چگونه کودکان را به کتاب خواندن علاقه مندکنیم

زمانی خواندن یک کتاب برای کودک خوشایند و لذت بخش است که موجودات خیالی داستان به پرواز در آیند, قطارها به صورت واقعی حرکت کنند و صدا بدهند و خرگوش ها در زیر نور ماه به خواب بروند

زمانی خواندن یک کتاب برای کودک خوشایند و لذت‌بخش است که موجودات خیالی داستان به پرواز در آیند، قطارها به صورت واقعی حرکت کنند و صدا بدهند و خرگوش‌ها در زیر نور ماه به خواب بروند. هنگامی ‌که برای کودک خود کتاب می‌خوانید، فرصت پیدا می‌کنید تا با صداهای موجودات و شخصیت‌های داستانی سخن بگویید. تخیلی رفتار کنید و حتی مانند یک کودک باشید. به عبارت دیگر از شخصیت واقعی خود خارج شده و مانند شخصیت‌های داستانی رفتار کنید. شما تصمیم می‌گیرید که چه‌قدر هیجان زده باشید، شادی کنید یا غمگین و حتی عصبانی شوید. چه‌قدر باید روی یک شخصیت تأکید کنید و چه اندازه لازم است که بر هیجان قصه بیفزایید، به این ترتیب نتیجه کار منحصر به فرد خواهد بود. کودک در سنین خیلی پایین (شیرخوارگی) که درکی از معانی واژه‌ها ندارد و تفاوت ظریف موجود بین آنها را نمی‌فهمد، از شنیدن صداهای متنوع شما و دیدن احساسات و عواطف شما لذت می‌برد. ادای عبارت‌های داستان توسط شما حاوی علایم و نشانه‌های محرمانه است که فقط شما و فرزندتان مفهوم آنها را درک می‌کنید...

● چگونه برای کودک کتاب می‌خوانید؟

با صدای آهسته، با لحنی گرم و دلنشین، با شور و حرارت یا...؟ به هر شیوه‌ای که برای کودک خود کتاب بخوانید، می‌توانید بیش از پیش به او نزدیک شده و از کنار یکدیگر بودن لذت ببرید. وقتی که کودک از سنین پایین با کتاب‌خوانی آشنا شود، همراهی شما به او کمک می‌کند که به تدریج مهارت‌های فردی خود را گسترش داده و تکامل بخشد. ارزشمندترین دستاورد نیز علاقه‌مند شدن به کتاب است.

● طرز انتخاب کتاب برای کودکان

به دنبال کتاب‌هایی بگردید که داستان‌های خوب و متنوعی دارند. کتاب‌های مصور و کتاب‌هایی که شما نیز از مطالعه آنها لذت می‌برید و کتاب‌هایی که با خلق و خوی کودک شما سازگار است. برای انتخاب کتاب مرحله زندگی کودک خود را در نظر بگیرید و ببینید در چه دوره تکاملی قراردارد. نخستین دوره کودکی، دوره‌ای است که بچه‌ها مهارت‌های سرگرم‌کننده متعددی را فرا می‌گیرند و با شرایط تازه‌ای روبه‌رو می‌شوند. برای کودکان مختلف و مناسبت‌های گوناگون، کتاب‌های متنوعی موجود است. تقریباً درباره هر موضوعی کتاب وجود دارد. به دنیا آمدن فرزند دوم، نگهداری از کودک، دوست یابی، دوستان واقعی و غیرواقعی، به مدرسه رفتن، اخلاق‌های خوب، اخلاق‌های بد، عواطف و احساسات، همکاری کردن، به دکتر رفتن، به دندانپزشکی رفتن، تنها بودن با خواهر یا برادر خود، خوابیدن و حتی مراسم مذهبی. آیا تا به حال پس از خواندن عبارتی از یک کتاب به فکر نیفتاده‌اید که: «این موضوع همان چیزی است که می‌خواهم با کودکم در میان بگذارم...»؟ خواندن کتاب کودکان، به بزرگسالان (والدین) کمک می‌کند تا بتوانند آنچه در ذهن خود دارند، بیان کنند. چیزهایی که گاه والدین نمی‌توانند برای ادای آن واژه‌ای بیابند.

کتابی را انتخاب کنید که:

- هر دو از خواندن آن لذت می‌برید و به موضوع آن علاقه‌مندید.

- با خواندن آن، کودک شما دانستنی‌هایی درباره جهان پیرامون خود می‌آموزد.

- به شما کمک می‌کند که آنچه در ذهن خود دارید، بیان کنید.

- به کودک کمک می‌کند تا احساس خوب و مثبتی از خود داشته باشد و به قابلیت‌های تازه خود پی ببرد.

- به کودک کمک کند که بداند در دنیای اطراف او کودکان دیگری هم هستند که شرایط و احساسات مشابهی با او دارند.

- به کودک کمک کند تا مفاهیم و معانی ارزش‌ها، سنت‌ها، خانواده، جامعه و... را درک کند.

● کتاب خواندن از شیرخوارگی!

- کودک از بدو تولد از شنیدن صدای کتاب خواندن شما لذت می‌برد. برای او شنیدن صدای گرم و دلنشین شما لذت‌بخش‌ترین چیز در دنیاست. تا زمانی که کودک با حوصله به سخنان شما گوش می‌دهد، کتاب‌خوانی را ادامه دهید.

- قبل از خواب، هنگامی‌که کودک با شیئی بازی می‌کند و آن را روی زمین می‌غلتاند، زمان مناسبی برای گوش کردن به کتاب خوانی شماست.

- به کودک امکان آشنا شدن با کتاب به شیوه خودش را بدهید. در این سن، کودک دوست دارد اشیاء را بجود، پاره کند، روی آنها بنشیند یا بایستد بنابراین از کتاب‌های نرم، پارچه‌ای و مقاوم استفاده کنید.

- از کتاب‌هایی که در هر صفحه، یک تصویر کامل و مشخص دارند، استفاده کنید.

- کتاب‌هایی که داستان بسیار کوتاه و درباره موضوع‌هایی آشنا و مملوس با زندگی کودک دارند، مفید هستند.

● کتاب‌های مناسب برای کودکان نوپا

- داستان‌های کوتاه در باره موضوع‌های متنوع

- کتاب‌های کارتی (هرصفحه از کتاب یک کارت جداگانه است) و داستان‌هایی که از زندگی روزمره کودک سرچشمه گرفته‌اند.

- کتاب‌هایی که اشعار موزون دارند و بچه‌ها می‌توانند آنها را تکرارکنند.

- کتاب‌هایی که مضمون واحدی دارند. به طور مثال درباره شکل‌های هندسی، رنگ‌ها یا حروف الفبا نوشته شده‌اند.

● کتاب مناسب برای پیش‌دبستانی‌ها

- کتاب‌هایی که داستان بلند و کمی‌ پیچیده‌تر دارند.

- کتاب‌هایی که اشعار موزونی دارند و درباره زندگی روزمره کودکان نوشته شده‌اند و برای گسترش دنیای آنها و افزایش دانسته‌هایشان سودمندند.

- لطیفه، قصه‌های بلند، قصه‌های محلی و سنتی که ترسناک نباشند.

در پایان ذکر این نکته ضروری است که هیچ‌گاه بیش از حد به مطالعه کتاب اصرار نکنید چون این امر نتیجه معکوس دارد و کودک را از کتاب گریزان می‌سازد.

مهری رستمی‌نیا