اوپك گازی مانعی برای انحصار انرژی

ایران و روسیه كه از یكسو مخالف توسعه هژمونی غرب در جهان هستند و از سوی دیگر نزدیك به نیمی از ذخایر گاز را دارا هستند می توانند این خواسته را محقق سازند

تاسیس سازمان كشورهای صادركننده گاز (اوپك گازی) ایده ای است كه از سال ها پیش بارها از سوی مسوولان جمهوری اسلامی مطرح شده و رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز اخیرا در دیدار «سرگئی ایوانف» وزیر دفاع روسیه با ایشان براین موضوع تاكید فرمودند.ایران و روسیه كه از یكسو مخالف توسعه هژمونی غرب در جهان هستند و از سوی دیگر نزدیك به نیمی از ذخایر گاز را دارا هستند می توانند این خواسته را محقق سازند.

باتوجه به موقعیت روسیه در بازار انرژی جهان و شرایط كنونی كشورمان به دلیل فشارهای غرب، می توان گفت كه تهران و مسكو برای تحقق چنین طرحی اختلاف نظر چندانی ندارند و استقبال ولادیمیر پوتین رییس جمهوری روسیه از این طرح مهر تاییدی بر این گفتار است.

كارشناسان براین باورند از آنجا كه آمریكا و اتحادیه اروپا از مصرف كنندگان عمده انرژی در جهان هستند و از سوی دیگر تاسیس اوپك گازی، نفوذ غرب را در روند قیمت گذاری ها كاهش خواهد داد، این كشورها با حتی تفكر ایجاد چنین نهاد بین المللی واكنش منفی از خود نشان خواهند داد، هرچند واشنگتن باتوجه به شرایط كنونی خود در عرصه بین المللی در صدد خشمگین كردن روسیه نیست و تلاش می كند حتی جایگاهی در نظام بین الملل برای مسكو قائل شود.مقاله نویس یك روزنامه چاپ مسكو درباره تشكیل این نهاد می گوید: با وجود این كه به نظر كارشناسان ، طرح تشكیل اوپك گازی از سوی ایران تا حدی برای تاثیرگذاری سیاسی صورت گرفته و این ایده در آینده نزدیك قابل تحقق نیست، ولی مطرح شدن مكرر آن در سطح مسوولان ایران و حمایت مقامات عالیرتبه روسیه حاكی از آن است كه كشورهای صادركننده گاز سرانجام آن را به تحقق خواهند رساند.

در حالی كه وزیرانرژی و صنایع روسیه در سفر اواخر سال گذشته میلادی به الجزایر، ایجاد سازمانی متشكل از صادركنندگان گاز را رد كرده بود ولی موضع گیری های مثبت بعدی مقامات این كشور گواه حمایت قاطع مسكو از چنین ایده ای است. در این ارتباط روزنامه كامرسانت نوشت: ایران و روسیه تا سال ۲۰۱۲در زمینه صادرات گاز با یكدیگر رقابت نخواهند داشت و در این مدت كارتل گازی می تواند به عنوان ائتلافی برای اهداف سیاسی تشكیل شود.

به عقیده كارشناسان از آنجا كه غیر از ایران و روسیه، منابع انرژی غالب كشورها در انحصار آمریكاست، این كشور موانع شدیدی در تحقق این طرح ایجاد خواهد كرد.به گزارش ایرنا،كشورهای غربی و مصرف كنندگان عمده انرژی حتی بعد از تاسیس سازمان كشورهای تولیدكننده نفت (اوپك) تلاش زیادی بكار بستند تا آن را ناكارآمد وانمود كنند و به دلیل تسلط بر اكثر كشورهای عضو تا حدودی در روند قیمت گذاری ها دخالت كرده است.

دلیل دیگرمخالفت غرب و كشورهای مصرف كننده انرژی بالا بودن قیمت نفت است و قطعا تشكیل اوپك گازی نقش كشورهای مصرف كننده را در تعیین قیمت كاهش خواهد داد و كشورهای تولیدكننده ابتكار عمل بیشتری در تعیین قیمت گاز خواهند داشت. انرژی موضوع بسیار مهمی است و به دلیل ارایه این پیشنهاد از سوی ایران درصورت تحقق، قدرت چانه زنی تهران رادر مورد مسایل بین المللی افزایش می دهد اماچون انرژی برای غرب در اولویت اول است قطعا تلاش می كند كه این مهم صورت نگیرد.

غرب به خوبی می داند كه تشكیل اوپك گازی از نظر اقتصادی و سیاسی برای ایران و روسیه منافعی دارد و قدرت چانه زنی های سیاسی هر دو كشور را در سطح جهان بالا خواهد برد. تشكیل اوپك گازی علاوه بر منافع سیاسی در جهان، بر اقتصاد كشور نیز تاثیر بسزایی دارد و طبیعی است كه اگر روند قیمت گذاری ها جهت مشخصی داشته باشد و بتوانیم در تعیین قیمت ها نقش داشته باشیم، درآمد كشور افزایش خواهد یافت.

اطمینان در خصوص درآمد نوعی بیمه است و كسب درآمد از این طریق و همراه با یك شیب آرام افزایش درآمدی كمك زیادی در زمینه كارهای عمرانی به كشور می كند. باتوجه به وضعیت انرژی و گران شدن نفت و مهمتر از آن بحث تمیز بودن گاز به عنوان یك انرژی كه آلودگی آن به مراتب كمتر از مشتقات نفت است، این پیشنهاد می تواند شكل عملی به خود بگیرد.ایران، روسیه، قطر و قرقیزستان می توانند با ایجاد كارتلی مانند اوپك، بر روی قیمت گاز در سطح بین المللی تاثیر گذار باشند.

بیش از ۴۱درصد ذخایر گاز جهان در كشورهای خاورمیانه و ۳۲درصد در روسیه، تركمنستان، ازبكستان و قزاقستان قرار دارد.الجزایر نیز یكی از كشورهای عمده دارنده گاز در جهان است كه می تواند در این نهاد نقش بسزایی ایفا كند. براساس آمارهای رسمی ، در حال حاضر ظرفیت تولید گاز طبیعی این كشور ۶۲ میلیارد مترمكعب است و تا چهار سال دیگر به ۸۵میلیارد مترمكعب افزایش خواهد یافت. هم اكنون ۲۰درصد نیاز آمریكا به گاز طبیعی و ۶۰درصد نیاز بازارهای هر یك از دو كشور اسپانیا و ایتالیا را الجزایر تامین می كند.

ایران به دلیل برخورداری از ذخایر پارس جنوبی، دومین كشور دارای ذخایر گازی جهان محسوب می شود اما متاسفانه در زمینه تولید گاز، در رتبه ششم قرار داریم و كشورهایی چون الجزایر و نروژ در سطح بالاتری قرار دارند. كارشناسان سوخت های فسیلی بر این باورند كه باید بابررسی شرایط كنونی فرصت ها و چالش های سرمایه گذاری به ویژه سرمایه گذاری خارجی در منابع انرژی فسیلی در خاورمیانه به عنوان منطقه دربردارنده دو سوم ذخایر نفتی جهان و به خصوص منطقه خلیج فارس نگاه دقیق داشت.

به هر روی پیشنهاد اوپك گازی در شرایط كنونی جهانی و منطقه ای می تواند كشورهای غربی را به تامل و تفكر وادار كند و از سوی دیگر تحقق این امر جایگاه ایران را در كنار برخی كشورهای قدرتمند به مراتب مقتدرتر نشان دهد.