دردسرهای ون برای مسافر و راننده

۲۰ دقیقه ای است که مسافران گوشه خیابان به ردیف ایستاده اند در ایستگاه خطی ها خبری از تاکسی نیست, گردشی ها هم که نیمچه ترمزی می زنند و با شنیدن مسیر مسافران راه شان را می گیرند و می روند

۲۰ دقیقه‌ای است که مسافران گوشه خیابان به ردیف ایستاده‌اند؛ در ایستگاه خطی‌ها خبری از تاکسی نیست، گردشی‌ها هم که نیمچه ترمزی می‌زنند و با شنیدن مسیر مسافران راه‌شان را می‌گیرند و می‌روند.

آنهایی که می ایستند یک دلیل محکم برای کارشان دارند، کلمه ای که شنیدن آن از زبان مسافران برایشان شیرین و دلچسب است: دربست!

بالاخره سر و کله یکی از همان تاکسی های ون سبزرنگ پیدا می شود و جلوی پای مسافران توقف می کند، مسافرانی که هم مسیر هستند با اکراه سوار می شوند، بعضی ها هم ترجیح می دهند همچنان منتظر بمانند شاید از همین تاکسی های معمولی گیرشان بیاید که سوار و پیاده شدن از آن هم برایشان راحت تر است. راننده تاکسی ون هم خوب می داند این وقت عصر که تاکسی در خیابان کیمیاست، آنها هم می توانند کاسبی کنند وگرنه وقتی ردیف تاکسی های خالی پشت سر هم قطار می شود، کمتر مسافری به سراغ تاکسی های ون می آید. مسافران هم چندان از این که با تاکسی های ون خودشان را به مقصد برسانند، دل خوشی ندارند، اما چاره ای هم ندارند چون خوب می دانند تاکسی ون حکایت همان لنگه کفشی است که در بیابان نعمت است.

● مسافران و مشقت های ون سواری

آنهایی که تجربه سوار شدن به تاکسی های ون را دارند، حتما بارها شاهد چانه زنی مسافران در این باره که چه کسی کجا بنشیند، چه کسی اول و چه کسی در ردیف آخر بنشیند، بوده اند چون می دانند سوارو پیاده شدن در طول مسیر چقدر مشقت دارد. این یکی از مشکلات اصلی تاکسی های ون است که ده نفر در یک اتاقک می نشینند و چیدمان صندلی ها که بیشتر پشت سر هم است؛ موجب می شود مسافران بویژه مسافرانی که انتهای خودرو نشسته اند، برای سوار و پیاده شدن، هم خود و هم مسافران دیگر را به دردسر بیندازند. اگر شانس با شما یار باشد هنگام سوار یا پیاده شدن سرتان به سقف ون نمی خورد، اما وای به وقتی که حواستان نباشد به همین دلیل است که بیشتر رانندگان تاکسی های ون برای هر بار که مسافری بخواهد در طول مسیر سوار یا پیاده شود مجبورند دائم به مسافران یادآوری کنند: مواظب سرتان باشید!

اگر ون از روی موانعی حتی کوچک در راه عبور کند مسافران با شدت هرچه تمام از روی صندلی خود به بالا و پایین پرتاب می شوند. باز و بسته کردن در ون ها نیز دردسرهای زیادی دارد و بسیاری از افراد مسن و حتی زنان به زور می توانند این درها را باز یا بسته کنند و فقط در صورتی که درهای ون برقی باشد، باز و بسته کردن آن برای مسافران راحت تر خواهد بود. ‏به دلیل تمام این مشکلات است که تجربه این چند سال رفت و آمد ون ها در خیابان ها ثابت کرده طراحی این خودروها مناسب با ویژگی های مسافرکشی در خیابان های شلوغ شهرهایی مانند پایتخت نیست.

● ون به رانندگان تاکسی هم وفا نکرد

نه تنها مسافران، که رانندگان تاکسی های ون هم دل خوشی از شرایط موجود ندارند ؛ ون ها به رانندگان تاکسی هم وفا نکرده است.

یکی، از این رانندگان می گوید: رانندگان تاکسی های خطی دل چندان خوشی از این که ما هم کنار آنها در خط مسافر سوار کنیم ندارند، آنها می گویند چون ما در هر نوبت ده مسافر سوار می کنیم در واقع حداقل دو دور مسافری را که آنها می توانند سوار تاکسی خود کنند، ما می بریم که این را به نفع کار و کاسبی شان نمی دانند، برای همین هر وقت می خواهیم مسافر خطی سوار کنیم باید مواظب باشیم با دیگر رانندگان تاکسی درگیر نشویم.

تازه وضع ما از رانندگان تاکسی های ون که مجبورند گردشی در خیابان دنبال مسافر باشند به مراتب بدتر است، چون مسافر ترجیح می دهد گوشه خیابان منتظر تاکسی بماند، اما زحمت سوارو پیاده شدن از ون را به خود ندهد.

راننده دیگری از وعده هایی می گوید که مسئولان تاکسیرانی و ستاد تبصره ۱۳ آن موقع که تبلیغات فراوانی برای تاکسی های ون انجام می شد، به رانندگان تاکسی داده بودند. این راننده می گوید: ون ها را با وام سنگین به رانندگان تاکسی دادند بدون این که حمایت خاصی از رانندگان کنند.

مصرف بالای سوخت، اقساط سنگین، کمبود قطعات و استهلاک بالا از مهم ترین مشکلاتی است که بسیاری از رانندگان تاکسی های ون را از خرید آن پشیمان کرده است.

● چه می خواستند؛ چه شد

ماجرا از اول این طور نبود؛ آن زمان که قرار شد پای ون ها به خیابان های شهرمان باز شود کلی نقشه برایشان کشیده بودند؛ قرار بود تاکسی های ون برای جابه جایی های گروهی به کار گرفته شود مثل سرویس مدارس، هتل ها، فرودگاه و... اما هیچ چیز آن طور که باید پیش نرفت و نتیجه هم این شد که سرانجام بیشتر ون ها تبدیل به تاکسی های گردشی در سطح شهر شدند. از طرفی با وجود آن که در زمان واگذاری تاکسی های ون، بسیاری از کارشناسان حمل و نقل معتقد بودند این خودروها وسیله نقلیه مناسبی برای به کار گیری در ناوگان تاکسیرانی کشور نیستند و مشکلات آنها را پیش بینی کرده بودند، اما حضور ون ها تا آنجا ادامه پیدا کرد که امروز بیش از ۱۰ هزار دستگاه ون در ناوگان حمل و نقل عمومی کشور فعالیت می کند.

● ون؛ فرزند ناخواسته تاکسیرانی

مسئولان سازمان تاکسیرانی تهران می گویند تاکسی های ون به اجبار به آنها تحمیل شده است؛ ون ها آمده بودند تا جای مینی بوس های فرسوده را بگیرند و مسافران را در برخی خطوط حمل و نقلی درون شهری جابه جا کنند، اما وقتی اولین سری ون ها وارد شد مسئولان اتوبوسرانی دیدند ظرفیت صندلی آنها زیر ۱۵ نفر است؛ پس گزینه مینی بوس به کلی حذف می شد، چون پلیس راهور فقط به خودروهای عمومی که صندلی آنها بالای ۱۵ عدد باشد پلاک «ع» می دهد.

به این ترتیب خودروهای ون به اجبار به سازمان تاکسیرانی تحمیل شدند تا با گرفتن پلاک «ت» به عنوان تاکسی در خطوط به کار گرفته شود.

این گفته های معاون فنی و بهره برداری سازمان تاکسیرانی تهران است که برای ما توضیح می دهد سه گروه ون از همان ابتدا وارد کشور شد که هر کدام از آنها مشکلاتی داشت.

اولین سری، ون های غزال بود که از ۱۵۰۰ مورد حدود ۶۱۳ دستگاه در ناوگان تاکسیرانی تهران به کار گرفته شد، این ون ها که از کشور روسیه آمده بود مشکلات و دردسرهای فراوانی داشت که هنوز هم برای رانندگان این تاکسی ها ادامه دار است. کمبود قطعات، استهلاک و مصرف سوخت بالا مهم ترین معایب این تاکسی های ون است. اگر یکی از این تاکسی ها دچار نقص فنی شود یا تصادف کند گاه ممکن است شش ماه در تعمیرگاه بماند تا قطعات آن از کشور روسیه به ایران ارسال شود. ون های دسته دوم، تاکسی های ونی است که از کشور چین وارد شده و دسته سوم ون هایی است که قطعات آن توسط شرکت خودروسازی مزدا در داخل کشور مونتاژ شده است. این تاکسی ها نیز خدمات پس از فروش مطلوبی به رانندگان تاکسی نمی دهند، همچنین امکان دوگانه سوز کردنشان هم وجود ندارد آن هم در شرایطی که مصرف سوختشان بسیار بالاست و با این بنزین سهمیه ای که در اختیار رانندگان تاکسی قرار می گیرد هر ماه هزینه بالایی را به آنها تحمیل می کند.

● نسخه ای برای تاکسی های ون

حل مشکل تاکسی های ون در چرخه حمل و نقل عمومی شهر دو راه دارد که مسئولان تاکسیرانی می گویند برای عملی کردن این دو راه نیاز به همکاری پلیس راهور و ستاد حمل و نقل و سوخت کشور دارند.

معاون فنی و بهره برداری سازمان تاکسیرانی تهران توضیح می دهد: اولین راه اسقاط خودرو با هدف خرید تاکسی کوچک تر است، رانندگانی که تاکسی های ون را خریدند در همان ابتدا ۲۵ میلیون تومان متحمل هزینه شدند و حالا ستاد حمل و نقل و سوخت می گوید برای اسقاط این خودروها فقط سه میلیون تومان به مالکان آنها می دهد. طبیعی است این مبلغ نه تنها گرهی از مشکل باز نمی کند بلکه به مالکان تاکسی های ون ضرر هم می زند.

بشیرزاده تاکید می کند: ستاد حمل و نقل و سوخت باید مبلغی که بابت ارزش اسقاط خودرو به مالکان تاکسی های ون می دهد، بالا ببرد و در کنار آن تسهیلات ویژه مالی نیز در اختیارشان قرار دهد تا آنها هم بتوانند در ازای پولی که دریافت می کنند یک تاکسی کوچک تر بخرند.

راه دوم این است که ون ها از حالت تاکسی دربیاید و مالکان آنها بتوانند این ون ها را بفروشند تا خریدار هم بتواند از آن به طور شخصی استفاده کند البته برای این راه مکاتباتی با پلیس راهور انجام شد که متاسفانه تاکنون بی نتیجه بوده است.

ون ها با همه دردسرهایی که برای مسافران و رانندگان تاکسی به همراه آورده اند، حالا گوشه ای از بار حمل و نقل عمومی شهر را به دوش می کشند، شاید اگر آن طور که مسئولان سازمان تاکسیرانی می گویند، دیگر سازمان های مسئول نیز دست همکاری را به سوی تاکسیرانی دراز کنند، هم مشکلات رانندگان تاکسی برطرف شود هم فعالیت تاکسی های ون در شهرها سر و سامانی پیدا کند.

● ون؛ تاکسی باشد یا نباشد؟

در شهری که تاکسی ها خود را مقید به سوار و پیاده کردن مسافران در ایستگاه نمی دانند و هر کجای خیابان که اراده کنند، توقف می کنند؛ در شهری که مسافران از سر چهارراه گرفته تا حاشیه بزرگراه، انتظار سوار شدن به خودروی مسافربر را دارند، می توان تصور کرد ون که ابعادی بزرگ تر از تاکسی های معمولی دارد چه تاثیری بر ترافیک شهر می گذارد.

اما این موضوع نباید کارایی تاکسی های ون را زیر سوال ببرد، چون ون ها امتحان خود را در جای دیگری پس داده اند.

ون ها در برخی کشورها سهم مهمی در حمل و نقل عمومی دارند با این تفاوت که این تاکسی ها در پایانه های مسافربری بین شهری بخصوص شهر های حومه استفاده می شوند و بسیاری از مشکلات حمل و نقل مسافران را در این مسیرها بر طرف می کنند. ‏ همین نکته کافی است برای پی بردن به این واقعیت که به نظر می رسد مسئولان شهری از همان ابتدای کار، مسیر را اشتباه رفته اند.

شاید اگر وقتی قرار بود ون ها برای ناوگان حمل و نقل عمومی شهر به کار گرفته شود بررسی و مطالعات کارشناسی دقیقی روی آن انجام می شد که تاکسی های ون اگر در کدام بخش ها فعالیت کنند حضورشان بیشتر مفید خواهد بود، شاید حالا هم مسافران و هم رانندگان تاکسی اینقدر دلشان از این وسیله نقلیه پر نبود و تاکسی های ون نیز حضور مفیدتری در سامانه حمل و نقل عمومی شهرها داشتند.

پوران محمدی