پنجشنبه, ۱۸ بهمن, ۱۴۰۳ / 6 February, 2025
رفاه پیشرفته و پیشرفت رفاهی
آمار و ارقام نشان می‌دهند که رفاه نسبی تا حد زیادی نصیب کشورمان شده است. ولی با توجه به ظرفیت‌هایمان، رفاه مطلق را میتوان برای تک‌تک مردم فراهم ساخت.
صدها سال از زمانی که دولت‌ها اهمیت برخورداری شهروندان را از رفاه اقتصادی و اجتماعی دریافته‌اند می‌گذرد. خوشبختانه مسؤولان و تصمیم گیران کشور ما هم اهمیت این موضوع حیاتی را به خوبی درک کرده‌اند. اما این بینش عالی، باید با عملکردی همانند همراه باشد تا آن رفاه در خور را برای مردممان فراهم سازد.
هزینه‌های بالای امروز زندگی در بخش‌های مختلف مسکن، خوراک، پوشاک، بهداشت و درمان و آموزش که با درآمدهای خانوار هیچ همپوشانی ندارند، مشکلات زیادی را در مسیر رفاه مردم پدید آورده‌اند. فقط به این اکتفا می‌کنیم که بر اساس اطلاعات ما، خوراکی‌ها به طور متوسط ۳۶ درصد سهم مخارج یک سال خانوار ایرانی را به خود اختصاص می‌دهند. این نشان می‌دهد که بخش بزرگی از هزینه‌های خانوار به هزینه‌های خوراک اختصاص دارد که بالطبع این موضوع بر هزینه‌های رفاه اثر مستقیم خواهد داشت. این ناهمپوشانی باعث شده گروهی از مردم، بخشی از کالاها و خدمات را از سبد مخارج خود خارج سازند در حالی که این خود معضل دیگری را به وجود می‌آورد و برای سلامت اجتماع و اقتصاد بسیار خطرناک است. برخی دیگر هم که می‌خواهند همچنان همان سطح مصرف را داشته باشند، به جست‌وجوی شغل‌های دوم و سوم رفته‌اند، در حالی که در توصیف شرایط مطلوب رفاهی یک جامعه، نباید فراموش کنیم در کنار درآمد کافی، بهره مندی از اوقات فراغت و تفریح، اصلی حیاتی در برخورداری از یک سطح مطلوب زندگی و داشتن امنیت و آسایش خاطر است. با این تفاصیل، به نظر شما قیمت رفاه در ایران تابع چه مواردی است؟
● رؤیای زندگی مطلوب
اشتباه نکنید! منظورمان همه وظایف و مسایل را به گردن دولت‌ها انداختن نیست. اتفاقاً بر اساس رسالت ماهنامه، در بیشتر مواقع ارجح است دولت‌ها کنار بنشینند و تنها با ایجاد یک محیط سالم و بارور، اجازه دهند مردم خود رفاه را به صورتی متوازن کسب و فراهم کنند. خوشبختانه با نگاهی با آمارهای همراه، واضح است که رفاه تا حد زیادی نصیب مردم کشورمان شده است.
ولی سؤال این است که آیا مملکت ما با این همه ظرفیت، سرمایه انسانی، منابع و ثروت توانسته رفاه نسبی را برای تک تک مردم فراهم سازد یا خیر؟ بالطبع اگر قرار است توزیع نعمت رفاه متوازن باشد، این امر نیازمند برقراری اصل تعادل در برخورداری از ظرفیت‌ها و ثروت‌های ملی است که بر پایه سعی و تلاش متناسب و همچنین بهره مندی از شرایط یکسان اقتصادی، اجتماعی و سیاسی در کشور استوار می‌باشد. این برابری در استفاده از ظرفیت‌ها و رفاه متوازن، حق مسلّم همه مردم کشور است. بدین منظور و در راستای بهره مندی از راهکارهای توسعه متوازن برای کسب رفاه، می‌توانیم از الگوی کشورهای موفق در استفاده از درآمدهای نفتی و گازی مثل نروژ استفاده کنیم. الگویی که نروژ در استفاده از منابع انرژی خود در پیش گرفته در شماره ۶۳ (اردیبهشت سال ۸۳) ماهنامه «اقتصاد ایران» مورد بررسی قرار گرفته است.
● فاکتورهای تأثیر گذار بر کیفیت زندگی
امروز بر‌خلاف گذشته‌های دور، دیگر مصرف و تولید صِرف، تنها مؤلفه‌های خوشبختی به شمار نمی‌آیند و برای یک زندگی مطلوب، فاکتورهای زیاد دیگری را باید در نظر گرفت. شاخصه‌هایی که در افزایش کیفیت زندگی تأثیر گذارند را میتوان در حوزه‌های امنیت (در تمام ابعاد)، آزادی‌های اجتماعی، اقتصادی و سیاسی مثل آزادی مطبوعات - که رکن اصلی در بلوغ اقتصادی و مدنی کشورها است - کنترل ریسک‌ها، داشتن دانش و معرفت توسعه در میان مسؤولان و مردم، عرضه بالا و باکیفیت در سرانه‌های بهداشت و سلامت که شاخص امید به زندگی را ارتقا می‌بخشند، توجه به رشد شاخص توسعه انسانی و در نهایت، برنامه ریزی بر مبنای توسعه شادی در کشور طبقه بندی کرد. در کنار این موضوعات باید با روش‌های اقتصادی مؤثر و مطلوب، به عنوان مثال با مهار تورم - از طریق سیاست‌های اقتصادی و نه کنترل دستوری - کاهش بیکاری و توسعه درآمدها از طریق توسعه تولید، زمینه‌های ارتقای کیفی زندگی را برای مردم کشور فراهم آورد.
اعتقاد داریم در حوزه‌های زیر این اقدامات باید انجام شوند تا از رفاه بیشتری بهره مند شویم.
▪ اقتصاد: با توجه به طیف گسترده فعالیت‌های اقتصادی در بخش‌های دولتی، نیمه دولتی، شبه دولتی، عمومی، خصوصی و تعاونی، در درجه اول نیازمند تخصیص درست و منصفانه منابع، شفافیت اطلاعات - علی‌الخصوص در دستگاه‌های مرتبط با نظام بانکی و بازار سرمایه که یاور تولید هستند - می‌باشیم. درک عملی سیاست‌های پولی و مالی و استفاده از آنها جهت رفع رکود و از میان برداشتن مشکلات اولیه معیشتی که از دلایل اصلی توسعه فقر به حساب می‌آیند، گام دیگری است که باید خیلی سریع در اقتصاد کشور برداشته شود.
▪ اجتماع و فرهنگ: علاوه بر رفع ناهنجاری‌های اجتماعی که بیشتر آنها ناشی از کم‌توجهی‌‌ها بوده‌‌اند، باید برای توسعه زندگی شاد در اجتماع، برنامه‌های ویژه‌ای تدبیر کنیم، چون از این منظر اختلاف بسیار زیادی با کشورهای رفاه داریم. در این خصوص، از آنجا که تحقیق جامعی در کشور صورت نگرفته، نیازمند تعامل ویژه‌ای از سوی جامعه شناسان و روان شناسان با اقتصاددانان هستیم تا علاوه بر شناخت درست عارضه‌ها، راهکارهای معقولی در سطح کلان متناسب با بودجه ملی هم به کار بسته شوند. در این زمینه، رسانه ملی و شهرداری‌ها نقش ویژه‌ای دارند.
▪ سیاست داخلی و خارجی: در حوزه سیاست هم علاوه بر آن که باید بهای بیشتری به آزادی‌های سیاسی در داخل البته در چارچوب قانون و شریعت - بدهیم، این را یادآور می‌شویم که در عرصه بین‌الملل، باید ضمن توسعه روابط با همه کشورهای منطقه و جهان، راهکارهای حضور مؤثر کشورمان را تقویت نماییم و هوشیارانه - خصوصاً در شرایط کنونی منطقه - عمل کنیم و از هزینه‌های بدون توجیه در این عرصه پرهیز نماییم، چرا که هزینه‌های بیشتر از بودجه محدود ملی در این حوزه‌ها، سرمایه گذاری‌های کمتر در حوزه‌های اقتصادی و اجتماعی را به دنبال دارد.
به طور قطع، با در نظر گرفتن و به کار بستن این و سایر راهکارها می‌توانیم از ایران کشوری توسعه یافته با رفاه بالای اقتصادی، اجتماعی و سیاسی بسازیم و آن را الگوی کاملی برای کشورهایی قرار دهیم که تشنه یادگیری‌های جهانی هستند. ان شاءالله.
