نقش روی در بدن

روی یكی از اصلی ترین موادی است كه برای بسیاری از اعمال حیاتی بدن مانند رشد و سیستم ایمنی بدن مورد نیاز است

طی چند سال اخیر، تحقیقات نشان داده است كه یكی از خطراتی كه بهداشت عمومی را در بسیاری از كشورهای توسعه یافته و در حال توسعه و حتی ایران تهدید می كند، كمبود روی در افراد جامعه است. اما در سال ۱۹۶۱ نشان هایی توسط «پراساد» و همكارانش مبنی بر كمبود روی در كودكان و نوجوانان ایران كشف شد. نشانه هایی همچون تأخیر در بلوغ جنسی و كند شدن رشد بدن. هم اكنون نیز طبق آخرین اطلاعات انجمن بین المللی روی، بیش از ۷۵ درصد از جمعیت ایران در معرض خطر كمبود روی قرار دارند. از علل اصلی بروز این مشكل با چنین وسعتی در بین ایرانیان می توان به مصرف نان محتوی درصد بالایی از «فیتات» اشاره كرد.

معرفی عنصر روی

روی عنصر فلزی به رنگ سفید مایل به آبی است كه حدود ۳ درصد از پوسته زمین را تشكیل داده است. این عنصر به مقادیر جزئی حدود ۲۳ گرم در بدن انسان یافت می شود كه در بافت های مختلف بدن وجود دارد. بافت هایی نظیر شبكیه چشم، قلب، ریه ها، مغز و غدد فوق كلیوی دارای میزان بالای روی هستند. همچنین پوست، مو، ناخن ها و دندان ها نیز مقادیری روی دارند.امروز، مشخص شده است كه روی برای بیش از ۱۰۰ آنزیم بدن مورد نیاز است. همچنین نقش آن در رشد طبیعی بدن، نگهداری از بافت های بدن و سیستم ایمنی بدن ثابت شده است.روی در عمل متابولیسم هیدروكربن ها نیز مؤثر است و زمان بهبود پس از جراحی، سوختگی ها، ناراحتی های پروستات در مردان و بیماری های پوستی را كاهش می دهد.

عوارض كمبود روی در بدن

از عوارض كمبود روی در بدن همان گونه كه ذكر شد، رشد كند و نارسایی جنسی را می توان نام برد.به علاوه علائمی همچون پایین آمدن مقاومت بدن در برابر بیماری ها، خستگی و مستعد بودن بدن در مقابل ابتلا به انواع عفونت ها از دیگر علائم كمبود این ماده هستند. این عارضه در كودكان ممكن است همراه با كم اشتهایی، توانایی كم در یادگیری و نیز بی دقتی باشد و در سنین بلوغ عوارضی همچون جوش های پوستی و عدم رشد كافی جنسی را به همراه داشته باشد. همچنین بروز علائمی چون لكه های سفید روی ناخن، خارش های پوستی، خشكی پوست و بهبود دیرهنگام زخم های پوست نیز اشاره كرد. در موارد حاد كمبود روی در بدن، سقط جنینی و یا به دنیا آوردن نوزاد ناقص الخلقه نیز عارض می شود. تأخیر و یا بی نظمی در قاعدگی و نازایی در زنانی كه دچار كمبود روی هستند و همچنین كاهش تستسترون و میزان اسپرم و مشكلات پروستات در آقایان از نمونه های دیگر هستند.

روی در چه مواد غذایی وجود دارد؟

بیشتر مواد غذایی با منبع حیوانی، دارای مقادیر كافی روی هستند. صدف و نرم تنان دریایی به عنوان غنی ترین منبع روی شناخته شده اند كه حدود ۱۰ برابر بیش از سایر منابع ، حاوی روی هستند. گوشت قرمز و دل و جگر حیوانات، مشتقات شیر، زرده تخم مرغ، ماهی و مرغ هم حاوی مقادیری از روی هستند، همانگونه كه در جذب آهن نیز مطرح است روی با منبع حیوانی، بیش از روی با منشاء گیاهی جذب می شود. سبوس غلات و گندم ، جوی دو سر و گندم سیاه برای گیاهخواران منابع مناسبی هستند. روی با چنین منابع گیاهی به علت وجود فیبر و فیتات ها به طور كامل جذب نمی شود و روی هم رفته میوه ها و سبزی ها جزو منابع غنی از روی نیستند. خشكبار، خردل و فلفل سیاه را نیز به این جمع اضافه كنید.

میزان توصیه شده روی مصرفی روزانه برای بزرگسالان ۱۵ میلی گرم است، ولی این مقدار در موارد خاصی مانند بارداری و شیردهی افزایش می یابد. در مواقع اضطراری، همانند عفونت ها، سوختگی و یا بعد از عمل جراحی، میزان مصرف توصیه شده روی بین ۵۰ تا ۷۰ میلی گرم در روز است.

به كوشش: ن. توكلی