صبحانه قهرمانان

در این رمان, که یکی از تجربی ترین رمانهاست, گنجانده است اگر وونگات در صبحانه قهرمانان همانگونه که در گهواره گربه یا سلاخ خانه شماره ۵, به هجای جلوه های معاصر جنون می پردازد, در برابر اتهام «قدری مشربی ساده»ای هم که به آثار پیشین او وارد کرده اند واکنش نشان می دهد

رمانی از کورت ونه‌گات (۱)، نویسنده امریکایی، که در ۱۹۷۳ منتشر شد. نویسنده مقاصد خود را در این رمان، که یکی از تجربی‌ترین رمانهاست، گنجانده است. اگر وونگات در صبحانه قهرمانان همانگونه که در گهواره گربه یا سلاخ‌خانه شماره ۵، به هجای جلوه‌های معاصر جنون می‌پردازد، در برابر اتهام «قدری مشربی ساده»ای هم که به آثار پیشین او وارد کرده‌اند واکنش نشان می‌دهد.

بنابراین، در صبحانه قهرمانان به استطرادها و نیشهای هجوآمیز خاص وونگات برمی‌خوریم. در واقع، در این اثر همه چیز هست: آداب و رسوم آمریکایی، سرود ملی، فرهنگستان نظامی وست پوینت (۲)، تجوزات امریکا به ویتنام و نظائر دیگری از اینها. داستان که متعهد ارائه پیام «ضد قدری» است، دو شخصیت را به صحنه می‌آورد که نماینده دو وجه از شخصیت وونگات‌اند: یکی دواین هوور (۳)، که دارای همان منشأ بورژوایی میدل وست (۴) است که نویسنده نیز چنین است؛ و دیگری کیلگور تراوت (۵) که مانند نویسنده «متفکر» است. به این ترتیب، وونگات در کتاب هم نویسنده است و هم شخصیت داستانی. هوور، که به بیلی پیلگریم (۶) در سلاخ‌خانه شماره ۵ شباهت دارد، مردی است ثروتمند؛ اگرچه از درون شکسته است. او در جستجوی «حقایق تازه» است. تراوت مردم‌گریزی بدبین و مؤلف کتابهای گوناگون است. نگرش او به انسانها، همانطور که به طوطی محبوبش می‌گوید، این است که «ما همگی هلیوگابالوس (۷) [امپراتور روم] هستیم!»

دواین هوور که «مانند همه دیوانگان نوآموز، به اندیشه‌های نادرست نیاز دارد تا به جنون خود شکل و جهت بدهد» این اندیشه‌ها را در کتابی از تراوت می‌یابد و اقدام به اعمالی خشونت‌بار می‌کند که یازده نفر را به بیمارستان می‌فرستد.

با این همه، ماجراجوییهای هوور موجب می‌شود که هم تراوت بدبین ارشاد شود و هم وونگات، تراوت در برابر زیان نظریه‌های قدری خود که هوور را به خشم و خروش برانگیخت، تغییر عقیده می‌دهد. او تصمیم می‌گیرد که به یکی از نخستین کارهای خود بازگردد. آگاه کردن انسانها از اعمال هولناکی که انجام می‌دهند. در ۱۹۷۹، جایزه نوبل را در پزشکی دریافت می‌کند (او به نوعی دردهای انسانها را درمان می‌کند) و اعلام می‌دارد که «اگر ما تمام نیرویی را که به ثروت و شهوت اختصاص داده‌ایم در راه سخاوت به کار بندیم، می‌توانیم دنیایی سخاوتمندانه بسازیم».

و اما وونگات، به کمک گفته یکی از شخصیتهای داستانی، کشف می‌کند که «ما می‌توانیم خود را با ضرورتهای آشفتگی وفق دهیم.» بنابراین با هیجان فریاد برمی‌آورد: «سازگاری با آشفتگی دشوار است، اما ممکن است و من خود دلیل زنده آنم!» راه حل در برابر بیهودگی دنیا و آشفتگی، افزودن به بی‌نظمی جهان نیست، بلکه واقف بودن بر آن است. وونگاتِ «نجات یافته» هدیه‌ای پایانی به تراوت می‌دهد. در واقع، او تصمیم می‌گیرد که همه شخصیتها را «رها کند». او نماد و پنداری ماندگار به تراوت اهدا می‌کند.

آری، دنیا پر از آشفتگی است و تنها نیرویی که ما داریم، آگاهی از آن و حفظ اخلاق در برابر بی‌نظمی است؛ به هرقیمتی که تمام شود.

مهشید نونهالی. فرهنگ آثار. سروش.

۱.Kurt Vonnegut ۲.West Point ۳.Dwayne Hoover ۴.Middle West

۵.Kilgore Trout ۶.Billy Pilgrim ۷.Heliogabalus