پنجره‌های هلندی؛ پاکدامنی زنانه و هرزگی زنانه (7)

آیرن سی‌یراد برگردان محسن صف شکن

در آغاز قرن، شور و شوق فرانسوی به دکوراسیون داخلی از رونق افتاد و جهتگیری سبکی طبقه اشراف هلندی‌ به سمت شمال سوق یافت. پرده‌های حجیم به سرعت ناپدید شد و سادگی از راه رسید. این تغییر ناگهانی می‌بایست به جنبش رو به رشد برابرخواهی زنان و تقاضا برای حقوق زنان در قلمرو اجتماعی متصل شود. جنبش اصلاحات، همزمان تلاش می‌کرد تا زنان را از شکل دیگری از ظلم و ستم نساجی رها سازد که شامل بند اسارت‌بخش پوشش بود. هر دو جنبش، تنها یک درخواست طبقه اشراف بود.

در دهه 1920 طبقه اشراف، پنجره‌هایش را در هر دو سمت، با نوارهای کاملأ چین‌دار بلندی از پرده تور دکور کرد که با نوارهای چین‌دار کوچک در بالای پنجره تزئین شده بودند. پرده‌های رویی نیز به همان اندازه ساده فاقد پوشش بالای چوب پرده بودند. جای تعجب نیست که نویسنده اهل چک، کارل کَپِک[1] که در دهه 1930 از هلند دیدن کرده بود، از پنچره‌های به ندرت پوشانده شده متحیر شده بود: «هر عابر پیاده قادر بود ( در طول روز) در مورد وضعیت اساسی خانواده  و زندگی خانگی تنها با نگاه کردن به پنجره‌های هلندی قضاوت کند.

در طول اشغال هلند توسط آلمان در دهه 1940، مقامات دستور پوشیدن کامل پنجره‌ها در طول عصر و شب را دادند. این کور کردن اجباری در طول جنگ، اغلب به عنوان دلیل بسته نبودن پرده‌ها به هنگام عصر و در دوران بعد از جنگ ذکر می‌شود. با این وجود تأثیر ویترین های شبانه متعدد از فضای داخلی که توسط پنجره‌های جلوییِ نورپردازی شده، در معرض دید قرار گرفته بود، اولین بار در دهه 1950 در شهرک‌های مملو از بلوک‌های آپارتمانی تازه ساخت درک شد. اگر گشودگی پنجره‌ها یک واکنش پر شور به کور کردن اجباری بوده، میتوانست مستقیمأ بعد از جنگ و نه پنج سال بعدتر رخ دهد.

دشمنان، افزایش شیوه ویترینی را به اثر تجاری پنجره‌های مغازه‌های روشن مرتبط کردند .یک جامعه‌شناس آن را «سازگاری با کنترل و مکانیزم تجاری فرهنگ کلان» ‌خواند. در مجموع، این یک واکنش طبقه اشراف به طبقه پایین یا در مورد نمونه‌های معروف، عادت نمایش عمومی زندگی خانگی شخص به نظر می‌رسد که بسیار مشابه واکنش طبقه اشراف قرن نوزدهم به جهتگیری زندگی خیابانی عمومی طبقه کارگر بود.

یک پیمایش ملی در 1960 نشان میدهد اکثریت شهرنشینان (65 درصد) و در مقابل، 50 درصد جمعیت روستایی، به هنگام عصر پرده‌هایشان را نمی‌بندند. دو دهه بعد این درصدها به طرز چشمگیری جابه‌جا شد. در 1984 گروه شهری هایی که پنجره‌ها را نمی‌بستند به شدت تقلیل یافت (به 46 درصد) اما این گروه در روستا اندکی افزایش یافت و به 52 درصد رسید.

یک تفسیر نمادین از این شیوه ویترینی شبانه ناچارا روی شیوه مرزبندی بین فضای خصوصی و عمومی به هنگام شب متمرکز می‌شود. در شرایط شهرک‌های بعد از جنگ که خیابان‌هایش نور مناسبی داشتند، لامپ‌های کم نور اتاق‌ها مانع از کنترل زندگی خیابان نمی‌شد، اما در محیط‌های تاریک روستایی، تأثیر برعکس بود. کنترل بدلیل بازتاب لامپ‌های روشن بر روی شیشه پنجره‌های سیاه و آینه‌ای تقریبا غیرممکن بود. پوشش‌های دو طرفه حومه‌ها از مرزهای سیال و گشوده به عنوان شاهدی در طول روز پیروی می‌کرد. این شرایط ممکن است پایه حومه‌های اولیه شیوه ویترینی را توضیح دهد. شهرنشینی پیشرونده بعد از جنگ  حومه‌های هلندی می‌تواند دلیل رشد محبوبیت آن در دو دهه بعدتر محسوب شود.

پنجره‌های پوشیده نشده به هنگام عصر در خلال بحران نفتی سال 1973 مورد حمله قرار گرفت. در یک سخنرانی تلویزیونی احساسی، نخست وزیر از مردم هلند خواهش کرد که پنجره‌هایشان را عصرها ببندند تا در نفت و گاز صرفه جویی کنند. با ترغیب به پنجره دوجداره و دیگر معیارهای صرفه‌جویی انرژی در دهه‌های 1970 و 1980، بیشتر هلندی ها عادت بازگذاشتن پرده را دوباره بدست آوردند. افزایش نرخ جرم در دهه1980 دوباره به فراخوان دولت برای بستن پرده‌ها منجر شد.

اگرچه پرده‌ها در بیشتر خانه ها در دهه 1960 بسته نبود، آنها الزامأ بخش دکوراتیو فضای داخلی هلندی‌ها باقی ماندند. همچنین دهه 1960 خبر از یک انقلاب رنگی در پرده‌های توری میان نسل جوانتر داد: نوار رنگی درخشان و زمخت پارچه جایگزین پرده‌های توری سفید «بی‌حس و حال» شدند. این گرایش توسط رویکرد زندگی گیاهی در دهه 1970 دنبال می‌شد، زمانی که گیاهان گلدانی برگ سبز عظیم پنجره‌ها را پر کرده و پرده‌های توری را بیرون می‌کردند. تعداد زیاد گیاهان گلدانی، نه لزوما گلها، نشانه سبک زندگی با انگیزه زیست محیطی یا عقلانی بود. اگرچه از یک طرف نمادگرایی نفوذ پیچک باید محو شده باشد، اما از طرف دیگر ارتباط صریحی با «انقلاب جنسی» همراه آن که خواهان مقاربت قبل از ازدواج بود وجود دارد.

 

[1] Karel Capek

 

ادامه دارد...

پنجره‌های هلندی؛ پاکدامنی زنانه و هرزگی زنانه (1)

پنجره‌های هلندی؛ پاکدامنی زنانه و هرزگی زنانه (2)

پنجره‌های هلندی؛ پاکدامنی زنانه و هرزگی زنانه (3)

پنجره‌های هلندی؛ پاکدامنی زنانه و هرزگی زنانه (4)

پنجره‌های هلندی؛ پاکدامنی زنانه و هرزگی زنانه (5)

پنجره‌های هلندی؛ پاکدامنی زنانه و هرزگی زنانه (6)

 

صفحه شخصی نویسنده در انسان‌شناسی و فرهنگ:
www.anthropology.ir/node/24505