پرسه ای در اردبیل, شهر موزه ها

موزه ها, حلقه متصل کننده امروزی ها با تاریخ است, با گذشته, با همه آن اتفاق هایی که در گذشته افتاده و حالا ردی در زندگی این روزهایمان پیدا کرده است

موزه‌ها، حلقه متصل‌کننده امروزی‌ها با تاریخ است، با گذشته، با همه آن اتفاق‌هایی که در گذشته افتاده و حالا ردی در زندگی این روزهایمان پیدا کرده است.

موزه‌ها خلاف نام کسل‌کننده‌شان و ظاهر خشکشان، درون جذابی دارند فقط باید کمی هم سلیقه و حواس چاشنی دیدارتان کنید. کاربرد وسایلی که در موزه است شما را به خلاقیت پیشینیان‌ رهنمون می‌کند و این شاید بدیهی‌ترین دلیل دیدار با گذشته‌ها باشد. هر‌چند موزه‌گردی، سنتی معمول و تفریحی جذاب برای گردشگران است اما متاسفانه هنوز این فرهنگ میان ایرانیان جا نیفتاده که شاید به همان نداشتن حافظه تاریخی مان بازگردد اما تفاخر به گذشته تنها به نام بردن از بزرگان تاریخ و کشورگشایی‌هایشان محدود نمی‌شود.

استان اردبیل هم یکی از استان‌هایی است که با توجه به تعداد جمعیت و مساحتش تعداد زیادی موزه را در خود جای داده است. همین نکته نشانگر مردمی است که هنوز خود را هم ریشه با گذشته می‌دانند. گذرتان به این استان زیبا که افتاد، می‌توانید در کنار آب تنی در آبگرم‌های معروفش سری هم به برخی از موزه هایش بزنید. پشیمان نمی‌شوید.

● موزه مفاخر دینی اردبیل

این موزه که در خانه تاریخی میرفتاحی اردبیل راه‌اندازی شده، به محلی برای رویت و آشنایی با ریشه‌های عمیق دین باوری مردمان استان تبدیل و این روزها پذیرای ده‌ها محقق و ایرانگرد مشتاق امور فرهنگی است.

در این موزه که با هدف معرفی چهره‌های علمی و فرهنگی استان در حوزه دین و ترویج مذهب تشیع تاسیس شده، آثار، عکس‌ها، نقاشی از چهره و سوابق علمی و ادبی و خدمات دینی علمای شناسایی شده که اغلب مربوط به تاریخ معاصر این خطه است‌ ، نگهداری می‌شود.

برای معرفی مفاخر دینی در این موزه کتابی با عنوان گوهرهای شب چراغ، حاوی زندگی نامه و نقاشی چهره ده‌ها نفر از علمای دینی استان اردبیل چاپ شده و در آن خدمات علما و مفاخر دینی تشریح شده است.

افتتاح موزه مفاخر دینی استان در یک خانه تاریخی‌، موزه در موزه محسوب می‌شود و با افتتاح آن در این خانه تاریخی، ارزش هنر معماری مردمان این خطه با معارف دینی منطقه گره ‌خورده است.

در این موزه دینی، فرهنگی و تاریخی هم‌اکنون آثار ۵۷‌نفر از علمای دینی منطقه در قالب عکس، نقاشی و پیکره عرضه شده است.

● موزه تخصصی باستان‌شناسی اردبیل (خطایی)

در این موزه که آبان امسال در مجموعه بقعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی به بهره‌برداری رسیده است، انواع سفالینه‌های ساده و منقوش، ظروف شیشه‌ای، چینی‌های آبی و سفید، ابزار و ادوات مفرغی از دوره‌های مختلف تاریخی منطقه گردآوری و در معرض نمایش گذاشته شده است. ‌علاوه بر این کنار این موزه که در مکانی به وسعت ۱۸۰۰ متر مربع راه‌اندازی شده، یک سایت باستانی و تاریخی طراحی شده که بخشی از تاریخ و تمدن اشکانی منطقه بوینی یوغون شهرستان نیر را معرفی می‌کند. در این موزه ۵۰۰ اثر تاریخی متعلق به این استان نگهداری می‌شود. ‌اشیای این موزه براساس دوره تاریخی آن انجام شده و در بخش‌های مختلف آن نسخ خطی، سکه‌ها، آثار سفالی و شیشه‌ای به نمایش در‌آمده است.

● موزه سنگ و کتابخانه تخصصی بقعه شیخ صفی

از ۲۰۰ قطعه سنگ قبر موجود در محوطه شهیدگاه بقعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی، تعداد زیادی به منظور استفاده در این موزه انتخاب شده است. این سنگ قبرها بیشتر متعلق به دوره صفویه است‌ و همه آنها را می‌توان در زیر طاق نماهای محوطه شهیدگاه مشاهده کرد. ‌موزه دارالحدیث واقع در بقعه شیخ صفی از جمله موزه‌های فرعی این بخش است. این موزه در واقع کتابخانه تخصصی صفویه است و بسیاری از کتاب‌های مرتبط با دوران صفویه پس از گردآوری در آن نگهداری می‌شود.

● موزه مردم‌شناسی اردبیل

این موزه در محل حمام تاریخی آقانقی (ظهیر‌الاسلام) شهر اردبیل در میدان عالی‌قاپو دایر شده و هم‌اکنون در این محل ۳۳ نوع مجسمه با پوشش محلی و آیینی مردم استان اردبیل به نمایش در‌آمده و همچنین آثار و دست‌نوشته‌های مربوط به هویت تاریخی و فرهنگی این منطقه نیز در این موزه جمع‌آوری و عرضه شده است.

این موزه محل مناسبی برای آشنایی با نحوه زندگی، آداب و رسوم، پوشش محلی مردان و زنان، نحوه پخت غذاهای محلی و آیین‌های خاص این استان است. ورودی این موزه از رختکنی آغاز شده و به حوض سنگی هشت ‌ضلعی با چهار بازو ختم می‌شود و در آن آیین‌های ویژه استحمام در دوره‌های گذشته نیز با تعبیه مجسمه‌هایی به نمایش در آمده است.

● موزه صنایع‌دستی استان اردبیل

این موزه در محل حمام تاریخی شیخ پشت بقعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی دایر است‌ و شامل مرمت یک باب حمام تاریخی به جای مانده از دوران صفویه است و در آن ۳۰۰ قطعه شیء معاصر صنایع‌دستی استان شامل محصولات ۲۵ رشته صنایع دستی از قبیل گلیم، ورنی، شیشه، معرق چوب، سازهای سنتی، سفال، قلم‌زنی، تراش روی شیشه، نقاشی روی شیشه، فرش، منبت چوب، حجاری، خراطی، نازک کاری روی چوب، بافته‌های عشایری، آهنگری، مسگری تزیینات روی سفال، مفرش و صنایع دستی چرمی در معرض دید مردم قرار گرفته است.

● موزه باستان‌شناسی شهرستان خلخال

این موزه که در محل حمام تاریخی نصر این شهر دایر شده حاوی ۳۰۰ شیء تاریخی است. اشیای این مکان قبلا در فضایی دیگر در شهر خلخال نگهداری می‌شد که با توجه به مناسب نبودن فضای قبلی موزه باستان‌شناسی به این مکان منتقل شده است.

حدود ۳۰۰ قلم اشیا قدیمی و تاریخی برای چیدمان این موزه گزینش شده که آثاری از شهرستان خلخال از دوره پیش از اسلام تا دوره‌های جدید را در بر می‌گیرد.

● موزه باستان‌شناسی مشکین شهر

این موزه به‌عنوان یکی از جاذبه‌های گردشگری این شهرستان با بیش از ۵۰۰ اثر مربوط به ادوار مختلف تاریخی از جمله موزه‌های مهم استان اردبیل به شمار می‌رود.

آثار به نمایش درآمده در این موزه که قدیمی‌ترین آن به ۵۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح برمی‌گردد شامل آثار متعددی از قبیل سفالینه‌های کوزه، خمره، کاسه، لیوان و ظروف آشپزخانه، اشیای فلزی از جمله زیورآلات زنانه از جنس طلا و مفرغ و نیز ابزار آلات جنگی همچون شمشیر و پیکان و همچنین ابزار استخوانی است که در کل مجموعه‌ای عظیم از تاریخ گذشتگان را در این موزه در برابر تماشاگران به تصویر می‌کشد.

انواع مهره و منجوق از سنگ‌های قیمتی، سنگ شیشه و سکه‌های تاریخی از دیگر آثار موجود در این موزه است.

در شهرستان مشکین شهر مجموعه‌های فراوانی از آثار تاریخی کهن وجود دارد که به علت کمبود فضای موزه‌ای فقط یک سوم از این گنجینه‌ها به نمایش گذشته شده است.

در این موزه آثار مکشوفه در مرحله سوم کاوش‌های علمی باستان‌شناسی در محوطه‌ باستانی شهریری مشگین‌شهر نیز پس از بررسی علمی و طبقه‌بندی تاریخی در این موزه به معرض بازدید عموم گذاشته شده است. این آثار شامل ۷۳ قطعه شیء تاریخی از قبیل اشیای سفالین، ابزار سنگی، ادوات و ابزار‌آلات جنگی و شکار از قبیل خنجر و پیکان است.

زیورآلات طلایی و مفرغی شامل گوشواره، آویز و حلقه و چند‌ شیء باستانی با ارزش از جنس خمیر شیشه و انواع عقیق و منجوق با رنگ‌های لاجوردی، فیروزه‌ای از دیگر اشیای به‌نمایش در‌آمده در این موزه است.

● موزه تاریخ طبیعی اردبیل

این موزه با داشتن گونه‌هایی از حیوانات پوست آرایی (تاکسیدرمی) شده، سنگواره‌ها و سنگ‌های مختلف، مجموعه‌ای زیبا از طبیعت استان را در مقیاسی کوچک برای علاقه‌مندان به تماشا گذاشته است.

این موزه در حاشیه شرقی دریاچه شورابیل قرار دارد و در آن ۱۷ گونه پستاندار، ۸۵ گونه پرنده، ۲۰ گونه ماهی، ۱۲ گونه خزنده و دوزیست و نمونه‌های متنوعی از حشرات و تیپ‌های مختلف گیاهی و انواع سنگ و سنگواره نگهداری می‌شود.

در بخشی از این موزه ۱۳ آکواریوم وجود دارد که در آنها نمونه‌های زنده‌ای از ماهیان و انواع آبزیان استان به نمایش گذاشته شده است.

خلیل رشنوی