عمل عضلات در مهارت های فوتبال

درک صحیح اهمیت انعطاف پذیری مفصل, قدرت عضله و تلفیق آنها با دانش و اطلاعات پایه ای آناتومی و فیزیولوژی و اَعمال عضله در جریان مهارت های فوتبال, به مربیان, کمک مربیان و گروه پزشکی کمک می کند تا برنامه های تمرینی مناسبی برای بازیکنان فوتبال طراحی کنند

● ضربه زدن به توپ

انواع بسیار متفاوتی از ضربه‌زدن به توپ وجود دارد؛ مثل ضربه‌زدن در حال دویدن؛ پاس والی (رگباری) و فشاری (پرنک). بازیکنان ماهر هم‌چنین می‌توانند پیچشی به توپ وارد کنند و موجب شوند تا توپ با شیب تندی به پرواز درآید. در چنین مواردی، عمل ضربه‌زدن فوق‌العاده پیچیده می‌شود. با توجه به اهداف این مبحث، ضربه‌زدن ساده به توپ و حرکت آن در یک صفحه، مدنظر است. ضربه ساده به توپ نیز احتمالاً به چهار مرحله تقسیم می‌شود که عبارتند از:

مرحله اول) حرکت ران و پاک (کل‌پا) در جریان تاب‌خوردن به عقب؛

مرحله دوم) چرخش ران و پاک (کل پا) به طرف خارج و خم شدن مفصل ران؛

مرحله سوم) کاهش شتاب ران و ادامه شتاب پا (کل پا)؛

مرحله چهارم) ضربه زدن به توپ و ادامه حرکت پا به‌دنبال آن (تعقیب توپ).

در جریان مرحله اول، مفصل ران پای ضربه‌زننده به سرعت باز می‌شود. این عمل باز شدن به‌وسیله انقباض سرینی‌ها صورت می‌گیرد و لگن به طرف عقب متمایل می‌شود و می‌چرخد. زانو در اثر انقباض عضلات گروه همسترینگ تا می‌شود و درشت نئی قدامی، مچ‌پا را به حالت دورسی فلکشن در می‌آورد. این اعمال به‌وسیله تاکننده‌های مفصل ران و نزدیک‌کنندگانی که اغلب باعث کشش بیش از حد در بازیکنان می‌شوند، محدود می‌شود. هر چه ضربه به توپ سنگین‌تر باشد، حرکت تعقیبی توپ توسط پا بیشتر می‌شود و در نتیجه، به اِعمال کشش بیشتر روی این عضلات نیاز است.

در جریان مرحله دوم، عضلات سوئز و خاصره منقبض می‌شوند و مفصل ران خم می‌شود تا ران و پا (کل پا) به سمت جلو به حرکت درآیند و لگن به طرف جلو بچرخد.

در مرحله سوم، به‌عمل عضلات گروه همسترینگ نیاز است تا حرکت ران را کم کند. عضله چهارسررانی هم هرچه سریع‌تر مفصل زانو را باز می‌کند. وضعیت مفصل مچ‌پا به‌هنگام ضربه‌زدن به توپ، به نوع ضربه بستگی دارد. به‌علاوه، نزدیک‌کننده‌ها منقبض خواهند شد تا پا (کل پا) را به طرف بدن بکشند. این عمل به‌ویژه در جریان یک ضربه به کنار توپ یا پاس فشاری دیده می‌شود.

مرحله چهارم، پس از آنکه توپ تماسش را با پا (از مچ به پائین) از دست داد، شروع می‌شود؛ پا (کل پا) و ران در نتیجه سرعت حرکت و تعقیب توپ ادامه می‌دهند. این امر موجب کشش روی عضلات مخالف این اَعمال و به‌ویژه عضلات گروه همسترینگ می‌شوند؛ زیرا این گروه عضلانی از روی دو مفصل عبور می‌کنند (دی‌پروت و همکاران).

عضلات پای دیگر (پائی‌که به توپ ضربه نمی‌زند) درست شبیه به حالتی عمل می‌کند که فرد از حالت دویدن، قصد ایستادن داشته باشد. با وجود این، آنها عمدتاً وارد عمل می‌شوند تا بدن را پایدار سازند و سکوی استواری فراهم می‌آورند تا پای ضربه‌زننده به اتکای آن بتواند عمل کند. این پا معمولاً دور می‌شود و می‌چرخد.

مجدداً یادآوری می‌شود که عضلات دست‌ها و تنه نیز وارد عمل می‌شوند تا توازن و تعادل را حفظ کنند و نیروهای به‌هم زننده تعادل پای ضربه‌زن را تأمین کنند. به این ترتیب، کنترل حرکتی و سرعت را ایجاد می‌کنند.

● پریدن و سرزدن

پریدن به منظور کنترل توپ در هوا، در بازی فوتبال از اهمیت زیادی برخوردار است. پریدن می‌تواند از وضعیت ایستاده و یا از یک حالت جهشی انجام شود. کنده شدن از زمین در یک پرش ایستاده، معمولاً از روی دو پا و یا یک‌پا، با استفاده از حالت جهشی انجام می‌شود. در زمان اجراء یک پرش ایستاده، بازیکن به‌‌سوی پائین می‌رود تا وضعیت خمیدگی به‌خود گیرد. تنه، مفصل ران‌ها و زانوها خمیده می‌شوند و مچ پا به حالت دورسی فلکشن در می‌آید. بر اثر این اعمال، وزن و مرکز ثقل بدن پائینهٔر می‌آید؛ اما به‌وسیله آنتاگونیست‌ها این حرکات که به روش اسنتریک (راست کننده ستون‌فقرات، سرینی‌ها، گروه همسترینگ، چهارسر رانی و پلانتارفلکسورها) منقبض می‌شوند، تحت کنترل در می‌آیند آرنج‌ها تا و شانه‌ها باز می‌شوند. دراین وضعیت، بدن تقریباً فنر مانند است و حرکت دهندگان اصلی عمل پرش، کشیده می‌شوند. انرژی پتانسیل ذخیره نیز برای رهائی در لحظه مناسب، آماده می‌شود. در زمان شروع پرش، حرکت دهنده‌های اصلی وارد عمل می‌شوند تا وزن بدن را در هوا به پرواز درآورند. این حالت به‌وسیله انقباضات سریع و قدرتمند عضلات راست‌کننده ستون‌مهره‌ای، سرینی‌ها، گروه همسترینگ، چهارسررانی و پلانتار فلکسورها حاصل می‌شود تا باز شدن تنه، مفاصل ران، زانوها و پلانتارهافلکشن مچ‌پا را میسر سازند. دست‌ها (کل دست) نیز بر اثر خم شدن شانه‌ها و باز شدن آرنج‌ها خیلی سریع به جلو و بالا به حرکت در می‌آیند.

در جریان عمل پرش، اگر پیچش بدن خیلی گسترده شود، احتمالاً موجب کشش شدیدی در عضلات شکم و تاکننده‌های مفصل ران می‌شود و ممکن است به عضلات صدمه بزند.

فرود آمدن از پرش، مهم‌تر از خود پرش است؛ زیرا وزن بدن در لحظه تماس با زمین باید کنترل شود.

اساساً این حالت، عکس عمل پریدن است. با وجود این، در این زمان، عضلات پرش به‌گونه اسنتریکی منقبض می‌شوند تا حرکت مفصل و کاهش شتاب عمل را کنترل کنند و خطر آسیب‌دیدگی را کم می‌کند.

هدف اصلی بیشتر پرش‌ها در فوتبال، هد زدن توپ است؛ اما هد زدن ممکن است از یک وضعیت ایستاده نیز انجام شود. به محض این‌که یک بازیکن پرش می‌کند، گردن باز می‌شود. این امر در بخشی مربوط به آثار جاذبه زمین و در بخش ناشی از عمل عضلات راست‌کننده ستون‌مهره‌ای است. زمانی‌که یک بازیکن می‌کوشد تا با توپ تماس برقرار کند، سرش را در راستای توپ هدف‌گیری می‌کند. این امر مستلزم ترکیبی از حرکات است. خم شدن گردن، یک عمل قوی است که ممکن است با عمل چرخش یا خمیدگی به منظور هدایت توپ، ترکیب شود.

● پرتاب کردن در فوتبال

پرتاب‌ها معمولاً با یک جهش کوتاه و از یک مسافت دوگامی انجام می‌شوند. روی سطح هر دو پا، عضلات راست‌کننده ستون‌مهره‌ای، سرینی‌ها و گروه همسترینگ منقبض می‌شوند و ستون‌مهره‌ای و مفاصل ران را باز می‌کنند. دورسی فلکسورها به روش اسنتریکی وارد عمل می‌شوند تا اجازه دهند که مچ‌پا در زاویه کمی به حالت پلانتارفلکشن حرکت کند؛ البته بدون آن‌که تعادل از بین برود. توپ با هر دو دست (از مچ به پائین) حمل می‌شود و دو دست (کل دست) در بالای سر استقرار می‌یابند. شانه‌ها به حالت کاملاً خمیده حرکت می‌کنند و آرنج‌ها نیز در این حالت، به‌طور کامل خمیده‌اند. این حالت، روی عضلات گروه آنتاگونیست (مخالف عمل) کشش کاملی ایجاد می‌کند و انرژی پتانسیل ذخیره می‌شود. به محض آن‌که پرتاب شروع می‌شود، این عضلات تبدیل به حرکت‌دهنده‌های اصلی می‌شوند و از وضعیت کشیده به حالت انقباض در می‌آیند. آرنج‌ها، باز و شانه‌ها بازتر می‌شوند. انقباض عضلات شکمی و سوئز و خاصره‌ای، ستون‌مهره‌ای و ران‌ها را خم می‌کنند؛ دورسی فلکشن مچ‌پا توسط عمل اسنتریک عضلات دوقلو و نعلی کنترل می‌شود.

● خلاصه

درک صحیح اهمیت انعطاف‌پذیری مفصل، قدرت عضله و تلفیق آنها با دانش و اطلاعات پایه‌ای آناتومی و فیزیولوژی و اَعمال عضله در جریان مهارت‌های فوتبال، به مربیان، کمک‌مربیان و گروه پزشکی کمک می‌کند تا برنامه‌های تمرینی مناسبی برای بازیکنان فوتبال طراحی کنند.