ساختار سازمانی و محیط مناسب است که به شکوفایی ایده‌های مفید و موثر کمک می‌کند.

آگاهی از نیاز مصرف کننده و دسترسی به یک بودجه محدود و بدون کنترل‌های پیچیده سازمان از نکات مهم در این مرحله می‌باشد.

● توجه به نوآوری و خلاقیت کلید طلایی

در شرایط فعلی که امواج بحران مالی جهانی بزرگترین صنایع جهان را در شرایطی سخت قرار داده استراتژی نوآوری و خلاقیت می‌تواند به عنوان کلید طلایی برون رفت از فضای چالشی بازار به عنوان راهبرد اصلی بکار گرفته شود. براساس این راهبرد توسعه این صنعت نیازمند سیستمی است به هم پیوسته از به کارگیری اذهان خلاق و نوآور. کارکنان معتقد به لزوم به کارگیری ایده‌های نو و نوآوری به عنوان سرمایه فرهنگی بنگاه، سازمانی کارا و بهره‌ور که ملزم به سرمایه‌گذاری در بخش تحقیقات و عملیاتی‌سازی خلاقیت‌هاست و انتخاب هدف‌های کاری واقعی و منطبق بر نیاز بازارهستند. می‌توان با مدیریت هزینه، بر ایده‌ها و نوآوری‌های دید سرمایه گذاری کنند.

بی تردید هر حرکت نو و تغییر مثبتی، اگر با برنامه‌ریزی‌های مدبرانه و پیگیری‌های مستمر همراه باشد علاوه بر اینکه موجب شکوفایی آن بخش می‌شود در دیگر بخش‌های مرتبط با آن نیز تاثیرگذار خواهد بود. از این رو ضروری به نظر می‌رسد که برای دستیابی به این آرمان در هر مجموعه پس از تجمیع نظرات، مصادیق نوآوری و شکوفایی در هر بخش به طور مشخص تعریف شود تا علاوه بر تقویت حرکت‌های مثبت قبلی، اقدام‌های جدید دیگری نیز در آن بخش‌ها آغاز شود.

در این راستا لازم است روش‌های مدیریتی، رفتاری، بازاریابی و مشتری‌محوری متناسب با شرایط عصر رقابتی امروز تدوین شود. همچنین تفکر بازاریابی باید در کارکنان عملیاتی شود و آنها نسبت به حساسیت‌های زمان و عصر رقابتی امروز توجیه شوند.

به عنوان مثال بسیاری از خواست‌های مشتریان در قالب دستور‌العمل‌های اداری نمی‌گنجد، اما مسوولان با خلاقیت و نوآوری در ارائه خدمات می‌توانند نیازهای مشتریان را تامین کنند.

از جمیع آنچه که در این مقاله عنوان شد تنها کافی است بر این امر متقاعد شویم که تنها راه حل باقی مانده برای صاحبان صنایع برای ادامه حیات در بازار‌های منطقه‌ای و جهانی و حتی در بازار‌های داخلی، حرکت در مسیر به کارگیری خلاقیت و نوآوری‌های منطبق بر نیاز مشتریان و بازار است.