جشنواره یازده تایی

نگاهی به ویژگی های توپ فوتبال جام جهانی ۲۰۱۰

با مشخص شدن همه ۳۲ تیم شرکت کننده در جام جهانی فوتبال ۲۰۱۰ آفریقای جنوبی و قرعه کشی تیم ها برای شرکت در نوزدهمین دوره این مسابقه ها، فعالیت شرکت های تولیدکننده ابزارها و لوازم ورزشی به اوج می رسد. توپ فوتبال نماد فوتبال و حتی نماد ورزش به معنای عام است، به همین دلیل شرکت های تولیدی سعی دارند با عرضه یک توپ فوتبال با استفاده از فناوری های روز رضایت خاطر بازیکنان را جلب کنند. توپ فوتبال یکی از اصلی ترین عنصرهایی است که در فوتبال استفاده می شود، به همین دلیل در هر دوره از بازی ها، مهندسان حوزه های گوناگون علم و فناوری سعی دارند با استفاده از آخرین دستاورد و به کارگیری آن در توپ فوتبال، توپی با بهترین کیفیت عرضه کنند.

به همین دلیل شرکت آدیداس، تولیدکننده رسمی توپ های مسابقه های جام جهانی فوتبال، توپ تازه یی را برای مسابقه های ۲۰۱۰ آفریقای جنوبی عرضه کرده است. این توپ «Jabulani» نام دارد که در زبان محلی آفریقای جنوبی به معنای جشن است. آدیداس مدعی است کیفیت این توپ حتی نسبت به توپ «Teamgeist» سال ۲۰۰۶ نیز به مراتب بهتر است و دقیق ترین توپی است که تاکنون تولید و عرضه شده است. توپ های فوتبال قدیمی ۳۲ تکه بود و از بخش هایی پنج و شش ضلعی ساخته می شد. این توپ ها طرحی سیاه و سفید دارند. اما مهندسان این بار سعی کردند با تغییر جنس مواد اولیه به کار رفته در توپ باعث شوند بازیکنان ضربه بهتری به توپ بزنند و حرکت توپ در هوا نیز قابل پیش بینی باشد.

شرکت آدیداس برای آنکه حرکت توپ در هوا قابل پیش بینی شود، تعداد قطعه های اصلی سازنده توپ را از ۳۲ به ۱۲ کاهش داد. همچنین از فرآیندی استفاده می کند که این تکه ها را با فرآیندهای حرارتی به یکدیگر متصل می سازند. در روش های قدیمی این تکه ها را به هم می دوختند که باعث می شد مکان دوخت تکه ها چندان هموار نباشد. علاوه بر این تکه های بیرونی توپ ها را از همان ابتدا با طراحی ویژه، سه بعدی و خمیده تولید می کنند در حالی که توپ های قدیمی را از صفحه های مسطح تولید می کردند و سپس با پرس به شکل خمیده در می آوردند. در ادامه همین فرآیند بود که آدیداس تعداد تکه های توپ را باز هم کاهش داد و به هشت عدد رساند که با این کار از تعداد درزها و محل پیوندها کاسته شد.

بازیکنان فوتبال در مورد توپ قبلی «Teamgeist» نظر متفاوتی داشتند. این توپ برای مهاجمان بسیار مناسب بود، اما دروازه بانان از آن چندان رضایت نداشتند زیرا توپ هنگام حرکت در هوا بدون چرخش بود و در نتیجه درک مسیر حرکت توپ برای آنها دشوار می شد. آدیداس برای غلبه بر این شکل شیارهایی را روی توپ طراحی کرده است که مسیر حرکت توپ ثابت باشد. در عین حال روی توپ هم دانه بندی های ظریفی وجود دارد که باعث تسلط بیشتر بازیکنان روی توپ می شود. آدیداس مدعی است با انجام آزمایش های ضربه و همچنین تست تونل در دانشگاه لافبرو در انگلستان و آزمایشگاه این شرکت در آلمان دریافت جابولانی دقیق ترین توپ این شرکت است.

فیفا برای پذیرش یک توپ و استفاده از آن در بازی های رسمی استانداردهایی وضع کرده است؛

- محیط؛ ۵/۶۸ تا ۵/۶۹ سانتیمتر (جابولانی؛۰/۶۹ سانتیمتر)

- گردی؛ قطرهای مختلف توپ حداکثر ۵/۱ درصد اختلاف داشته باشد. (جابولانی؛ حداکثر یک درصد)

- جذب آب؛ توپ تحت فشار ۲۵۰ مرتبه زیر آب چرخانده می شود. حداکثر ۱۰ درصد افزایش وزن (جابولانی؛ صفر درصد)

- وزن؛ ۴۲۰ تا ۴۲۵ گرم (جابولانی؛ ۴۴۰ گرم)

- یکنواختی جهش توپ؛ توپ را از ارتفاع دو متری روی یک سطح فولادی رها می کنند. اختلاف بین حداکثر و حداقل ارتفاع جهش نباید از ۱۰ سانتیمتر بیشتر باشد. (جابولانی؛ ۱۴۳ تا ۱۴۹ سانتیمتر)

- کاهش فشار؛ کاهش فشار سه روز پس از باد شدن نباید بیش از ۲۰ درصد باشد. (جابولانی؛ حداکثر ۱۰ درصد)

به خاطر همین ویژگی های توپ جابولانی است که ۱۵۰ دلار قیمت دارد. آدیداس به تازگی از این توپ در شهر کیپ تاون آفریقای جنوبی پرده برداری کرد. طرح روی این توپ دارای ۱۱ رنگ متفاوت است. طراحان در توضیح تعداد این رنگ ها می گویند این یازدهمین توپ رسمی آدیداس است، در عین حال این ۱۱ رنگ نشان دهنده ۱۱ بازیکن هر تیم در زمین است. علاوه بر اینها در آفریقای جنوبی ۱۱ قبیله هست که به ۱۱ زبان مختلف صحبت می کنند. گفتنی است آدیداس در نامگذاری توپ ها به فرهنگ میزبان بازی ها توجه ویژه یی دارد. برای مثال توپ ۱۹۷۰ مکزیکو «Telstar»، توپ ۱۹۷۸ آرژانتین «Tangon» و توپ ۲۰۰۲ ژاپن «Fevernova» نام داشت. نقش روی توپ نیز یکی دیگر از عنصرهایی است که معمولاً آدیداس آن را از فرهنگ کشور میزبان طراحی می کند. توپ «فورنووای» ژاپن نمونه یی از این ملاحظات فرهنگی است. علاوه بر این مسوولان آدیداس می گویند در ساخت این توپ از مواردی استفاده شده است که باعث می شود کیفیت توپ (از لحاظ وزن و شکل) طی ۹۰ دقیقه بازی تغییر نکند. به عبارت دیگر ویژگی های توپ در دقیقه ۹۰ با دقیقه اول بازی یکسان است و به همین دلیل بازیکنان می توانند بهترین عملکرد خود را با این توپ به نمایش بگذارند.

محمدرضا دستورانی