توبه چه زمانی قبول می شود

توبه هنگام مرگ کسانی که به اعمال زشت تمام عمر اشتغال ورزند تا آنگاه که مشاهده مرگ نمایند و در آن ساعت پشیمان شوند و گویند اکنون توبه کردیم توبه چنین کسی پذیرفته نخواهد شد سوره نساء آیه ۱۸

توبه هنگام مرگ کسانی که به اعمال زشت تمام عمر اشتغال ورزند تا آنگاه که مشاهده مرگ نمایند و در آن ساعت پشیمان شوند و گویند اکنون توبه کردیم توبه چنین کسی پذیرفته نخواهد شد.(سوره نساء آیه ۱۸)مردی از امام رضا (علیه‌السلام) سوال کرد: چرا خداوند فرعون را غرق کرد با اینکه ایمان آورد و به توحید اعتراف کرد. فرمود: زیرا فرعون هنگام دیدن عذاب ایمان آورد و توبه و ایمان در آن لحظات مقبول خدا نیست. (بحارالانوار ،ج ۶، صفحه ۲۳) سوره نساء آیه ۲۲: «اعمال نیک انجام دهید پیش از آنکه مرگتان فرا برسد و بگویید: پروردگارا مرگ مرا کمی به تاخیر بینداز تا تدارک گذشته نمایم».

حضرت صادق (علیه‌السلام) فرمودند: منظور این آیه زمانی است که شخص محتضر ملک الموت را ملاقات می‌کند. پس رو به او کرده می‌گوید: یک روز مرا مهلت بده تا از گناهان خود توبه کنم و برای سفر آخرتم توشه‌ای تهیه کنم. پس ملک الموت گوید: روزهای عمرت به سر آمد. آن شخص گوید: یک ساعت مرا مهلت بده تا توبه کنم. می‌گوید: ساعتهای عمرت به سر آمد. پس باب توبه بر او بسته می‌شود و روح از بدنش خارج می‌شود با هزاران حسرت و ندامت بر عمر گذشته‌اش.

● ساعتی که درهای توبه بسته می‌شوند

حضرت علی (علیه‌السلام) فرمود:‌ای مردم شما همچون مسافرانی هستید که در این دنیا فرمان کوچ داده شدید. پس به سوی قیامت بشتابید و پیش از آنکه مرگتان فرا رسد، آماده باشید زیرا ناگهان آرزوها قطع می‌شود و ساعت مرگ فرا می‌رسد و درِ توبه بسته می‌شود. (نهج البلاغه خطبه ۱۸۳) در جایی دیگر حضرت می‌فرمایند: شیطان انسان گناهکار را در آرزوی توبه نگاه می‌دارد تا آن را به تاخیر اندازد تا زمانی که مرگ او در حال غفلت فرا برسد. (نهج البلاغه خطبه ۶۶) در احادیث و روایات بسیاری از بزرگان و پیشوایان دینی درباره استغفار و توبه و آثار و فوائد آن سخن رفته است، اما این سوال مطرح می‌شود که چه توبه‌ای پذیرفته می‌شود؟

پیامبر خدا (صلی الله علیه وآله) در حدیثی می‌فرمایند: توبه کننده از گناه مانند کسی است که گناهی نکرده باشد (کنزالعمّال: ۱۰۱۷۴ منتخب میزان‌الحکمة: ۹۲).امیرالمومنین (علیه‌السلام) نیز فرمودند: توبه دل‌ها را پاک می‌کند و گناهان را می‌شوید (غرر الحکم: ۱۳۵۵ منتخب میزان‌الحکمة: ۹۲).آن حضرت همچنین می‌فرمایند: هر که باز آید، خدا به او بازگردد و به جوارح او و جای جای زمین دستور داده شود که آبروی او را حفظ کنند و عیب‌هایش را بپوشانند و گناهانی که فرشتگان حافظ اعمال برایش نوشته‌اند از یاد آنان برده شود (بحارالأنوار: ۶ / ۲۸ / ۳۲ منتخب میزان‌الحکمة: ۹۴).

● هر توبه‌ای قبول می‌شود؟

اما روایات دیگری نیز وارد شده که آیا هر توبه‌ای قبول می‌گردد؟ امیرالمومنین (علیه‌السلام) در این باره فرمودند: به هر کس (توفیق) توبه داده شود، از قبول آن محروم نمی‌شود و به هر کس (توفیق) استغفار عطا گردد، از آمرزش محروم نمی‌ماند (بحارالأنوار: ۶۹ / ۴۱۰ / ۱۲۴ منتخب میزان‌الحکمة: ۹۲).پیامبر خدا (صلی الله علیه واله) نیز در این باره می‌فرمایند: هر کس، پیش از مشاهده (عذاب)، توبه کند خداوند توبه‌اش را می‌پذیرد (الکافی: ۲ / ۴۴۰ / ۲ منتخب میزان‌الحکمة: ۹۲).

زهرا اجلال