تأثیرگذارترین محیط برای جامعه پذیری

در حال حاضر با پررنگ تر شدن نقش مادران در خارج از محیط خانه سایر محیط های تربیتی در انتقال رفتارهای صحیح هنجارها و الگودهی مناسب به فرزندان, بسیار تأثیرگذار شده اند

در حال حاضر با پررنگ تر شدن نقش مادران در خارج از محیط خانه سایر محیط های تربیتی در انتقال رفتارهای صحیح هنجارها و الگودهی مناسب به فرزندان، بسیار تأثیرگذار شده اند. به طور کلی در حال حاضر، کارکرد و نقش مراکز تربیتی کودکان نسبت به گذشته، پررنگ تر شده تا جایی که به گفته روانشناسان، اینگونه محیط های اجتماعی، نه فقط صرفاً مکانی برای نگهداری کودکان نیستند بلکه تأثیرگذارترین محیط برای جامعه پذیری و تعلیم و تربیت بچه ها هستند.

از آنجایی که انسان ذاتاً موجودی اجتماعی است از همان لحظه تولد تا پایان زندگی نیازمند دیگران است، اما در حال حاضر گذر از زندگی سنتی و حرکت به سوی زندگی شهری، باعث محصور شدن کودکان در خانه و دور شدن آنها از گروه همسالان و همبازی های خود شده، همین تغییرپذیری موجب شده تا نهادهایی نظیر مهدکودک در آموزش هنجارها و ارزش ها به فرزندان دخالت کرده و حتی در مواردی بیش از نظام خانواده در ارائه الگوهای رفتاری و اخلاقی به کودکان نقش آفرینی کنند.

به عقیده محققان بیشتر خانواده ها بین مهدکودک با پیش دبستانی تفاوت قائل هستند و تصور می کنند پیش دبستانی، صرفاً یک دوره یکساله قبل از ورود به دبستان است که با مهدکودک متفاوت است در حالی که منظور از مهدکودک، مجموعه دوره های آموزشی مطابق با سن کودک در میان مجموعه ای از گروه های همسال، قبل از دوره مدرسه است.

این مراکز اجتماعی در نحوه تربیت کودکان و اجتماع پذیری آنها تأثیر بسیاری دارند و اصولا، جذابیت و تأثیرپذیری کودکان در مکان هایی مانند مهدکودک و آمادگی بیش از خانه و خانواده است از طرفی، سریع ترین دوران رشد و یادگیری کودک، سال های اولیه کودکی و سنین پیش از دبستان است بنابراین والدین باید در مناسب ترین زمان، فرزندان خود را در این گونه مکان ها آموزش دهند تا ضمن آشنایی و یادگیری مهارت های اجتماعی همچون همیاری، مساعدت و همکاری زمینه بروز استعدادهای نهفته آنها شکوفا شده و کودک برای ورود به مرحله بالاتر زندگی اجتماعی آماده شود.

● جلوگیری از ایجاد مشکلات عاطفی

برخی اوقات پدر و مادرها، در این که چه سنی برای ورود فرزندشان به مهدکودک مناسب تر است دچار تردید می شوند، برخی هم ناچارند علی رغم میل باطنی خود فرزندشان را از ۶ ماهگی به مهدکودک ها بسپارند، برخی خانواده ها نیز اساساً با فرستادن فرزندشان به مهدکودک و آمادگی مخالف هستند.

به عقیده کارشناسان از نظر علمی و روانشناسی بهتر است کودکان تا پایان دو سالگی در محیط خانواده و نزد والدین خود باشند، زیرا احساس امنیت روانی اولیه و وابستگی های عاطفی باید به صورت صحیح و طبیعی در خانواده شکل بگیرد، در واقع کودک در این سن بشدت دلبسته والدین خود بوده و اگر قبل از پایان دو سالگی روانه این مراکز شود، سبک دلبستگی او غیرایمن شده و ناخواسته، زمینه ایجاد مشکلات عاطفی برای او ایجاد می شود.

از آنجایی که کودک از سن دو سالگی به بعد نیازمند تجربه های اجتماعی است، ورود به مهدکودک و آموزش های پیش از دبستان آن هم در کنار گروه همسالان، ضمن تقویت زمینه های حسی- حرکتی و یادگیری مهارت های اجتماعی همچون خودیاری به طور چشمگیری منجر به رشد اجتماعی کودک می شود تا جایی که در فاصله سنی بین ۴ تا ۶ سالگی، با آموزش بازی های اجتماعی، کودک به طور رسمی مهارت هایی همچون نحوه ارتباط با همنوعان، قدرت تفکر، درک کردن، تفهیم، همیاری، مساعدت، همکاری و... را آموخته و نهایتا به راحتی وارد زندگی اجتماعی خواهدشد.

آموزش مهارت ها و انتقال آن به کودکان درکنار همسالان رخ می دهد، به عبارتی کودکان در اجتماع و ازطریق بازی با گروه همسالان خود با آموزه هایی همچون یادگیری زبان، درک مفاهیم کلامی و غیرکلامی، نحوه ارتباط با دیگران، کمک کردن به همنوعان خود و... به صورت هدفمند و گروهی آشناشده و نهایتا به رشد اجتماعی می رسند.

توجه به دانش و تجربه مربی، ضروری ترین استاندارد در انتخاب مهدکودک معمولا نخستین چیزی که خانواده ها در انتخاب مهدکودک به آن توجه می کنند، شکل ظاهری ساختمان، فضای داخلی اتاق ها، رنگارنگ بودن در و دیوار و خلاصه از این جور چیزهاست که البته توجه به این معیارها به نوبه خود مهم است. اما مهم تر از این ها، توجه به تجربه و دانش مربیان و شیوه های آموزشی است.

از آنجایی که مهد برای کودکان به منزله یک محیط کاملا صمیمی و دوستانه است لذا تأثیرپذیری کودکان در اینگونه مکان ها از مربیان و همسالان خود به مراتب بیش از محیط خانواده است بنابراین لازم است مربیان مهد طبق معیارهای خاصی انتخاب شوند.

● خطر بی تجربگی و نداشتن دانش کافی

اگر مربیان، افرادی آموزش دیده، کارآمد و متخصص در زمینه تربیت کودکان نباشند، بدون تردید، در انجام رسالت خود که همانا جامعه پذیری کودکان است، ناکام می مانند و مهم تر این که با بی تجربگی و نداشتن دانش کافی، لطمات جبران ناپذیری به کودکان وارد می کنند، لذا به همه والدین توصیه می شود در انتخاب مهد کودک، بیش از هر چیز، نسبت به دانش و تجربه مربیان و همچنین نحوه آموزش آنها اطمینان کامل حاصل کنند.

در کشورهای اسکاندیناوی، داشتن مدارک تحصیلی فوق لیسانس یا دکترای مرتبط، آشنایی با دانش روانشناسی و کودکیاری برای استخدام مربیان کاملا الزامی است، و با توجه به تأثیر علم و دانش مربیان در زمینه تعلیم و تربیت کودکان، مربیان، از نظام روانشناسی، مجوز آموزش کودکان دریافت می کنند تا ضمن آشنایی با اصول روانشناسی کودکان و شیوه های نوین تربیتی، بتوانند بیش از پیش در راستای ارتقای سطح تربیتی و آموزشی کودکان گام بردارند، ضمن اینکه رسیدگی به مشکلات مربیان و کاهش مشغولیت های ذهنی آنها از سوی مدیران و مسئولان مهد کودک ها، در موفقیت مربیان بی تأثیر نیست.

درصورتی که بچه ها دائما درحال حفظ کردن شعر و داستان باشند، به جای درک، تفهیم و تفکر، تنها حفظ کردن غیرارادی را آموزش می بینند که ادامه این روند بعدها منجر به بروز مشکلات یادگیری خواهدشد، درحالی که تجربه و علم ثابت کرده بازی با کودک و انتقال هر آموزشی از طریق بازی های خاص، تأثیر قابل ملاحظه ای بر قوه یادگیری کودک دارد.

هم اکنون برخی از مادران، به دلیل اشتغال در بیرون از خانه، تربیت و پرورش کودکشان را کاملا برعهده این مراکز گذاشته اند و حتی کمتر با مربیان کودک خود در تماس هستند، درحالی که لازم است خانواده ها و مربیان با برقراری ارتباط دوسویه، نه فقط از وضعیت رفتاری کودک مطلع شوند بلکه در ارائه الگوهای رفتاری نیز همسو حرکت کنند تا کودک در یک برزخ محیطی بین درست و نادرست قرار نگیرد.