جهان در سال ۲۰۲۰ از چشم یک محافظه کار

در هزاره جدید, دانشمندان, اقتصاددانان, روزنامه نگاران و سیاستمداران, به رغم نقطه نظرهای متفاوت و بعضا متضاد, برای رشد و توسعه صنعت, چشم اندازی درخشان پیش بینی می کنند

در هزاره جدید، دانشمندان، اقتصاددانان، روزنامه‌نگاران و سیاستمداران، به رغم نقطه نظرهای متفاوت و بعضا متضاد، برای رشد و توسعه صنعت، چشم‌اندازی درخشان پیش‌بینی می‌کنند. نیوت گینگریچ به الوین تافلر نویسنده «شوک آینده» و همچنین تئوری موج سوم او که به معنای جامعه اطلاعاتی جهانی است خوشامد می‌گوید.

پل.ر.گروگمن اقتصاددان سنت‌شکن دانشگاه استانفورد می‌گوید: در کامیابی‌های آسیا اغراق شده پیش‌بینی‌هایی از قبیل «قرن پاسیفیک» را مورد انتقاد قرار می‌دهد و سرانجام در شماره نوامبر همین مجله درج شده بود که در قرن بیست و یکم مرزها از بین رفته، منافع اقتصادی کشورها، زنجیروار به هم گره خورده و هر کشور بنابر ویژگی‌های خود، مهارت و تخصصی را اختیار می‌کند که نهایتا به قرار گرفتن آن در طبقه بین‌المللی جدیدی منتهی می‌شود.

همیش مک رای، روزنامه‌نگار میانه‌روی بریتانیایی در اثر خود «چشم‌انداز جهان در سال ۲۰۲۰»، نه تنها با پیروزی فردگرایی تکنولوژیک، پایان حاکمیت ملی را اعلام نمی‌کند بلکه معتقد است که در خلال تحولات جاری، جمعیت به فراسوی مرزهای شناخته شده سوق می‌یابد و به دنبال آن کنفدراسیون‌هایی متشکل از دولت‌ها در مناطق مختلف ایجاد می‌شود.

به نظر مک رای سه حوزه اروپا، آمریکای شمالی و ژاپن، سه راس مثلث قدرت را در جهان آینده تشکیل می‌دهند. اما در سال ۲۰۲۰، چین وارد بازی می‌شود و به عنوان یک ابرقدرت، بر سر تسلط بر اقتصاد جهان با آمریکا به رقابت خواهد پرداخت. آمریکای شمالی و اروپا، بیش از پیش، با عدم افزایش درآمد و رشد سطح زندگی مواجه خواهند بود. ناهنجاری‌های اجتماعی، شیرازه جوامع متمدن را تهدید خواهد کرد و نهاد خانواده نیز در آتش این تحولات خواهد سوخت.

در برخی کشورهای لیبرال اروپایی، ازدواج به شکل یک توافق فردی نمود یافته و در دیگر کشورها به صورت قراردادهایی اداری رخ می‌نماید که برای سرپرستی کودکان انجام می‌شود.

در آینده، نفرت از جنایت و همچنین مساله امنیت و آموزش و پرورش، توجه افراد بیش‌تری را به خود جلب می‌کند. آمریکا دوران گذار خویش را با ملتی برخوردار از تنوع فرهنگی بسیار طی خواهد کرد که به شدت متاثر از فرهنگ‌های لاتینی و آسیایی است.

مک رای، رابطه متقابل پیشرفت اقتصادی و دستاوردهای اجتماعی را به بهترین نحو نشان داده است.

به نظر وی، یک جامعه برای رسیدن به کامیابی باید در حین رشد سالم، از ثبات، نظم و اعتماد متقابل برخوردار باشد.

لازم به ذکر است که در حال حاضر، دستیابی به این ویژگی‌ها برای کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه مشکل به نظر می‌رسد.

چنین رابطه‌ای را بیش از هر نقطه دیگر جهان می‌توان در چین و شرق آسیا جست‌وجو کرد؛ جایی که در عین افزایش انتظارات مردم برای حقوق فردی و پایان دادن به فساد و آزادی بیان، دستاوردهای قابل ملاحظه‌ای در درآمد ناخالص ملی و میزان مبادلات به چشم می‌خورد.

اما در عین حال،‌برخی از منتقدان همراه با گروگمن، رشد قابل توجه آسیا را زیر سوال برده‌اند و معتقدند که این دستاوردها نتیجه مستقیم ازدیاد جمعیت مولد است و به کیفیت فرآیند تولید ارتباط ندارد.

مک رای در آینده نزدیک اصلاحاتی را پیش‌بینی می‌کند که ساختارهای موجود در چین، ژاپن و شرق آسیا را به معارضه می‌طلبد و با خود تاثیراتی زیربنایی به همراه می‌آورد. اصلاحات مزبور به این شرح است:

۱) همــزمــــــان با دستاوردهای تولیدی نوین که نقش کارگر را کمرنگ می‌کند، توان موهوم تولیدی آسیا ارزش خود را از دست خواهد داد. بنابراین آسیایی‌ها مجبور خواهند شد در زمینه صادرات موقعیت خود را بهبود بخشند.

۲) آسیــــــایی‌ها از شبیه‌سازی دست می‌کشند و توان خود را در ابداع و نوآوری محک خواهند زد.

۳) دولت‌های آسیایی با هدف مقاومت در برابر معضلات سیستم متمرکز اقتصادی، راه حل بازار را برخواهند گزید و در جهت حفظ دارایی‌ها، همچنین ریشه‌کن ساختن فساد اداری، دست به اصلاحات قانونی خواهند زد.

وی همچنین معتقد است که ابرقدرت‌های آسیایی در خلال تحولات جاری بهای سنگینی خواهند پرداخت.

از طرف دیگر اگر چین، هنگ‌کنگ و تایوان در قالب فدراسیونی از کشورهای نیمه مستقل با یکدیگر متحد شوند و اگر ژاپن زیر ضربات گذار تاب بیاورد این دو به رقیب‌های قدرتمند اقتصادی- سیاسی آمریکای شمالی بدل خواهند شد.

● چه نقایصی در این چشم‌انداز وجود دارد؟

اول اینکه مک رای در کتاب خویش کم‌تر به آینده می‌پردازد و شکست‌ها و کامیابی‌هایی را مدنظر قرار می‌دهد که امروزی است و هیچ ربطی به آینده ندارد. از سوی دیگر، تحلیل وی آنچنان به تاریخیگری مبتلاست که از پیش‌بینی‌ پیامدهای انقلاب اطلاعاتی و همچنین اقتصاد بدون مرز جهانی بر حیات اجتماعی ساکنان زمین بازمی‌ماند.

مساله بعدی اینجاست که مک رای در تحلیل خود، دو نیروی محرکه علمی آینده، یعنی تکنولوژی اطلاعات و مهندسی ژنتیک را از قلم انداخته است. جریان آزاد اطلاعات، امکان یگانگی حیات اجتماعی جهان را به شیوه‌ای که تاکنون در اذهان نمی‌گنجید ایجاد کرده است و تحقیقات ژنتیکی، امکان پیشگیری و ریشه‌کن کردن بیماری‌ها و نیز کنترل جمعیت را فراهم خواهد آورد.

سرانجام اینکه گزارش مک رای به شکل قابل توجهی کوتاه و مختصر است. وی در بخش‌های مختلف کتاب خود، از مطالعات رسمی بانک جهانی، سازمان توسعه و همکاری‌های اقتصادی و مصاحبه با صاحب‌منصبان بهره برده است. در عین حال گفتنی است که گشت و گذار در لابراتوار علوم دانشگاه شانگهای نیز در این زمینه مفید واقع شده و به کتاب وی غنای لازم را بخشیده است.

تجربه بشری در دو دهه پیشین نشان داده است که توافق‌‌های عمومی بر سر قدرت جادویی روسیه و یا طرد ژاپن اشتباه بوده است. این دقیقا آن چیزی است که باید در برخورد با پیشگویی‌های مک‌رای نیز مورد توجه قرار بگیرد.

سرانجام باید گفت که مک رای هیچ حرفی برای سال ۲۰۲۰ نداشته و نمی‌تواند نسخه بدیلی برای موج سوم به شمار آید. اما اگر مایلید از چشم یک محافظه‌کار دنیای آینده را مشاهده کنید، مطمئن باشید به کتاب مورد علاقه خود دست یافته‌اید.

منبع: Businessweek