صرفه جویی لازمه زندگی

اصولاً صرفه جویی از پدیده هایی است که با فرهنگ فردی, خانوادگی و اجتماعی بسیاری از جوامع عجین است

اصولاً صرفه جویی از پدیده هایی است که با فرهنگ فردی، خانوادگی و اجتماعی بسیاری از جوامع عجین است.

درواقع با صرفه جویی می توان خرج زندگی را مدیریت کرد. اگر یک جوان بتواند در همه پدیده های زندگی از جمله خرج کردن میانه روی و با توجه به منافع درآمدی خود در صرف هزینه دقت کند، صرفه جویی معنا پیدا می کند.

متأسفانه در برخی خانواده ها به خاطر نداشتن تربیت درست، به برنامه ریزی در امور زندگی چندان پرداخته نشده است و تمرین کافی در این زمینه وجود نداشته.

● بی تفاوتی نسبت به آینده

در برخی مواقع صرفه جویی نکردن ناشی از بی تفاوتی نسبت به آینده است. هرگاه نگرش ما نسبت به زندگی کوتاه مدت، ناامیدانه و مقطعی باشد حساسیت و توجه به دو عامل هزینه و فایده و دخل و خرج کاهش پیدا می کند. این امر موجب می شود به جای درست خرج کردن، پس انداز و آینده نگری، به فکر گذران زندگی و خرج کردن باشیم.

البته صرفه جویی به نوع خصوصیات فردی و موقعیت شغلی افراد نیز بستگی دارد. به این معنی که متأثر از عوامل جمعیت شناختی از قبیل نسل، جنس، شغل، تحصیلات، درآمد و محل سکونت است. در برخی مواقع نیز این امر متأثر از فضای کار در محیط کاری است که انسان در آن به کسب و کار می پردازد. همچنین صرفه جویی تحت تأثیر اقتصاد و برخی عوامل محیطی و حاکم بر جامعه است به طوری که گاهی به صورت عادت درمی آید.

از دوره دبستان تا دوره دانشگاه باید آموزش هایی به بچه ها داده شود تا به درستی از پس اندازه ها برای بهره گیری در آینده استفاده کنند. هرچند برخی از اقشار جامعه صرفه جویی را به عنوان شیوه مناسب زندگی پذیرفته اند.

این پدیده حتی ممکن است تغییر و تحولاتی را در زندگی انسان ها موجب شود. بر پایه تحقیقات برخی جوامع زمانی که در شرایط قوت و موضع قدرت قرار دارند، به مدیریت دخل و خرج خود کمتر توجه می کنند و هرگاه گرفتار بحران و فشار اقتصادی می شوند به صرفه جویی روی می آورند. این مسأله نشان دهنده ضعف است.

جامعه شناسان معتقدند که تعدادی از انسان ها به دنبال رفع نیازهای خود و عده بسیاری به دنبال برآورده کردن آزها و طمع های خود هستند. کسانی که به نیازها بیشتر توجه دارند، صرفه جویی را لازمه زندگی قلمداد می کنند و شرایط بهتری را از این طریق برای آینده فراهم می کنند. چراکه سرمایه گذاری امروز وسیله ای برای دستیابی به آرامش فردا محسوب می شود.

اما برآورده شدن نیازهای کسانی که اسیر طمع های خود هستند، ممکن نیست. آنان همواره به خاطر طمع های خود، همه آنچه را که دارند خرج می کنند اگرچه ممکن است منطقی برای آن در میان نباشد.

در واقع از آنجایی که انسان موجودی اجتماعی- اقتصادی است. انسان اقتصادی می تواند با منافع محدود به نیازهای نامحدود توجه ویژه و متعادل داشته باشد.

به طور کلی روش مصرف، رفتاری است که در فرآیند جامعه پذیری (socialization) آموخته می شود. کودک در خانواده در معرض هنجارهایی که در آن وجود دارد، قرار می گیرد. ارائه الگوهای هنجاری از جمله الگوی مصرف در کودک تأثیر بسزایی برجا می گذارد. البته این الگو از طریق رفتار والدین و اعضای خانوده در او نهادینه می شود نه از طریق نصیحت کردن.

به عقیده بسیاری از روانشناسان بخش عمده ای از نظام الگوهای هنجاری در سال های اول زندگی فرد و تا سن پنج سالگی در خانواده شکل می گیرد.

نهاد آموزش دومین نهاد پس از خانواده است که در جامعه پذیری فرد نقش مؤثری ایفا می کند. البته در این میان همسویی آموزش ها در نهادهای خانواده و نظام آموزشی مهم تلقی می شود چراکه در برخی مواقع تعارض بین آموزش های مدرسه و خانواده کودک را دچار چندپارگی شخصیت می کند. البته گاهی اوقات ممکن است آموزش الگوهای هنجاری از سوی خانواده و مدرسه درباره موضوعی از جمله درآمد و صرفه جویی در یک راستا ولی منفی باشد. در این شرایط فرهنگ تنظیم رابطه اصولی و منطقی بین مقوله پول و پس انداز و استفاده از آن به عنوان ابزاری مطلوب ارائه نمی شود. بنابراین زمانی که فرد به عنوان فرد بالغ در جامعه حاضر می شود رفتار مصرف صحیح از سوی او به چشم نمی خورد.

البته آگاهی دهی در برخی موارد از جمله درباره نحوه مصرف ارائه نمی شود، بلکه فقط امر و نهی می شود. در این میان رسانه ها هم نقش خود را بخوبی ایفا نمی کنند. به عقیده روانشناسان آگاهی دهی در قالب امر و نهی و جمله های کلیشه ای تأثیر خاصی روی مخاطب نمی گذارد چراکه فرآیند تأثیرگذاری از قانون مندی خاصی تبعیت می کند و در ارائه آن باید نیروی متخصص و علمی به کار گرفته شود.

● پدیدار شدن آسیب های اجتماعی

«در حوزه فردی اگر مهارت تنظیم رابطه پول و هزینه وجود نداشته باشد، جوان خیلی دیر به استقلال مالی می رسد و آسیب پذیر می شود. همچنین به خاطر مسائل مالی و خوب پس انداز نکردن، نمی تواند در زمان معین و مناسب ازدواج کند و تشکیل خانواده دهد.

در سطح خانوادگی هم بحران ها و تنش های مختلف بین والدین و فرزندان بروز می کند. صرفه جویی نکردن، در سطح اجتماعی باتوجه به آن که جامعه متشکل از افرادی است که الگوی مصرف را به خوبی رعایت نکرده اند، به از بین رفتن منابع و مصالح ملی می انجامد. زمانی که فرد از طریق مصرف گرایی خود را ارضا کند و به واسطه آن طبقه اجتماعی اش را بالاتر از حد واقعی نشان دهد ارزش های انسانی به حاشیه رانده می شود و آسیب های اجتماعی در جامعه خود را نشان می دهد.