ارزیابی صفحات وب

اینترنت به عنوان ابزاری كه بازیابی سریع و آسان اطلاعات را فراهم می آورد از سوی كاربران بسیاری مورد استفاده و استناد قرار می گیرد كاربران معمولا بدون توجه به معیارهای ارزیابی انتقادی هر آنچه را كه در اینترنت بازیابی می شود معتبر می شمارند و در مطالعات تحقیقاتی خویش مورد استفاده و استناد قرار می دهند

تسهیلات تكنولوژیكی موانع موجود بر چاپ و نشر را تا حدودی برداشته است. امروزه اطلاعات فراوانی به طور افسار گسیخته در محیط وب تولید و منتشر می شود.طبق مطالعات انجام شده كاربران، جهت رفع نیازهای اطلاعاتی خویش به محیط وب روی آورده اند و اغلب آنچه بازیابی می شود معتبر دانسته و مورد استناد قرار می دهند.

در این نوشته ضمن بیان ضرورت ارزیابی، گوشه ای از معیارهای سنجش كیفیت اطلاعات بازیابی شده در محیط وب نمودار می گردد.

اینترنت به عنوان ابزاری كه بازیابی سریع و آسان اطلاعات را فراهم می آورد از سوی كاربران بسیاری مورد استفاده و استناد قرار می گیرد. كاربران معمولا بدون توجه به معیارهای ارزیابی انتقادی هر آنچه را كه در اینترنت بازیابی می شود معتبر می شمارند و در مطالعات تحقیقاتی خویش مورد استفاده و استناد قرار می دهند.

نظر غالب كتابداران و اعضای هیات علمی آن است كه استناد در تحقیقات دانشجویی به سمت منابع اینترنتی رفته و دانشجویان بر استفاده از این منابع بسیار تاكید دارند. یافته های تولپانن نشان می دهد كه ۵/۹۲ درصد از دانشجویان ورودی زبان انگلیسی اطلاعات موجود در اینترنت را معتبر می دانند و این در حالی است كه ۵‎/۵۲ درصد از آنان اطلاعات بازیابی شده را هرگز ارزیابی نمی كنند. اغلب كاربران اطلاعات بازیابی شده از اینترنت را معتبر می شمارند و قادر به تشخیص گهر از زباله نیستند.اغلب كاربران در پاسخ به این سوال كه چرا به این منبع استناد كرده اید و آیا این منبع معتبر است یا خیر؟ چنین پاسخ می دهند كه « آن را جستجو و بازیابی كرده ام واز آن استفاده می كنم.» در این پاسخ جایی برای ارزیابی منتقدانه اطلاعات بازیابی شده گذاشته نشده است و اتكای صرف به مطالب بازیابی شده و ارزیابی نشده به طور وحشتناكی نمایان است. تسهیلات تكنولوژیكی موجود بسیاری از موانع انتشار و اشاعه اطلاعات را از میان برداشته است. امروز هر فردی می تواند به نشر عقاید خویش پرداخته و وب سایت خود را مدیریت نماید. گستره صفحات وب روز به روز بیشتر می شود و بر آلودگی اطلاعات در این آشفته بازار اطلاعاتی افزوده می گردد. از سویی جامعه امروز به سمت جامعه اطلاعاتی در حال حركت است. جهانی شدن و اطلاعات گرایی از مشخصه ها ی عصر اطلاعات است. دسترسی به اطلاعات متناسب با نیازهای اطلاعاتی، در زمانی كوتاه مهارتهایی خاص می طلبد. سواد اطلاعاتی لازمه جامعه اطلاعاتی است و برای رسیدن به این سواد كاربران باید به مهارتهای اطلاع یابی مجهز باشند.

یكی از مهارتهای اطلاع یابی، مهارت ارزیابی است. اما پرسش آن است كه آیا واقعا اطلاعات بازیابی شده از اینترنت نیاز به ارزیابی دارند و یا هر نوع اطلاعات بازیابی شده می تواند مستند باشد و مورد استناد قرار گیرد؟ ضرورت ارزیابی اطلاعات بازیابی شده در چیست و چه معیارهایی برای ارزیابی وجود دارد؟ در این نوشته سعی بر آن است تا با روشن ساختن ضرورت ارزیابی اطلاعات بازیابی شده در فضای اینترنت، معیارهای ارزیابی صفحات وب به عنوان یكی از محمل های اطلاعاتی تبیین گردد.

●مهارت ارزیابی اطلاعات

كتابداران و اطلاع رسانان از دیرباز در پی افزایش ارتباط سودمند میان منابع اطلاعاتی و طالبان آنها بوده اند و در جهت افزایش این ارتباط موثر و افزایش خرد و دانایی در سطح جامعه همواره تلاش كرده اند. اطلاعات صرف نظر از محملی كه بر بستر آن قرار خواهد گرفت دارای ارزش فراوان است و به خلق دانایی می انجامد. اطلاع جویی فرایندی هدفمند و ساختار مند است. طرح نیازاطلاعاتی، تعریف استرتژی جستجو، بازیابی اطلاعات، ارزیابی آنچه بازیابی شده است، سازماندهی و استفاده موثر از اطلاعات در جهت تبادل اندیشه ها و یافته ها، مهارتهایی می طلبد. این مهارتها در قالب واژه مهارتهای اطلاع یابی جای می گیرند.

●مفهوم مهارت اطلاع یابی

یان مال لی مهارت اطلاع یابی را این گونه بیان می دارد:

۱ـ مهارت در بازیابی اطلاعات

۲ـ مهارت در ارزیابی اطلاعات

۳ـ مهارت در سازماندهی اطلاعات و

۴ـ مهارت در تبادل اطلاعات

ارزیابی اطلاعات به عنوان یكی از كلیدی ترین مهارتهای مورد نیاز كاربران در این تقسیم بندی مورد اشاره است. این مهارت در انتخاب منابع متناسب با نیازهای اطلاعاتی كارساز است و روند اطلاع یابی موثر را سرعت و اعتبار می بخشد. اطلاعات پس از بازیابی در هر قالب و ساختاری كه ارائه شود نیاز به ارزیابی دارد تا به این وسیله محتوای اطلاعاتی، متناسب با نیازهای تعریف شده كاربران باشد و به حل مسئله بینجامد.كاربران جهت ارزیابی اطلاعات بازیابی شده نیازمند تفكر انتقادی هستند.

●مفهوم تفكر انتقادی

خمیر مایه تفكر انتقادی، تكاپوی ذهنی و جستجو در اندیشه های نوشته و نانوشته جهت دستیابی به نتیجه ای معتبر و مفید است. این گونه تفكر آمیزه ای از تفكر خلاق، تفكر منطقی و تفكر مسئله گشاست. تفكر مسئله گشا همه عوامل ذیربط را در تفكر انتقادی وارد می سازد، تفكر منطقی، راه نفوذ خطاهای منطقی را در تفكر انتقادی سد می كند و تفكر خلاق ابزار لازم را برای تركیب مفاهیم به گونه ای متفاوت از گذشته فراهم می آورد. تفكر انتقادی لازمه توانایی و مهارت ارزیابی اطلاعات است. نظام آموزشی و كتابخانه ها به عنوان زیرمجموعه ای از این نظام، وظیفه تربیت كاربرانی مجهز به تفكر انتقادی را بر عهده دارند.حری معتقد است كه نظام آموزش عالی دو نقش دارد یكی اینكه به دانشجویان بیاموزد چگونه اطلاعات خویش را بیابد و دیگری اینكه به آنان تعلیم دهد چگونه اطلاعات به دست آمده را تعبیر و تفسیر كند.(حری، ۱۳۷۸) تفكر انتقادی در محیط آموزشی از جمله كتابخانه ها شكل می گیرد و پرورش می یابد، لذا لازم است كتابخانه ها در ارائه خدمات خود به ایجاد و تقویت نگاه انتقادی در كاربران توجه داشته باشند و در آموزشهای كتابخانه ای خود این جنبه را لحاظ كنند. وجود وب سایتهای كتابخانه ای كه آموزش مهارتهای اطلاع یابی را به صورت مجازی فراهم می آورد فرصت مناسبی برای این منظور است. اما هنوز سوالی باقیست: آیا ارزیابی اطلاعات ضروری است؟

●ضرورت ارزیابی اطلاعات در عصر اطلاعات

آدمی برای رفع نیاز اطلاعاتی خویش به دنبال كسب اطلاعات است. وی از اطلاعاتی كه دریافت می كند برای تصمیم گیریها و ارتقای دانش خویش بهره می برد. تصمیم گیری زمانی ارزشمند است كه به درستی صورت پذیرد. نباید چنین پنداشت كه تمامی اطلاعات كسب شده از صحت و اعتبار لازم برای دخیل شدن درتصمیم گیریها برخوردارند. در اینجاست كه اهمیت ارزیابی اطلاعات رخ می نماید. از طرفی جامعه اطلاعاتی در عصر اطلاعات ضرورتهای دیگری را نیز تحمیل می كند: جهانی شدن و ارزش اطلاعات: یكی از نتایج بحث جهانی شدن، افزایش ارزش اطلاعات به عنوان معیار توسعه یافتگی وخمیر مایه توسعه پایدار ملتهاست لذا روز به روز بر ارزش اطلاعات افزوده می شود. رشد تكنولوژیكی و آلودگی اطلاعات: رشد سریع شبكه های اطلاعاتی روند اشاعه اطلاعات را تسهیل نموده، متخصصان موضوعی راحت تر از گذشته به تبادل اطلاعات می پردازند و چرخه تولید علم سریع تر از گذشته در جریان است. در نتیجه آلودگی اطلاعات روز به روز افزایش و طول عمر مفید اطلاعات كاهش می یابد.

iranDoc.ac.ir