عوارض سقط جنین یکی دو تا نیست

سقط‌های عمدی چه آنها که مطمئن انجام می‌شود و چه آنها که نامطمئن و پرخطرند، دارای عارضه هستند. منظور من از سقط‌های عمدی یعنی ختم بارداری که با میل و رضایت خود شخص انجام می‌شود.
به …

سقط‌های عمدی چه آنها که مطمئن انجام می‌شود و چه آنها که نامطمئن و پرخطرند، دارای عارضه هستند. منظور من از سقط‌های عمدی یعنی ختم بارداری که با میل و رضایت خود شخص انجام می‌شود.

به این سقط نام‌های متعددی می‌دهند مانند سقط جنایی، سقط پرخطر یا غیرقانونی. شخص به ۲ صورت اقدام به انجام سقط می‌کند یعنی می‌تواند در یک محل استریل و به وسیله فرد دارای مهارت کافی جنین را سقط کند یا گاهی در شرایط بد بهداشتی و به وسیله افراد ناوارد اقدام می‌کند که درواقع علاوه بر عوارض و تهدید جان مادر، خطرات بسیاری دارد البته عارضه در شرایط مطمئن به حداقل می‌رسد اما صفر نمی‌شود. عوارض حاد می‌تواند شامل خون‌ریزی و عفونت باشد و عوارض دیررس مانند از دست دادن رحم، نازایی و از دست دادن تخمدان، چسبندگی به دنبال عفونت‌ها و درد و حتی انسداد روده‌هاست.

یادم می‌آید که حدود ۲۰ سال پیش که در مراکز آموزشی کار می‌کردم مراجعان زیادی داشتیم که به دنبال سقط پرخطر با عوارض زیادی می‌آمدند. اما این موارد را امروزه بسیار کمتر می‌بینیم و این مساله می‌تواند دلایلی داشته باشد از جمله اینکه به هر حال آموزش روش‌های جلوگیری از بارداری که در این چند سال به طور جدی پیگیری کردیم، بی‌فایده نبوده است. برای سقط پرخطر در دنیا اقدامات زیادی انجام می‌دهند. اجازه بدهید کشورهای دنیا را از این نظر در ۲ گروه تقسیم کنیم؛ اول گروه‌هایی مانند کشور ما و صد و اندی کشور دیگر که سقط در آنها ممنوع است و دوم ۵۷ کشور که سقط را مجاز و قانونی می‌دانند. آماری که در سال ۲۰۰۶ طبق تحقیقات سازمان بهداشت جهانی روی سقط‌های پرخطر و برای یافتن راه‌حل مناسب در زمینه پیشگیری از آنها انجام شده، بسیار جالب است. طبق این آمار، تعداد سقط‌های پرخطر سالانه که در کشورهای ممنوع انجام می‌شود ۲۰ میلیون سقط است و در حدود آمار همان کشورهایی است که سقط را مجاز دانسته‌اند. نکته مهم همین جاست.

از این آمار متوجه می‌شویم قانونی کردن انجام سقط راه‌حلی برای جلوگیری از این مشکل (سقط‌های پرخطر) نیست. در ۲ کشور مشابه که هر دو سقط را مجاز می‌دانند مانند ویتنام و هلند در یک آمارگیری دیده‌اند، پایین بودن سطح‌ آگاهی و اطلاع مردم چقدر در این امر موثر است. در ویتنام از هر هزار زن ۸۳ نفر اقدام به سقط‌های عمدی و پرخطر با انواع روش‌ها می‌کنند، در حالی که می‌توانند به مراکز مجاز بروند و سقط را مطمئن و کم‌عارضه‌تر انجام دهند اما در هلند از هر هزار نفر تنها ۳ زن تن به سقط پرخطر می‌دهند. پس حتی آزاد کردن سقط مشکل را حل نمی‌کند. در مقابل باید گفت ممنوع کردن آن نیز کارساز نیست و متاسفانه آمار در هر دو جا (کشورهای آزاد و کشورهای ممنوع) یکسان است. تفاوتی نمی‌کند. افرادی که مشکل اصلی‌شان ناآگاهی است، بدون رضایت‌خاطر موجب بارداری می‌شوند و ناآگاهانه‌تر اقدام به سقط می‌کنند آن هم از نوع نامطمئن و پرخطر که جان مادر را تهدید می‌کند. این سقط‌های پرخطر سالانه ۸۰ هزار زن را در دنیا به کام مرگ می‌کشد. ۹۰ درصد این تعداد مرگ‌ها در کشورهای در حال توسعه رخ می‌دهد.

دکتر ملک‌منصور اقصی

متخصص زنان و زایمان

استاد دانشگاه علوم‌پزشکی تهران