جویندگان عدالت

ندارها به عنوان دومین فیلم سینمایی محمدرضا عرب, برای این فیلمساز به نسبت جوان, یک تجربه ی موفق به حساب می آید

"ندارها" به عنوان دومین فیلم سینمایی محمدرضا عرب، برای این فیلمساز به نسبت جوان، یک تجربه ی موفق به حساب می آید. استفاده از عوامل حرفه یی، بازیگرانی با بازی های قابل قبول و به ویژه برخورداری از عوامل فنی و هنری مجرب (از فیلمبرداری ساعد نیک ذات گرفته تا تدوین واروژ کریم مسیحی و موسیقی متن ستار اورکی) در چنین فیلمی، به ارایه ی کاری کم نقص و قابل اعتناء منجر شده است.

محمدرضا عرب، با سابقه ی کار عکاسی هنری و به ویژه مستند سازی و گاه تهیه کنندگی در کارهای مستند، در نخستین فیلم سینمایی اش (آخرین ملکه ی زمین) با دستمایه قراردادن موضوع مهاجرت افغان ها و درد و داغ هایشان در جریان مصایب ناشی از این مهاجرت و آوارگی، کاری ارایه داده بود که به دلایل گوناگونی با بی مهری رو به رو شد. از پخش نامناسب گرفته تا نداشتن تبلیغات واطلاع رسانی درست، باعث شد که فیلم، در نمایش های خارج از کشور بیش تر از ایران دیده شود و قدر ببیند.

عرب در کار تازه اش، برخلاف اولین فیلم سینمایی اش که تاکید بیش تری بر ساختار و شکل و قالب فیلم "آخرین ملکه ی زمین" داشت، می کوشد تا با محوریت یک مضمون اجتماعی در قالب درامی که به حوزه ی مضامین تراژیک بسیار نزدیک می شود، در کنار شکل و ساختار فیلمش به درونمایه ی آن نیز نگاهی جدی داشته باشد.

فیلم "ندارها" که به بهانه ی پرداختن به داستان دو مرد و یک زن، یعنی سه جوان فقیری که دوست ندارند از راه خلاف پول در آورند، اما فکر می کنند که می توانند از اغنیاء بگیرند و به نیازمندان کمک کنند، زیر نفوذ یک وسوسه ی ناخواسته، قدم در راهی می گذارند که گرچه از آغاز می توان به فرجام تلخ اقدام آن پی برد، با این همه درست در جریان عمل است که به نوعی آگاهی آمیخته به تنبه، دست می یابند و حتی دو تن از همین یاران همدل و همراه، چانشان را هم در این راه از دست می دهند. این که فیلم کار نا معقول بودن کار آن هارا موجه جلوه نمی دهد و هر گونه قضاوت و داوری نهایی را نیز بر عهده ی مخاطب می گذارد، می تواند یکی از جنبه های مثبت فیلمنامه علیرضا طالب زاده به حساب آید.

"ندارها" در فضاسازی اثر، از رنگ و نور گرفته تا القای حس سردی و بی رنگی و عریانی فضاهای زندگی در زندگی آدم هایی که در چنبره ی دردها و گرفتاری هایشان اسیر شده اند، بسیار موفق عمل می کند. در شخصیت پردازی آدم های محوری فیلم که در قالب ضد قهرمان با آن ها رو به رو می شویم به گونه یی عمل می شود که به سادگی می توانیم به جزیی ترین ویژگی ها ی فردی آن ها یا همه ی تفاوت هایشان با یکدیگر پی ببریم. به همین دلیل است که مخاطب، خیلی زود در می یابد که "محمود" (محسن تنابنده) در عین سادگی، شیطنت هایی دارد که در کنار ناشنوایی اش بسیار کمک می کند تا تماشاگر، او را به عنوان آدم کم هوش یا ساده لوحی آمیخته به بلاهت، نبیند. مهری (هانیه توسلی) بی پروا و عملگرا و در عین حال بلند پرواز به نظر می رسد و با بسیاری از دختران جنوب شهری شبیه خود تفاوت دارد. بخش عمده یی از این تفاوت را باید به حساب روح نا آرام او گذاشت که صد البته در کنار معصمومیت هایش به رخ کشیده می شود. "علی" (پژمان بازغی) نیز آدم درد کشیده یی است که بر خلاف سن و سال و جوانی اش، آدم بسیار صبوری به نظر می رسد.

در "ندارها" بی آن که در فضایی آمیخته به شعار از تفابل داراها و ندارها سخنی به میان آید، از بی اعتنایی اغنیاء به حال و روز طبقات فرودست جامعه تصاویری آشکار ارایه می شود. همه ی آدم های اصلی فیلم، در مسیر نا درستی که انتخاب کرده اند، به نوعی دارند از خودشان و از موقعیتی که در آن گرفتار شده اند، فرار می کنند.

گویی آن ها دارند از سرنوشت و تقدیر ناخواسته واز اسارت نا خوشایند خویش می گریزند.

اگر باور داشته باشیم که قهرمانان در داستان پردازی ها، همواره در فضای "حماسه" گام بر می دارند و ضد قهرمان ها، در حال و هوای "تراژدی" زندگی می کنند، ساده تر در می یابیم که همه ی سعی و تلاش آدم های اصلی فیلم "ندارها" برقراری عدالتی است که در محیط اطرافشان جای خالی آن را با تمام وجودشان حس می کنند.

اگر فیلم "ندارها" در کلیت خود، در نمایش چهره ی ضد قهرمان هایش، از لحن واحد و یگانه یی بر خوردار می شد و ضرباهنگ پیشبرد داستان فیلم در بخش پابانی اثر نیز، سریع تر از حد معمول سایر بخش های آن شکل نمی گرفت، بی تردید با فیلمی دلپذیر تر رو به رو بودیم.

منبع: سی نت

جبار آذین