همنشینی با نا اهل یا تنهایی

آیا باید تنها و منزوی شد و از اجتماع گریخت, یا باید با همگان بود و با همه محشور و مأنوس شد و گرم گرفت امام علی علیه السلام فرمود «صُحْبَةُ الأَخیارِ تَکسِبُ الْخَیْرَ,کَالرّیحِ اِذا مَرَّتْ بِالطَّیِبِ حَمَلَتْ طیب » همنشینی با نیکان, نیکی می آورد, مثل باد که وقتی به بوی خوش و خوشبو گذر می کند, با خود بوی خوش می آورد غررالحکم ج۲ ص۲۰۱ رنگ پذیری انسان از محیط و اطرافیان, از خصیصه های اوست

آیا باید تنها و منزوی شد و از اجتماع گریخت، یا باید با همگان بود و با همه محشور و مأنوس شد و گرم گرفت؟ امام علی علیه‌السلام فرمود: «صُحْبَةُ الأَخیارِ تَکسِبُ الْخَیْرَ،کَالرّیحِ اِذا مَرَّتْ بِالطَّیِبِ حَمَلَتْ طیب.»؛ همنشینی با نیکان، نیکی می‏ آورد، مثل باد که وقتی به بوی خوش (و خوشبو) گذر می‏کند، با خود بوی خوش می‏آورد.(غررالحکم ج۲ ص۲۰۱ ) رنگ‏پذیری انسان از محیط و اطرافیان، از خصیصه ‏های اوست. معاشرت با افراد صالح، هم تأثیر مثبت و سازنده بر انسان می‏گذارد، هم همنشینی با دوستان بد و اشخاص آلوده و بد دل، دل و اندیشه و رفتار انسان را تحت تأثیر قرار می‏دهد. انتخاب دوست شایسته و شریک پاک و همسر با ایمان و همکار متعهد، در انسان شایستگی و پاکی و ایمان و تعهد می‏آفریند و حال و هوای زندگی را معطر می‏سازد. قرار گرفتن در فضای معطر، هر چند انسان عطر نزند، آدمی را خوشبو می ‏سازد.

سعدی به همین حکمت والا در گلستان اشاره کرده، آنجا که همنشینی گِل و گُل را مطرح نموده است که کمال همنشین، حتی در گل و خاک هم اثر می‏ گذارد. همچنان که عبور باد و نسیم از یک مزبله و لجنزار، نسیم را متعفن و بدبو می ‏سازد و مشام را آزار می‏دهد، عبور نسیم از یک بوستان پر از گل و از یک گلستان معطر، مشام را روح و نشاط می ‏بخشد. خلق و خوی انسان‌ها نیز، یا مزبله است، یا بوستان؛ مزبله آلودگی و ابتذال، یا بوستان کمال و ایمان. همنشینی با افراد، انسان را در حال و هوا و فضای همان خلق و خوی قرار می‏دهد. تا می‏ توان با پاکان و خوبان رفاقت و دوستی کرد، چرا همدمی و همنشینی با آلودگان؟!...

● همنشین بد، یا تنهایی؟

امام علی علیه‌السلام فرمود: «وَحْدَةُ الْمَرْءِ خَیْرٌ لَهُ مِنْ قَرینِ السُّوءِ.»؛ تنهایی انسان، برای او بهتر از همنشین بد است. (غررالحکم ج۶ ص۲۴۳) وزیدن نسیم بر مرداب، هوای عفونت‏بار با خود می‏پراکند و عبور باد از بوستان، فضا را معطر می‏سازد. این عطرافشانی یا عفونت پراکنی، نتیجه مصاحبت آن نسیم با گلزار یا مرداب است. روحیّه انسانها نیز، در اثر مجالست و همنشینی با خوبان و بدان، تغییر می‏یابد و تأثیر می‏پذیرد. دوست بد، بدترین اثر را در فکر و اخلاق می‏گذارد. بسیاری از آلودگان، معتادان، منحرفان، بزهکاران و اهل ‏گناه، به خاطر معاشرت و دمسازی با دوستان بد و رفقای ناصالح، به این وادی‌ها کشیده شده‏اند. گاهی بروز مشکلات برای انسان خیر و برکت دارد. یکی از برکاتش شناخت افراد است، تا بی‏جهت به کسی دل نبندد که دلبسته او نیست و مودت خویش را نثار کسی نکند که شایستگی محبت و دوستی و فداکاری ندارد. پس چه باید کرد؟

آیا باید تنها و منزوی شد و از اجتماع گریخت، یا باید با همگان بود و با همه محشور و مأنوس شد و گرم گرفت؟با آنکه منطق دین ما، انس و الفت است و به دوستی و مودت و معاشرت سفارش کرده است، اما بر سر دوراهی تنهایی یا دوست بد، سفارش حضرت امیر علیه‌السلام به تنهایی است، چرا که عوارض آن بسیار کمتر است. نه آنکه حضرت، مشوق انزوا و روحیه تنهایی و دوری از مردم باشد، بلکه به بیان زشتی و زیان و خطرات همنشین ناصالح پرداخته است. امام علی علیه‌السلام فرمود: عِنْدَ زَوالِ القُدْرَةِ یَتَبَیَّنُ الصَّدیقُ مِنَ العَدُوِّ ؛ هنگام از دست رفتن قدرت، دوست از دشمن آشکار می‏شود.(غررالحکم، ج۴ ، ص۳۲۳) فراز و نشیب حوادث، خیلی چیزها را روشن می‏سازد، از جمله دوست و دشمن را. کسانی دوستان و همراهان دوره خوشی و رفاه‏اند. پای سختی و گرفتاری که پیش آید، پای خود را به عقب می‏کشند و خود را به بی‏خبری و بیگانگی می‏زنند.

با آنکه منطق دین ما، انس و الفت است و به دوستی و مودت و معاشرت سفارش کرده است، اما بر سر دوراهی تنهایی یا دوست بد، سفارش حضرت امیر علیه‌السلام به تنهایی است، چرا که عوارض آن بسیار کمتر است.عده‏ای یاران روزگار ثروت و مکنت‏اند. همین که فقر و پریشان‌حالی چهره نمود، چهره آنان پنهان می‏ شود.