سواد اطلاعاتی روش اصلاحی برای همه مدارس

در جامعه اطلاعاتی و عصر اطلاعات, دستیابی و نیل به سواد اطلاعاتی امری ضروری و حیاتی است نیاز دانش آموزان برای دستیابی به منابع موثق و معتبر و كارآمد بر همگان مبرهن و آشكار است

در جامعه اطلاعاتی و عصر اطلاعات، دستیابی و نیل به سواد اطلاعاتی امری ضروری و حیاتی است. نیاز دانش آموزان برای دستیابی به منابع موثق و معتبر و كارآمد بر همگان مبرهن و آشكار است. مطمئنا از آنجا كه آموزش بر اساس استانداردها ارزیابی را ساده و تمایز میان موسسات را آشكار می نماید به زودی این امر عمومی و فراگیر خواهد شد. این موضوع از لحاظ نظری به پایه ای بودن دانش می پردازد. البته دانش استاندارد یك موضوع است و بكارگیری آن یك موضوع دیگر. برای بكارگیری استانداردها تعهد و فعالیت در سطح مدارس مورد نیاز است. به منظور رسیدن دانش آموزان به موفقیتهای چشمگیر، فعالیت ها باید برنامه ریزی شده و بر اساس تحقیقات منتقل و ارزیابی شوند.

موارد پژوهش ضمن عمل مطالعاتی تحقیقات عملی كه در ادامه می آید ، نمونه ای از چنین مكمل هایی را در اختیار ما میگذارد. امروزه دانش آموزان بیش از هر زمان دیگری در این عصر دیجیتال، به سواد اطلاعاتی نیاز دارند. بخصوص زمانی كه اطلاعات همگانی و دسترسی به آن بی هیچ قید و بندی امكان پذیر شده است، نیاز دانش آموزان برای دستیابی به منابع معتبر، موثق و كارآمد به اندازه تعبیر و كاربرد یافته ها، اهمیت یافته است. با توجه به نیاز، انجمن كتابداران مدارس امریكا و انجمن فن آوری و ارتباطات آموزشی ، مجموعه ای از استاندارد های سواد اطلاعاتی را برای دانش آموزان آماده نموده و در سال ۱۹۹۸، با عنوان قدرت اطلاعات (۱) منتشر كردند. یك سال بعد جامعه بین المللی برای فن آوری در آموزش مجموعه ای از استانداردهای شبیه به آنها در زمینه فن آوری برای دانش آموزان چاپ كردند.

مطمئنا از آنجا كه آموزش بر اساس استانداردها ارزیابی را ساده و تمایز میان موسسات را آشكار می نماید به زودی این امر عمومی و فراگیر خواهد شد. این موضوع از لحاظ نظری به پایــه ای بودن دانش می پردازد. البته دانش استاندارد یك موضوع است و بكارگیری آن یك موضوع دیگر. برای بكارگیری استانداردها تعهد و فعالیت در سطح مدارس مورد نیاز است. به منظور رسیدن دانش آموزان به موفقیت های چشم گیر، فعالیت ها باید برنامه ریزی شده و بر اساس تحقیقات منتقل و ارزیابی شوند. موارد مطالعاتی تحقیقات عملی كه در ادامه می آید ، نمونه ای از چنین مكمل هایی را در اختیار ما میگذارد. نگاهی دوباره و كوتاه به پژوهش ضمن عمل(عملی) زمانی كه جان دیویی این نوع آزمون سازمان یافته را به كاربرد، پژوهش ضمن عمل (عملی)در دهه (۳)۱۹۴۰ رابطه بسیار نزدیكی با دانشكده مدرسین در دانشگاه كلمبیا داشت. ایده اصلی این بود كه با ارائه دادن روش تجربی به معلمان می توان روش ها ی عملی را در معلمان قویت كرد. همچنین پژوهش ضمن عمل(عملی) به عنوان چرخه ای تشخیصی تلقی می شود كه بوسیله آن :

۱. موقعیت فعلی تجزیه می شود

۲. سوالها پرسیده می شوند

۳. عامل ها مشخص می شوند

۴. را ه حل پیشنهاد می شود

۵. مداخله ها(۲) تكمیل و اندازه گیری می شود

۶. داده ها جمع آوری و تحلیل می شوند و

۷. سوالات جدید مطرح می شود.

پژوهش های ضمن عمل(عملی) روش مناسب برای بالابردن یافته های دانش آموزان به اندازه تجربیات آموزش آنها می باشد. بخصوص زمانی كه كنترل متغیر ها مشكل باشد. پژوهش های ضمن عمل(عملی) رهیافت سازمان یافته ای را فراهم كرده و تصمیم گیری متفكرانه ای را به ارمغان می آورد.سابقه جمعیت شناختی(۴) دبیرستان ردوود(۵) یك پایگاه پژوهش ضمن عمل(عملی) ، واقع در حومه شهر است كه در سال ۱۹۹۲ شروع به تكمیل مدیریت پایگاهی خود نمود. این مدرسه از نظر موقعیت آكادمیكی بسیار غنی و از حمایت جامعه بر خور دار است. مطالعات شخصی آنها نشان می دهد كه جمعیت دانش آموزان بر حسب پیشینه نیازهای دانشگاهی ، اجتماعی كاملا متنوع شده است.

نزدیك به ۸۵% قفقازی ( كه آنها اهل خاورمیانه هستند) ، لاتین زبانها و عده ای آفریقایی – امریكایی به زودی درصد زیادی از دانش آموزان این مدرسه را تشكیل خواهد داد. علاوه بر این برنامه ESL و خدمات آموزشی ویژه گسترده ،حوزه فعالیت مدرسه را افزایش می دهد .در زمینه تلاش تخصصی در سال های ۱۹۹۹-۱۹۹۸، كتابخانه حدود ۳۰۰۰۰ منابع چاپی، بیش از ۸۰ عنوان مجله مشترك (آبونمان) برای تمام مقاطع شغلی برای كتابخانه ارائه كرده است پانزده ایستگاه كامپیوتری (۶) دانش آموزی برای استفاده از امكانات سی دی رام(۷) ، نرم افزار و اینترنت به شبكه اطلاعاتی پیوستند. بقیه دانش آموزان هم به برگه دان كتابخانه كه مشوق كاربردهای جانبی و نیازهای ویژه آموزشی بود، دست یافتند. مواد درسی بیشتر به محتوا ی كتابها توجه داشتند و یك سری وسایل كمك آموزشی مكمل دروس شفاهی وجود داشت. نیاز به پژوهش های ضمن عمل(عملی)در سواد اطلاعاتی به محض اینكه مدرسه رهبری مدرسه سازمان همكاری در اصلاح مدارس وابسته خلیج(۷) را به عهده گرفت . تلاشی متمركز به صورت زیر تعیین شد:مشخص نمودن و فراهم نمودن وسایل مورد نیاز دانش آموزان برای دستیابی به نتایج قطعی ( با خواندن ، ارتباطات، و ریاضیات) شروع شد. به عنوان مثال برای شروع ، دانش آموز می بایست نتایج خواندن را در كلاس ۲۰۰۲ برآورده كند كه عبارت بود از: " خواندن و تجزیه تحلیل مطالب در رشته های مختلف." در كلاس ۲۰۰۳ ، دانش آموز باید به نتایج فن آوری دست پیدا كند:" یعنی بكار گیری فن آوری بعنوان وسیله ای برای دسترسی به اطلاعات".

در بخش های بزرگ ، كانون تمركز روی یك پاسخ متمركز می شد، و این پاسخ عبارت بود از وجود نمرات پائین خواندن در آزمون قطعی. در رسیدن به این نتایج یا استانداردها ، دانش آموزان كاملا ریسك می كردند و مشتاقانه به دنبال فراهم كردن منابع و خدماتی برای تامین نیازهای خود بودند. كتابخانه یك قسمت حیاتی از آن سعی و تلاش بود.چند تن از اعضای هیات علمی و كاركنان كتابخانه متوجه مشكلات دانش آموزان در هنگام دسترسی و ارزیابی اطلاعات بودند . گاهی مساله ای مورد تحقیق دانش آموزان ، مبهم و یا خیلی سطحی بود. گاهی كارهای گروهی در كتابخانه كافی نبود. معلمان متوجه افزایش میزان سرقت ادبی در میان دانش آموزان شدند ، از طرف دیگر دانش آموزان شكست خود را در انجام تكالیفشان ابراز می كردند.

*Farmer, Lesley. (۲۰۰۱) Information literacy: a whole school reform approach in: ۶۷th IFLA Council and General Conference: August ۱۶-۲۵, ۲۰۰۱: Proceedings. The Hague: IFLA. http://www.ifla.org/IV/ifla۶۷/papers/۰۱۹-۱۰۶e.pdf

یادداشتها

۱. Information Power

۲. Intervention

۳- گروهی پژوهش ضمن عمل را صرفا استفاده از عقل سلیم یا مدیریت درست می دانند و این مطلب ناقص سخن ما در باره پژوهش است و این سوال را پیش می آورد كه آیا در این صورت ، پژوهش ضمن عمل در چهار چوب ویژگی های پژوهش خواهد گنجید و آیا می توان به آن پژوهش گقت؟ هر چند كه در این نوع پژوهش، برای حل مسائل موجود در محیط های واقعی زندگی ، از تفكر و روش علمی استفاده می شود. به نظرجان دیویی، روش علمی توجه جدی ، دقیق و پایدار به هر باور یا شكل مفروض دانش در پرتو مبانی و بنیادهایی است كه این باورها و دانش را تقویت می كنند و مبنای نتجه گیری بر آمده از تحقیق می شوند. (كومار، ۱۳۷۸، ص. ۱۱، ۱۲۸)

۴. Demographic Background

۵. Redwood High School

۶. Computer workstations

۷. Bay Area School Reform Collaborative (BASRC)

منابع دیگر

كومار، كریشان. روشهای پژوهش در كتابداری و اطلاع رسانی . ترجمه فاطمه رهادوست با همكاری فریبرز خسروی.تهران: كتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران، ۱۳۷۸.

نوشته: لسلی فارمر

گروه روانشناسی آموزشی، اداره و مشاوره دانشگاه ایالتی كالیفرنیا، امریكا

ترجمه: حسن صیامیان

كارشناس ارشد اطلاع رسانی پزشكی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشكی استان مازندران

افسانه شهرابی

كارشناس علوم كتابداری و اطلاع رسانی پزشكی

---