از دل سال های خاک و خاطره

نگاهی به فیلم «شب واقعه»

چهلمین روز بعد از آغاز جنگ تحمیلی، دریاقلی سورانی پس از آن که خانواده اش را از شهر آبادان راهی می کند، به اوراق فروشی خود درحاشیه بهمن شیر برمی گردد و با ماجراهایی روبرو می شود...

و این روایت عینی و واقعه ای حقیقی است که از بزنگاه های دوران هشت ساله دفاع مقدس است و خاطره شهید عزیز و دوستی داشتنی و رشید، دریاقلی سورانی، موقعیتی می شود برای یک پرداخت سینمایی و هویت بصری که منجر به تولید فیلم خوب «شب واقعه» می گردد.

«شب واقعه» فیلمی است درحوزه سینمایی دفاع مقدس که توانسته تصویری بدیع و درعین حال جذاب و اصیل از یک درام ایرانی به مخاطب خود ارائه دهد. در این فیلم با یک موقعیت شهری روبه روییم که گویا و جویای مقاومت انسان های شهری و شهروندان عادی در برابر هجوم بی مهابای دشمن غاصب و اشغالگر است.

برخلاف آثار متنوعی که طی سال های اخیر فضای ضد جنگ را دنبال می کنند و به نوعی ستیزه جویی با آرمان های دفاع مقدس و رزمندگان را در لایه های مختلف خود پی می گیرند، اما فیلم شهرام اسدی برخوردار از نوعی غیرت میهنی و حمیت ایرانی است ؛ کاراکتر اصلی فیلم یکی از ساکنین بومی جنوب کشور درسال های جنگ و از داغدیدگان سال های دفاع مقدس به شمار می رود. او با حضور پرخون و درعین تهدیدها و اشتباهات مقطعی، در نهایت شخصیتی می شود که بازتاب جلوه های ارزشمند ملی و جان برکفی های مردم سرزمین ایران در سال های حماسه و خون می گردد.این فیلم داستان جنگی خود را در بستر یک روایت خانوادگی و کش و قوس هایی که میان یک پدر و فرزند نوجوانش پدید می آید، شکل می دهد. کودک که عازم جبهه و خواستار حضور درمیدان نبرد است و پدر که با این کار او مخالف است و برای حضور او درجبهه مانع تراشی می کند.

کش و قوس هایی که میان این دو در طول داستان ادامه می یابد در فیلم منجر به کشیده شدن پدر به عرصه نبرد می گردد تا جایی که با پیش رفتن وقایع داستانی و قرارگرفتن کاراکتر اصلی فیلم در موقعیت شهر جنگ زده جنوب کشور او متوجه انجام عملیاتی از سوی نیروهای عراقی می شود و با مطلع نمودن نیروهای خودی موجبات عملیات پیروزمندانه ای را برای رزمندگان ایرانی فراهم می آورد. «شب واقعه» حدیث پایبندی مردم ایران به خاک وطن و خونی است که در رگ ایمانی و ایرانی آنها جاری است.

کاراکتر اصلی فیلم از انسانی نمایندگی می کند که درمرز انتقال میدان حفظ خود و دفاع از خاک و میهن در ابتدا مبتلا به مقاومتی دافعه بر انگیز است و عکس العمل هایی که از خود نشان می دهد او را به سمت و سوی شخصیتی مرموز پیش می برد اما در ادامه و هرچه درام پیش می رود و فضاهای جدید برای شخصیت اصلی فیلم البته برای مخاطب تعریف می شود این کاراکتر از وجه خودخواهانه خویش دور شده و به نمادی از میهن پرستی و مقاومت ملی در برابر هجمه دشمن غاصب تبدیل می شود به نحوی که درنهایت قهرمان اصلی فیلم یکی از تصاویر رشید و جانانه دفاع و پایداری و ایستادگی را از خود نشان می دهد.

در واقع حرکت فیلم و درام و روایتش به لحاظ شخصیت اصلی از نقطه منفی به سمت نقطه مثبت و از کاراکتر ضد قهرمان به سمت قهرمان واقعی و همزاد پندارانه در روندی استاندارد به لحاظ سینما ورزی شکل و شمایلی گیرا، اصولی و جذاب می یابد و مخاطب را به خوبی با خود همراه می کند.ناگفته نماند که پرداخت چنین موقعیتی به لحاظ نوع روایت و شخصیت پردازی در بستر این مضمون حساس و خطیر کار مهمی است که شهرام اسدی از پس آن برآمده و توانسته به پدید آوردن یکی از اصولی ترین و اصیل ترین جلوه های سینماورزی درحوزه آثار دفاع مقدس طی سال های اخیر نائل آید.

«شب واقعه» حکایت بریدن انسان از تعلقات دنیوی و آمال و آرزوهای شخصی و پیوستن او به ارزش های فراتر از این است، ارزش هایی که در تداعی نجات خاک میهن و درتلاقی حس میهن پرستانه و روح آزادگی طلب انسان پدید می آید. شهرام اسدی، در فیلم «شب واقعه» با یک اجرای مناسب و ریتم متوازن توانست داستان خود را در بستر روایتی جذاب تعریف کند.همین تصویر مقاومت و پرداخت موقعیت دراماتیک در فضای شهری موقعیتی فراهم می کند که یکی از اصلی ترین و قابل تأمل ترین مضامین حوزه دفاع مقدس به پرداختی سینمایی برسد.

فیلم میزانسن درستی دارد، بازی ها قابل قبول و ریتم خوب و کارآمد است و در عین حال کارگردان موفق شده است سایر اجزا و عناصر بصری را در تلفیق با مضامین فیلم طی یک چیدمان متناسب درپرداختی قابل قبول برای مخاطب فراهم آورد.

همین امر باعث شده فیلم شب واقعه یکی از بهترین های سینمای ما طی سال های اخیر باشد، چیزی که تصویری ناب و اصیل و واقعی و حقیقی از ذهنیت جامعه آن سال های خطیر به مخاطب ارائه می دهد، بدون آنکه دچار شعار زدگی شود و بدون آنکه درپرداخت سینمایی اش جانب انصاف را رها کند و چیزی بجز واقعیت و حقیقت و مخاطب ایرانی خود را درنظر بگیرد.

محمد قمی