ناخن ها سلامت تان را به تصویر می کشد

همان گونه که رنگ رخسار از سر درون خبر می دهد, رنگ و شکل ناخن ها نیز می تواند از بیماری های سیستمیک چون اختلالات تیروئیدی, بیماری های کبدی و نارسایی های کلیوی و نیز کمبودهای تغذیه ای با خبرتان کند

همان‌گونه که رنگ رخسار از سر درون خبر می‌دهد، رنگ و شکل ناخن‌ها نیز می‌تواند از بیماری‌های سیستمیک چون اختلالات تیروئیدی، بیماری‌های کبدی و نارسایی‌های کلیوی و نیز کمبودهای تغذیه‌ای با خبرتان کند.

باورهای اشتباه زیادی نیز در ارتباط با مشکلات شایع ناخن وجود دارد که افراد را به اشتباه می اندازد. دکتر امیرهوشنگ احسانی، متخصص پوست و مو در همین خصوص به پوسته پوسته شدن یا به اصطلاح گوشه کردن پوست کنار ناخن ها که برای بسیاری از افراد نیز اتفاق می افتد، اشاره می کند و می گوید که این اتفاق بر خلاف تصور عموم، ربطی به ناخن ندارد و به خشکی پوست بازمی گردد. به همین دلیل کندن این پوسته ها که به گوشت و بافت کنار ناخن چسبیده است، بافت زیر ناخن ها را مستعدد عفونی شدن می کند.

به بیان دیگر، لایه های مجاور ناخن مانند سدی محافظتی برای بافت ناخن تلقی می شود و اگر این لایه ها شکافته یا شکسته شود، باکتری ها براحتی وارد بافت و لایه های ناخن می شود که عفونت ناشی از آن با تورم، قرمز شدن و درد شدید همراه است.

● ناخن تان را بشناسید

ناخن از سه قسمت اصلی تشکیل شده؛ صفحه ناخن یعنی قسمت قابل مشاهده ناخن روی انگشتان دست و پا و دیگری که در واقع فرمانروای ناخن محسوب می شود، «ماتریکس» یا قسمت سازنده ناخن است که زیر صفحه اصلی قرار گرفته و ناخن از آنجا رشد می کند.

در واقع بخش سفید هلالی شکل ناخن قسمتی از ماتریکس است که در ریشه ناخن قرار گرفته است. بخش دیگر ناخن هم شامل بستر ناخن می شود که رگ ها و عروق را در خود جای داده است.

دکتر احسانی در گفت و گو با «جام جم» تاکید می کند: نکته مهم اینجاست که هرگونه بیماری یا مشکلی که ناخن را درگیر کند، در ماتریکس ناخن به شکل خراب شدن، شکنندگی و تغییر رنگ قابل مشاهده است البته عفونت های مزمن ماتریکس با درد شدید و ترشحات چرکی از ناخن همراه است و بیماری های قارچی نیز با قرمزی این بافت خود را بروز می دهد.

● نشانه ای از اختلالات تیروئیدی

فراموش نکنید که ناخن می تواند سریع تر از هر عضو دیگری در بدن، آلوده به قارچ ها و میکروب ها شود و برخی از این قارچ ها ممکن است برای همیشه ماتریکس یا بافت اصلی ناخن را از بین ببرد.

با این حال دکتر احسانی با تاکید بر این که مشکلات ناخن می تواند زمینه ژنتیک داشته یا ناشی از برخی بیماری ها یا کمبود های تغذیه ای باشد، می گوید: از آنجا که کم کاری تیروئید به خشکی پوست منجر می شود، تظاهراتی چون اگزما، خشکی و پوسته شدن دور ناخن را نیز به همراه دارد. همچنین رشد ناخن ها به واسطه کم کاری تیروئید کم می شود و برعکس، به علت پرکاری تیروئید زیاد می شود.

● تغییر رنگ یا جنس ناخن ها ناشی از چیست؟

برخلاف تصور بسیاری که بروز لکه های سفید روی ناخن را ناشی از کمبود کلسیم می دانند، این لکه ها معمولا بر اثر ضربه یا تروما، بخصوص در کسانی که با رایانه یا آلات موسیقی کار می کنند، دیده می شود.

به گفته دکتر احسانی، این لکه ها پس از چند ماه خودبه خود بر طرف می شود، اما گاهی نیز چنین لکه هایی ناشی از وجود قارچ هایی در زیر ناخن است. همچنین اختلالات کبدی و نارسایی های کلیوی نیز می تواند با تغییر رنگ ناخن بروز پیدا کند.

این عضو هیات علمی دانشگاه تهران اظهار می کند: البته بیماری های جدی پوستی چون پسوریازیس (بیماری پوستی مزمن خود ایمنی) و لیکن پلان (بیماری التهابی پوست و مخاط) نیز با نشانه هایی چون شکنندگی ناخن ها، جداشدن صفحه رویی ناخن از بستر و خط دارشدن روی ناخن همراه است، اما شکنندگی و ورقه ورقه شدن ناخن ها ممکن است ناشی از کمبودهای تغذیه ای بویژه روی، بیوتین (ویتامین های گروه B) و آهن باشد. البته تماس طولانی با آب و مواد شوینده و نیز تروما نیز گاه موجب شکنندگی ناخن می شود.

البته متخصصان پوست تاکید می کنند شکنندگی ناخن علاوه بر این که ناشی از تماس مفرط دست با آب و محلول های شیمیایی است، یکی از مشخصات و علائم پیری است، چرا که با افزایش سن تمام ارگان های بدن فرسوده می شود و از رطوبت و چربی طبیعی پوست و بستر ناخن ها کاسته می شود بنابراین ورقه ورقه شدن ناخن ها، نشانه ای از کمبود آبرسانی به ناخن است.

پس اگر دست هایتان با آب بسیار در تماس است، به طور مکرر ناخن هایتان را چرب کنید. همچنین هنگام نظافت و شست وشو از دستکش استفاده کنید.

● نگذارید ناخن ها کم غذا شود

از آنجا که سبزی ها، میوه ها و غلات منبع اصلی ویتامین های گروه B است،باید به مقدار کافی مورد مصرف قرار بگیرد.

منابع کلسیمی و پروتئین ها نیز نقش اصلی را در تامین آهن و کلسیم مورد نیاز بدن و بخصوص استخوان، پوست و مو دارد.

حتی بررسی ها نشان داده است کمبود آهن، پروتئین و کلسیم ناخن ها را شکننده می کند. از سوی دیگر، کمبود ویتامین ها و بویژه ویتامین های گروه B منجر به پوسته پوسته شدن سطح ناخن می شود و کمبود روی نیز موجبات رشد کم ناخن را فراهم می کند.

بر این اساس، متخصصان پوست بر گنجاندن منابع پروتئینی، لبنیات، میوه ها، سبزی ها، روغن های گیاهی و غلات در کنار مکمل های آهن، روی و بیوتین در رژیم غذایی برای حفظ سلامت ناخن ها تاکید می کنند.

پونه شیرازی