زیورآلات علیه زیبایی

گفت وگو با دکتر غلامحسین غفارپور متخصص پوست درباره حساسیت به بدلیجات

زیبایی و دستیابی به آن، یک میل ذاتی در انسان است و استفاده از زیورآلات برای رسیدن به این حس به‌خصوص در میان زنان رواج زیادی دارد اما در میان همین علاقه‌مندان به زیورآلات، افرادی هستند که از ناسازگاری زیورآلات با پوست خود گلایه‌ دارند. این عده معمولا با استفاده از زیورآلات، مخصوصا بدلیجات، دچارالتهاب، قرمزی، تاول و عوارضی از این قبیل روی پوست خود می‌شوند...

گاهی هم ظاهر شدن این عوارض پوستی در اثر استفاده از ساعت‌های مچی و حتی عینک‌های طبی افراد را دچار مشکل می‌کند. بیشتر مردم این عوارض را حساسیت پوستی می‌دانند و با آن مدارا می‌کنند و عده‌ای نیز تلاش می‌کنند تا راه درمانی برای آن بیابند. اما منشأ به وجود آمدن این عوارض پوستی چیست؟ چرا فقط برخی افراد با آن مواجه می‌شوند؟ راه درمان آن چیست؟ چطور می‌توان از بروز آن جلوگیری کرد؟ پاسخ پرسش‌های دیگر در زمینه زیورآلات و حساسیت‌های پوستی را در گفت‌وگوی «پوست و مو»ی این هفته با دکتر غلامحسین غفارپور، متخصص پوست و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران بخوانید.

▪ آیا حساسیت‌های پوستی در اثر استفاده از زیورآلات مبنای علمی دارد یا زاییده ذهن افراد است؟

عبارت حساسیت پوستی در واقع یک اصطلاح کلی است که عامه مردم آن را در مورد هر گونه التهاب، سرخی و کهیر روی پوست به کار می‌برند اما عکس‌العمل پوست به زیورآلات «درماتیت» یا «اگزما» است. «درماتیت» یا «اگزما» ۲ نوع آلرژیک و تحریکی دارد و یکی از موارد ایجاد درماتیت آلرژیک در افراد مستعد، استفاده از زیورآلات است.

▪ منظور از افراد مستعد چیست؟

یک فرد ممکن است در طول عمر خود بارها از زیورآلات مختلف استفاده کند و دچار هیچ‌گونه مشکلی نشود ولی فرد دیگری به محض استفاده از همان زیورآلات دچار تظاهرات پوستی مثل التهاب، تاول، کهیر و سرخی پوست شود. این مساله ارتباط چندانی با عوامل محیطی ندارد و بیشتر به ژنتیک افراد مربوط می‌شود.

▪ پس این حساسیت به زیورآلات بیش از اینکه بیماری باشد، یک ویژگی ژنتیکی است!

بله، البته باید به این نکته هم توجه داشت که این ویژگی ژنتیکی در صورت بی‌توجهی فرد و نادیده گرفتن آن ممکن است مشکلات جدی و بیماری ایجاد کند.

▪ چه مشکلاتی؟

تماس‌های مکرر زیورآلات با پوست، می‌تواند ناحیه را دچار التهاب و تاول کند. بی‌توجهی به این موضوع و تداوم این حالت، باعث پاره شدن تاول‌ها، ایجاد دلمه، بروز عفونت‌های پوستی و حتی سلولیت خواهد شد. آنچه متخصصان پوست به درمان آن می‌پردازند، همین عوارض است نه حساسیت ژنتیکی.

▪ علت بروز درماتیت آلرژیک در اثر استفاده از زیورآلات چیست؟

در بیشتر موارد پوست به فلز نیکل موجود در زیورآلات واکنش نشان می‌دهد. از فلز نیکل به دلیل ارزان‌قیمت بودن و وفور آن در طبیعت، در ساخت بسیاری از ابزار و وسایل فلزی از جمله بدلیجات استفاده می‌شود و پوست افراد مستعد در تماس با وسایل ساخته شده از نیکل دچار درماتیت آلرژیک می‌شود.

▪ درماتیت آلرژیک در تماس با وسایل دیگری که در ساخت آنها از نیکل استفاده شده هم می‌تواند ایجاد شود؟

بله، ساعت‌های مچی، عینک‌های فلزی، دکمه‌های فلزی لباس‌ها که در تماس با پوست هستند، زیپ‌های فلزی، بست‌های فلزی لباس‌ها، قاشق و چنگال، سکه‌ها و هر وسیله دیگری که در ساخت آن نیکل به کار رفته باشد، می‌توانند باعث ایجاد درماتیت آلرژیک در افراد مستعد شوند اما چون زیورآلات، ساعت و عینک زمان بیشتری در تماس با پوست قرار می‌گیرند و معمولا درماتیت ناشی از استفاده از آنها در نقاط قابل مشاهده بدن ایجاد می‌شود، معمولا بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرند.

▪ عده‌ای از حساسیت پوست به چرم، به‌خصوص بند چرمی ساعت مچی شکایت دارند. این موضوع هم با درماتیت آلرژیک در ارتباط است؟

بله، علت این موضوع، مواد مورد استفاده در دباغی‌ چرم است. در دباغی‌ چرم از ترکیب‌های دی‌کرومات استفاده می‌شود و اگر دباغی چرم در شرایط مناسب و کامل انجام نشود، این ماده در آن باقی می‌ماند. تماس عرق بدن با چرم و آزادشدن دی‌کرومات، می‌تواند باعث بروز درماتیت آلرژیک در پوست افراد مستعد شود.

▪ چرا درماتیت آلرژیک در برخی افراد ناگهانی بروز می‌کند؟

این موضوع مربوط به نقشه ژنتیکی آنهاست و ربط چندانی با عوامل محیطی ندارد. ممکن است فردی که تا دیروز از تمام وسایل فلزی بدون مشکل استفاده می‌کرده، ناگهان با تماس با ابزاری که در ساخت آنها نیکل به کار رفته، دچار درماتیت یا اگزما شود. البته برعکس این موضوع هم صادق است و ممکن است در دوره‌ای از زندگی، حساسیت پوست فرد به نیکل یا دی‌کرومات‌ها خود‌به‌خود از بین برود.

▪ اقدام خاصی برای جلوگیری از بروز این درماتیت می‌توان انجام داد؟

این موضوع بسیار ساده‌ای است؛ افراد مستعد فقط باید از وسایلی که در ترکیب آن نیکل وجود دارد، استفاده نکنند. استعداد حساسیت پوست به نیکل و دی‌کرومات‌ها درمان خاصی ندارد ولی با کمی توجه به لوازم و وسایل مورد استفاده، به راحتی می‌توان از عوارض آن جلوگیری کرد.

پیمان صفردوست