دکمه هایی که بسته نمی شوند

امروزه به دلیل عادات غلط تغذیه ای گسترش شهرنشینی, کم شدن تحرک و بشر با مشکلات بسیاری دست به گریبان است که بیماریهای تمدن نامیده می شوند یکی از این بیماریها چاقی است که البته دارای علل و عوامل مختلفی بوده ولی نوعی از آن نیز مربوط به کاهش تحرک افراد و نداشتن برنامه صحیح غذایی می باشد

امروزه به دلیل عادات غلط تغذیه ای گسترش شهرنشینی، کم شدن تحرک و... بشر با مشکلات بسیاری دست به گریبان است که بیماریهای تمدن نامیده می شوند. یکی از این بیماریها چاقی است که البته دارای علل و عوامل مختلفی بوده ولی نوعی از آن نیز مربوط به کاهش تحرک افراد و نداشتن برنامه صحیح غذایی می باشد. جمله جالبی وجود دارد که می گوید: طول عمر مساوی است با عکس طول کمربند! در واقع متوسط سن چاق ها از افراد عادی کمتر است، زیرا احتمال سکته های قلبی و مرگ ناگهانی آنها بیشتر است. در یک آمار گرفته شده توسط یکی از شرکت های بیمه که بین چاق ها و لاغرها انجام شده است، مشخص گردید در مقابل هر ۳ نفر از گروه چاق ها که فوت می کنند، ۲ نفر از گروه لاغرها می میرند، در حقیقت این علت افزایش نرخ بیمه عمر برای چاق ها می باشد، حتی برخی از شرکت های بیمه روی پرونده چاق ها عبارت زندگان بی اعتبار را قید می کنند!

با توجه به رشد چشمگیر تعداد افرادی که به چاقی مبتلا هستند، بد نیست ابتدا اندکی در مورد انواع چاقی و علل به وجود آورنده آن صحبت کنیم و سپس به روشهایی که برای کاهش وزن مورد استفاده قرار می گیرند پرداخته و در خاتمه بهترین و بی عارضه ترین آنها را برای به دست آوردن وزن مطلوب و دوری از بیماری هایی که در نتیجه چاقی به وجود می آیند به شما معرفی کنیم.در واقع اضافه وزن و چاقی، در ارتباط مستقیم با بروز بسیاری از بیماریها از جمله، بروز فشار خون بالا، بالا رفتن میزان چربی های خون (تری گلیسرید و کلسترول)، بیماریهای قلب و عروق، بیماریهای تنفسی، بیماری های کلیوی، ایجاد موهای زائد، تورم پاها، واریس و بیماریهای فرسایشی مفاصل (که به وضوح شیوع آن را در افراد چاق بیشتر می بینیم) است.۸۰ درصد افرادی که به بیماری قند یا دیابت غیروابسته به انسولین مبتلا می شوند، چاق هستند و بروز انواعی از سرطان ها نیز در هر دو جنس ارتباط مستقیمی با چاقی نشان داده است، به عنوان مثال در مردان چاق امکان ابتلا به سرطان پروستات و سرطان های دستگاه گوارش و در خانم های چاق سرطان سینه و رحم در مقایسه با سایر افراد بیشتر است.همچنین بسیاری از بیماریهای روانی در نتیجه چاقی عارض می شود تاجایی که یکی از دلایل عمده ابتلا به افسردگی (که خانم ها بیشتر به آن مبتلا می شوند)، چاقی عنوان گردیده است.در تمام موارد بالا کاهش وزن در بهبود علائم بیماری نتایج مثبتی را در پی داشته است. به عنوان مثال کاهش حتی ۵ کیلوگرم از وزن نقش به سزایی در کاهش کلسترول و تری گلیسرید دارد.بنابراین اگر اراده قوی داشته باشید و بخواهید از شر اضافه وزن خلاص شوید، یا در ذهن داشتن دائم خواستن، توانستن است ، راه همواری تا رسیدن به وزن مطلوب پیش رو خواهید داشت.

●چاقی:

به طور کلی چاقی عبارت است از عدم تعادل بین نیروی دریافتی و انرژی مصرفی، که با ذخیره بیش از حد چربی نمایان می گردد. در حقیقت اگر انرژی دریافتی بیش از انرژی مورد نیاز بدن باشد، بدن نیاز خود را گرفته و باقی مانده آن را تبدیل به ذخیره می کند، معمولاً میزان اضافی به صورت بافت چربی در مناطق مختلف بدن ذخیره می شود و این انرژی های ذخیره شده باعث افزایش وزن بدن فرد می گردد.

●داروهای ضد چاقی

بسیاری از افراد، داروهای کاهنده وزن را راهی معجزه آسا برای کاستن سریع وزن برای کسب تناسب اندام و زیبایی تصور می کنند، اما در واقع راه اصلی درمان چاقی در اغلب موارد، اصلاح سبک زندگی یعنی رژیم غذایی متعادل و افزایش تعادل جسمی است. داروهای کاهنده وزن تنها برای افراد بسیار چاق- یعنی افرادی که مقیاس چاقی یا ضریب توده بدنی BMI در آنها بالاتر از ۳۰ است یا افرادی که BMI بالاتر از ۲۷ دارند و به علت چاقی دچار مشکلات بهداشتی شده اند- تجویز می شوند.

در حال حاضر دو داروی کاهنده وزن در بازار دارو موجود است که با نسخه پزشک قابل تهیه است: یکی داروی سیبوترامین که با تأثیر بر مغز و مهار اشتها باعث می شود که فرد به سرعت پس از اندکی غذاخوردن احساس سیری کند. این دارو دارای عوارض جانبی هم هست؛ از جمله افزایش فشارخون، سر درد، خشکی دهان، یبوست و بی خوابی. در هر حال مصرف آن باید زیر نظر پزشک صورت گیرد.

داروی دوم اورلیستات از طریق مهار جذب چربی در روده ها عمل می کند. این دارو عمل آنزیمی بنام لیپاز را در دستگاه گوارش مهار می کند. این آنزیم چربی های خورده شده را می شکند تا قابل جذب شوند. اورلیستات می تواند تا ۳۰ درصد جذب چربی غذایی را کاهش دهد. چربی جذب نشده از راه مدفوع دفع می شود. این دارو همچنین با تشویق فرد به نخوردن غذاهای بسیار چرب به کاهش وزن کمک می کند.

اورلیستات هم دارای عوارض جانبی است؛ از جمله اجابت مزاج های مکرر با مدفوع چرب. این عارضه با افزایش مصرف چربی بدتر و کاهش مصرف چربی آن از طرف دیگر چون این دارو ممکن است جذب برخی از ویتامین ها را هم مهار کند، پزشک داروی مولتی ویتامین هم برای شما تجویز می کند. مشکل روش دارویی آن است که هنگامی که دارو قطع می شود بیشتر وزن کاهش یافته دوباره باز می گردد. از طرف دیگر ممکن است در بعضی افراد داروها مؤثر واقع نشوند و معمولاً تاثیر این داروها پس از شش ماه افت می کند. برخی از داروهای کاهنده وزن که قبلاً رواج بسیاری داشتند به علت خطرات ناشی از آنها کنار گذاشته شده اند. تا پیش از سال ۱۹۹۷ یکی از پرمصرف ترین داروهای کاهنده وزن،ترکیبی از دو ماده ضد اشتها ( فن فلورامین و فن ترمین) به نام fen – phen بود. اما این دارو به علت آنکه معلوم شد در برخی افراد باعث آسیب دریچه های قلب می شود از بازار دارویی خارج شد.

به طور کلی برای تجمع چربی در بدن هیچ ظرفیت محدود و معینی وجود ندارد وقتی که ذخایر سلول های چربی اشباع می شود (هایپرتروفی) بدن شروع به افزایش دادن سلول های چربی می کند (هایپرپلازی) و تعداد سلول ها هیچ گاه کم نخواهد شد، بلکه فقط پر و خالی می شوند. به همین دلیل لاغر شدن فردی که فقط ظرفیت سلول هایش افزایش یافته است یعنی از چربی اشباع شده است، خیلی ساده تر است از کسی که تعداد سلول های چربی دربدن او اضافه گردیده است، که در این دو حالت یا فرد به دلیل زندانی بودن یا بستری بودن در اثر جراحی ها (عدم تحرک) یا به دلیل اینکه در زمان بلوغ انرژی دریافتی (TEI) او بسیار بیشتر از انرژی مصرف (TEE) بوده، چاقی عارض گردیده است که در حالت اخیر از آن با عنوان استعداد چاقی نام می بریم.

جالب است بدانید که نه تنها مقدار چاقی، بلکه محل توزیع و تجمع چربی در بدن نیز می تواند در مشخص کردن خطر ابتلا به بیماریهای وابسته به چاقی مؤثر باشد، دو نوع تجمع چربی را در بدن افراد شاهد هستیم:

۱ - نوعی از آن که چربی زیر پوستی در ناحیه (تنه ای- شکمی) را شامل می شود و به آن چاقی آندروئید یا چاقی مردانه می گویند و نام دیگر آن چاقی سیب شکل است.

۲ - نوع دوم چاقی، چربی زیاد زیر پوستی در ناحیه باسن و ران را شامل می شود که به آن چاقی ژینوئید یا چاقی زنانه می گویند و نام دیگر آن چاقی گلابی شکل است.

چاقی مردانه با افزایش خطر فشار خون بالا و بیماریهای قلب و عروق و دیابت نوع دوم (غیر وابسته به انسولین) ارتباط معناداری را نشان داده است.

برای آگاهی از شکل هیکل خود، ابتدا باید دور کمر را در خط ناف اندازه گیری کنید (شکم را نباید تو بدهید و می بایستی عادی بایستید) سپس دور باسنتان را در محلی که بیشترین قطر را دارد اندازه بگیرید، سپس اندازه دور کمر را به دور باسن تقسیم کنید، اگر نسبت به دست آمده کمتر از ۱ باشد هیکل شما گلابی شکل و اگر بیشتر از یک باشد هیکل شما سیب شکل است.

پیش از آنکه به علل و درمان های اضافه وزن و چاقی بپردازیم در آغاز وزن مناسب را تعریف می کنیم:

وزن ایده آل عبارت است از وزنی که در صورت برخورداری از آن، شرایط ابتلا به بیماریها مناسب نبوده ( چه بیماری های وابسته به چاقی و چه اختلالات ناشی از لاغری بیش از حد؛سرگیجه، ضعف جسمانی و ریزش مو) و در این وضعیت حداکثر طول عمر برای افراد پیش بینی می شود، این وزن را اصطلاحاً وزن بدن سالم می نامند.

اما از آنجایی که هر کدام از افراد جامعه در شرایط خاص از نظر تفاوتهای فردی نظیر سن، جنس، قد، مراحل رشد و بلوغ، وراثت و... قراردارند، وزن ایده آل برای هر فرد نسبت به شرایط همان فرد در نظر گرفته می شود.

در حقیقت وزن ایده آل با روش های مختلفی قابل اندازه گیری است که یکی از آنها استفاده از نمایه توده بدن یا (BMI) است، نمایه توده بدن را با یک محاسبه ساده ریاضی می توان به دست آورد:

نمایه توده بدن: وزن (برحسب کیلوگرم)/ قد (برحسب متر به توان ۲) که در این طبقه بندی BMI در محدوده های زیر واقع خواهد شد:

کمتر از ۱۶= لاغری مفرط، ۲۰-۱۶= کمبود وزن، ۲۵-۲۰= وزن مناسب، ۲۵= اضافه وزن، ۳۰= چاقی، ۳۵= چاقی که از نظر پزشکی حائز اهمیت است، ۴۵= چاقی خطرناک، ۵۰= سوپر چاقی (کشنده) که علت عمده مرگ و میر برای BMI زیر ۲۰ بیماریهای ریوی و گوارشی و برای BMI بالای ۳۰ بیماریهای قلبی- عروقی و دیابت است.

---