ماه بانو

نام شریف آن بزرگوار, فاطمه و مشهورترین لقب آن حضرت, معصومه است

نام شریف آن بزرگوار، فاطمه و مشهورترین لقب آن حضرت، "معصومه" است. پدر بزرگوارش امام هفتم شیعیان حضرت موسی بن جعفر علیه السلام و مادر مکرمه‌ اش حضرت نجمه خاتون سلام الله علیهاست. آن بانو مادر امام هشتم نیز هست. لذا حضرت معصومه سلام الله علیها با حضرت رضا علیه السلام از یک مادر هستند‎.

ولادت آن حضرت در روز اول ذی قعده سال ۱۷۳ هجری قمری در مدینه منوره واقع شده است. دیری نپایید که در همان سنین کودکی مواجه با مصیبت شهادت پدر گرامی خود در حبس هارون در شهر بغداد شد. لذا از آن پس تحت مراقبت و تربیت برادر بزرگوارش حضرت علی بن موسی الرضا علیه السلام قرار گرفت‏‎. در سال ۲۰۰ هجری قمری در پی اصرار و تهدید مأمون عباسی سفر تبعید گونه حضرت رضا علیه السلام به مرو انجام شد و آن حضرت بدون اینکه کسی از بستگان و اهل بیت خود را همراه ببرند راهی خراسان شدند‏‎.‎

یک سال بعد از هجرت برادر، حضرت معصومه سلام الله علیها به شوق دیدار برادر و ادای رسالت زینبی و پیام ولایت به همراه عده ‌ای از برادران و برادرزادگان به طرف خراسان حرکت کرد و در هر شهر و محلی مورد استقبال مردم واقع می‌شد. اینجا بود که آن حضرت نیز همچون عمه بزرگوارشان حضرت زینب سلام الله علیها پیام مظلومیت و غربت برادر گرامیشان را به مردم مؤمن و مسلمان می‌رساندند و مخالفت خود و اهل ‌بیت علیهم السلام را با حکومت حیله ‌گر بنی‌عباس اظهار می‌کرد.

بدین جهت تا کاروان حضرت به شهر ساوه رسید عده‌ای از مخالفان اهل ‌بیت که از پشتیبانی مأموران حکومت برخوردار بودند، سر راهش را گرفتند و با همراهان حضرت وارد جنگ شدند، در نتیجه تقریباً همه مردان کاروان به شهادت رسیدند، حتی بنا بر نقلی حضرت معصومه سلام الله علیها را نیز مسموم کردند‎. به هر حال، یا بر اثر اندوه و غم زیاد از این ماتم و یا بر اثر مسمومیت از زهر جفا، حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها بیمار شد و چون دیگر امکان ادامه راه به طرف خراسان نبود قصد شهر قم را نمود.

از ایشان نقل است که در این باره فرمودند: مرا به شهر قم ببرید، زیرا از پدرم شنیدم که می‌فرمود: شهر قم مرکز شیعیان ماست. بزرگان شهر قم وقتی از این خبر مسرت بخش مطلع شدند به استقبال آن حضرت شتافتند و در حالی که "موسی بن خزرج" بزرگ خاندان "اشعری" زمام ناقه آن حضرت را به دوش می‌کشید و عده فراوانی از مردم پیاده و سواره گرداگرد کجاوه حضرت در حرکت بودند، حدوداً در روز ۲۳ ربیع الاول سال ۲۰۱ هجری قمری حضرت وارد شهر مقدس قم شد. سپس در محلی که امروز "میدان میر" نامیده می‌شود شتر آن حضرت در مقابل در منزل "موسی بن خزرج" زانو زد و افتخار میزبانی حضرت نصیب او شد‏‎.

آن بزرگوار به مدت ۱۷ روز در این شهر زندگی کرد و در این مدت مشغول عبادت و راز و نیاز با پروردگار متعال بود. محل عبادت آن حضرت در مدرسه سِتّیه به نام "بیت النور" هم اکنون محل زیارت ارادتمندان آن حضرت است‎. سرانجام در روز دهم ربیع الثانی و "بنا بر قولی دوازدهم ربع الثانی" سال ۲۰۱ هجری پیش از آنکه دیدگان مبارکش به دیدار برادر روشن شود، در دیار غربت و با اندوه فراوان دیده از جهان فرو بست و شیعیان را در ماتم خود به سوگ نشاند. مردم قم با تجلیل فراوان، پیکر پاکش را به سوی محل فعلی که در آن روز بیرون شهر و به نام "باغ بابلان" معروف بود، تشییع نمودند.

همین که قبر مهیا شد در اینکه چه کسی بدن مطهر آن حضرت را داخل قبر قرار دهد دچار مشکل شدند، که ناگاه دو تن سواره که نقاب به صورت داشتند از جانب قبله پیدا شدند و به سرعت نزدیک آمدند و پس از خواندن نماز یکی از آن دو وارد قبر شد و دیگری جسد پاک و مطهر آن حضرت را برداشت و به دست او داد تا در دل خاک نهان سازد‎. آن دو نفر پس از پایان مراسم بدون آنکه با کسی سخن بگویند بر اسب‌های خود سوار و از محل دور شدند‏‎.‎ بنا به گفته بعضی از علما به نظر می‌رسد که آن دو بزرگوار، دو حجت پروردگار؛ ‎حضرت رضا و امام جوادعلیهما السلام باشند، چرا که معمولاً مراسم دفن بزرگان دین با حضور اولیای الهی انجام شده است‎.

پس از دفن حضرت معصومه سلام الله علیها، موسی بن خزرج، سایبانی از بوریا بر فراز قبر شریفش قرار داد تا اینکه حضرت زینب فرزند امام جواد علیه السلام به سال ۲۵۶ هجری قمری اولین گنبد را بر فراز قبر شریف عمه بزرگوارش بنا کرد و بدین سان تربت پاک آن بانوی بزرگوار اسلام قبله ‌گاه قلوب ارادتمندان به اهل ‌بیت علیهم السلام و دارالشفای دلسوختگان عاشق ولایت و امامت شد‎.‎

● جایگاه حضرت معصومه سلام الله علیها:

لقب "معصومه" را امام رضا علیه السلام به خواهر خود عطا فرمود. آن حضرت در روایتی فرمود: ‎‏"هر کس معصومه را در قم زیارت کند، مانند کسی است که مرا زیارت کرده است."‏‎ ‎ این لقب که از سوی امام معصوم به این بانوی بزرگوار داده شده، گویای جایگاه والای ایشان است‎. امام رضا علیه السلام در روایتی دیگر می‌فرماید‎:‎ ‏"هر کس نتواند به زیارت من بیاید، برادرم را در ری یا خواهرم را در "قم" زیارت کند که ثواب زیارت مرا در می‌یابد.‏‎ ‎" لقب دیگر حضرت معصومه سلام الله علیها "کریمه اهل بیت" است. این لقب نیز بر اساس رؤیای صادقانه یکی از بزرگان، از سوی اهل‌ بیت به این بانوی گرانقدر داده شده است‎.

ماجرای این رؤیای صادقانه بدین شرح است‎: مرحوم آیت الله سید محمود مرعشی نجفی، پدر بزرگوار آیت الله سید شهاب الدین مرعشی (ره) بسیار علاقه ‌مند بود که محل قبر شریف حضرت صدیقه طاهره سلام الله علیها را به دست آورد. ختم مجربی انتخاب کرد و چهل شب به آن پرداخت. شب چهلم پس از به پایان رساندن ختم و توسل بسیار، استراحت کرد. در عالم رؤیا به محضر مقدس حضرت باقر علیه السلام و یا امام صادق علیه السلام مشرف شد‎. امام به ایشان فرمودند‎:‎ ‏"علیکَ بِکَریمَةِ اهل البَیت."‏ یعنی ؛ به دامان کریمه اهل بیت چنگ بزن.‏

ایشان به گمان اینکه منظور امام علیه السلام حضرت زهرا سلام الله علیهاست، عرض کرد: "قربانت گردم، من این ختم قرآن را برای دانستن محل دقیق قبر شریف آن حضرت گرفتم تا بهتر به زیارتش مشرف شوم." امام فرمود: "منظور من قبر شریف حضرت معصومه در قم است." سپس افزود: "به دلیل مصالحی، خداوند می‌خواهد محل قبر شریف حضرت زهرا سلام الله علیها پنهان بماند؛ از این رو قبر حضرت معصومه سلام الله علیها را تجلی ‌گاه قبر شریف حضرت زهرا سلام الله علیها قرار داده است.

اگر قرار بود قبر آن حضرت ظاهر باشد و جلال و جبروتی برای آن مقدر بود، خداوند همان جلال و جبروت را به قبر مطهر حضرت معصومه

سلام الله علیها داده است." مرحوم مرعشی نجفی هنگامی که از خواب برخاست، تصمیم گرفت رخت سفر بربندد و به قصد زیارت حضرت معصومه

سلام الله علیها رهسپار ایران شود. وی بی‌ درنگ آماده سفر شد و همراه خانواده‌اش نجف اشرف را به قصد زیارت کریمه اهل‌ بیت ترک کرد.‏