جمعه, ۱۴ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 3 May, 2024
مطهری و زبان زمان
شیوه غالب تفكر در سنت ایرانی اسلامی، نه فلسفه به معنای رسمی آن، بلكه ادبیات آن هم در شكل منظوم آن بوده است. برای دانایان كوچه و بازار، كه فرهنگ و سنت موروثی خود را به شفاهی ترین شكل ممكن پاسبانی كرده اند، حكمت و فرزانگی لبریز در خمسه نظامی و بوستان سعدی و حدیقه سنایی و شاهنامه فردوسی و غزلیات حافظ، هیچ گاه كم از شفای بوعلی و حكمت الاشراق سهروردی و اسفار صدرا نداشته است. یك دلیل این رونق ادبیات حكمی این است كه این ادیبان به «زبان قوم» خود سخن می گفته اند؛ زبانی فارغ از اصطلاحاتی كه جز به مدد ممارست و تعلیم پیوسته، ورود به جهان آن ناممكن می نمود.
از سوی دیگر چنان كه گفته اند، زبان خانه اندیشه است و اندیشه وقتی با زبانی آغشته به اصطلاح پرورده شود، به همان اندازه دیریاب و دشوار می شود. با وجود چنین سنتی در پیرامون فرهنگ ایرانی اسلامی، دشواری كار اندیشمندانی كه كوشیده اند از دریچه همان سنت عقلی محض به قوم خود بنگرند، معلوم می شود. این دشواری آنگاه صدچندان می شود كه دریابیم سنت فلسفی مسلمانان همواره با شبهه ناكارآمدی و درغلتیدن به تشقیق شقوق های بی خاصیت روبه رو بوده است.
استاد شهید مطهری، بی تردید از معدود كسانی است كه در عصر ما این دشواری را به خوبی دریافته و با بهره گیری از سواد و فهم فلسفی كم نظیرش، این سنت فلسفی را دستمایه كارزار با بحران های معرفتی زمانه ما ساخته است. تنها «اصول فلسفه و روش رئالیسم» او كافی است تا این ادعا را به اثبات برساند. در آن زمانه پرآشوب، مطهری و استادش علامه طباطبایی رضوان الله تعالی علیهما دریافته بودند كه صرف بحث از قوه و فعل و جوهر و عرض و دامن زدن به مباحث متنی كارساز نیست. ایده اصلاحگرانه و روشنفكرانه شهید مطهری در آن زمان چنین اقتضا می كرد كه از آن خوانده ها و شنیده ها و تعالیم سنتی، به انگیزه پاسداری از مبانی دین فراتر برود.
آثار دیگر او نیز این رویه را تأیید می كند. در «مسئله حجاب» كه به واقع اینك نیز «مسئله» ماست، از مباحث فقهی و پیچیدن به «ان قلت» های سندی و دلالی در آیات و اخبار فراتر می رود و برخلاف شیوه های معمول، پیشینه تاریخی و عرفی را نیز بررسی می كند. در «خدمات متقابل اسلام و ایران» به جز ارائه سابقه پرافتخار ایرانیان مسلمان و مسلمانان ایرانی در تأسیس و پرورش علوم، در ضمن به «هویت ایرانی اسلامی» نیز می پردازد. همین هاست كه معلوم می كند یك متفكر در كجای «زمان» ایستاده است، وگرنه كم نبوده اند دانایانی كه میراث علمی و اندیشه ای آنان در فصول و ابواب كتاب ها، خاموش، فروخفته است و ایشان را تنها به موسوعه هایی حجیم بدل كرده است.
هر متفكر اصیل، پرسشی را با زمانه خود در میان می نهد و با زمان، تأثیر و تاثری متقابل دارد. در جریان جست وجوی پاسخ برای چنین پرسش هایی است كه سنت اقتدار می یابد، از مرزهای بسته فراتر می رود و قلمروهایی نوین را پیش چشم انسان معاصر باز می كند. هر اندازه در این جست وجوی بی پایان صداقت پیشه كنیم، روش ها را در نظر بگیریم، مرعوب نشویم، خامی نكنیم و تعصب نورزیم و داشته ها را دست كم نگیریم، میزان توفیقمان افزون تر خواهد شد.
راز این كه پس از سال ها سال مطهری، از ورای تكرارها ، هنوز برای ما نكات آموختنی دارد، همین است كه خود را در گردونه بی پایان این جست وجو قرار داد و به زبان زمان سخن گفت.
سیدباقر میرعبداللهی
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
pameranian.com
پیچ و مهره پارس سهند
تعمیر جک پارکینگ
خرید بلیط هواپیما
ایران اسرائیل غزه مجلس شورای اسلامی دولت نیکا شاکرمی روز معلم معلمان رهبر انقلاب مجلس بابک زنجانی دولت سیزدهم
هلال احمر یسنا قوه قضاییه آتش سوزی پلیس تهران بارش باران سیل شهرداری تهران آموزش و پرورش سازمان هواشناسی دستگیری
حقوق بازنشستگان قیمت خودرو بازار خودرو قیمت طلا قیمت دلار خودرو دلار سایپا ایران خودرو بانک مرکزی کارگران تورم
فضای مجازی شهاب حسینی سریال تلویزیون نمایشگاه کتاب مسعود اسکویی عفاف و حجاب سینما سینمای ایران دفاع مقدس موسیقی
رژیم صهیونیستی فلسطین آمریکا حماس جنگ غزه اوکراین چین نوار غزه ترکیه انگلیس یمن ایالات متحده آمریکا
استقلال فوتبال پرسپولیس علی خطیر باشگاه استقلال لیگ برتر لیگ برتر ایران تراکتور لیگ قهرمانان اروپا رئال مادرید بایرن مونیخ باشگاه پرسپولیس
کولر هوش مصنوعی تلفن همراه گوگل اپل آیفون همراه اول تبلیغات اینستاگرام ناسا
فشار خون کبد چرب بیمه بیماری قلبی دیابت کاهش وزن داروخانه رابطه جنسی