اختلالات مجاری گوارشی

یبوست یكی از مشكلات شایع پس از رژیم لاغری است ممكن است این مشكل گوارشی به علت ابتلا به بیماری های مختلف به وجود آید یا ناشی از مصرف برخی داروها باشد و یا حتی ممكن است از خوردن غذاهای نرم و مایع بروز كند

هر كسی در طول عمر خود برای یك بار هم كه شده، دل درد، تهوع یا اسهال را تجربه كرده است اما در میان اختلالات مجاری گوارشی، اختلال در هضم غذا از عمومی‌ترین مشكلات گوارشی افراد جامعه به حساب می‌آید، طوری كه بیش از ۴۰ درصد افراد كشورمان به سوء‌هاضمه دچارند. با خود فكر كنید، چه دلایلی می‌تواند آمار قابل توجه مشكلات گوارشی را به بار آورده باشد.

● مضرات خواب بعد از غذا

اگر شما هم جزو آن دسته افرادی هستید كه بلافاصله بعد از خوردن غذا می‌خوابند، از این به پس سعی كنید این عادت را كنار بگذارید می‌پرسید چرا؟

دكتر اردلان نبی‌زاده، متخصص بیماری‌های گوارشی در‌ ‌گفت‌وگو با یكی از خبرگزاری‌های كشور اعلام كرده است: <مهم‌ترین دلیل ابتلا به اختلالات گوارشی عادات‌ ‌غذایی نادرست از جمله تند غذا خوردن یا خوابیدن پس از غذاست.> نبی‌زاده در ادامه گفت: <اغلب رفلاكس با سوزش همراه‌ ‌است و چنانچه برگشت محتویات معده به مری به طور متناوب صورت پذیرد، می‌تواند باعث بروز تغییراتی در بافت پوششی شده و سرطان ایجاد كند.>

این متخصص با اعلام این كه افراد باید با مشاهده‌ ‌احساس سوزش در ناحیه بین مری و معده به پزشك مراجعه كنند، گفت: <تشخیص‌ ‌سریع و درمان به موقع این اختلال می‌تواند از بروز مشكلات جدی مانند سرطان پیشگیری‌ ‌كند.> وی پرهیز از خوابیدن پس از صرف غذا را كه علاوه بر‌ ‌ایجاد رفلاكس باعث پیچش روده می‌شود، مهم ترین عامل پیشگیری از مشكلات فوق‌الذكر‌ ‌اعلام كرد، به این ترتیب كه خواب و دراز كشیدن باید به ۲ و ۳ ساعت پس از صرف غذا موكول شود.

دكتر نبی‌زاده همچنین پرهیز از مصرف سیگار و مصرف زیاد نوشیدنی‌های كافئین‌دار وانواع ادویه و نیز پرهیز از پوشیدن لباس تنگ‌ ‌هنگام صرف غذا را در پیشگیری از اختلالات گوارشی مهم ارزیابی كرده و گفت: <لازم است افراد برای جلوگیری از ابتلا به اختلالات گوارشی، مصرف غذاهای چرب و سرخ‌ ‌شده را محدود كنند چرا كه این عامل باعث شل شدن دریچه انتهای مری شده و تولید اسید معده را افزایش‌ ‌می‌دهد.>

● چرا مشكلات گوارشی؟

برای بروز هر یك از این مشكلات گوارشی علل متعددی وجود دارد. بیماری‌های مربوط به لوزالمعده و اشعه درمانی در ناحیه بالای شكم ممكن است روی قدرت جذب و دفع غذا در دستگاه گوارش و عمل طبیعی آن اثر بگذارد. بعضی داروها از جمله داروهای مسكن و آرام‌بخش اغلب موجب كند شدن حركات روده و ایجاد یبوست می‌شوند.

برخی داروها یا اشعه ممكن است موجب سوزش و تحریك روده و یا كاهش حركات آن و یبوست و یا برعكس، افزایش حركات روده و بروز اسهال شوند.موادی كه برای درمان به كار می‌روند و كاهش فعالیت‌های بدن، موجب تجمع گاز و احساس نفخ می‌شوند.اسهال و به هم خوردن وضعیت مزاجی نیز می‌تواند ناشی از درمان باشد. قسمتی از روده كه موجب هضم لاكتوز( قند موجود در شیر) می‌شود، ممكن است دچار عارضه شود و در صورتی كه چنین فردی شیر مصرف كند مبتلا به اسهال و مجبور می‌شود شیر و غذاهای حاوی آن را برای مدتی از رژیم غذایی خود حذف كند تا بیماری‌ وی بهبود یابد.

● اگر اسهال گرفتید

اسهال هم مانند سایر مشكلات گوارشی برای هر كسی حداقل یك بار اتفاق افتاده است. برای كاهش علائم این مشكل گوارشی بهتر است، از مواد غذایی حاوی فیبرهای گیاهی كمتر استفاده كنید.فیبرها تركیباتی هستند كه در سبزی‌ها و میوه‌های خام، سبوس غلات و حبوبات به وفور یافت می‌شوند. این الیاف در دستگاه گوارشی انسان هضم نمی‌شوند و وجود آنها در غذاها موجب می‌شود كه غذا به سرعت از روده‌ها عبور كند. اگر روده‌های فردی تحت اشعه درمانی باشد، حتی یك رژیم غذایی با فیبر متوسط می‌تواند برای او مشكل ساز باشد.به همین علت توصیه می‌شود كه این بیماران از خوردن میوه‌ها و سبزی‌های خام، سیر، پیاز، نان با سبوس، حبوبات و غلات موقتا پرهیز كنند.

● اگر یبوست دارید

یبوست یكی از مشكلات شایع پس از رژیم لاغری است.ممكن است این مشكل گوارشی به علت ابتلا به بیماری‌های مختلف به وجود آید یا ناشی از مصرف برخی داروها باشد و یا حتی ممكن است از خوردن غذاهای نرم و مایع بروز كند. در هر صورت برای درمان یبوست، در صورتی كه پزشك شما دستور خاصی نداده است به توصیه‌های زیر عمل كنید.غذاهای شما باید شامل موادی كه به حركات روده كمك می‌كند نظیر انواع مختلف سبزی و میوه‌های تازه یا خشك و نان سبوس دار باشد.

در این مواد مقادیر قابل توجهی فیبر وجود دارد كه می‌تواند به درمان این مشكل كمك كند.سعی كنید، حداقل روزی ۲ بار میوه میل كنید.اگر از نظر جویدن یا بلع دچار مشكل هستید، این مواد را له كنید یا در مخلوط كن به شكل نرم درآورید. می‌توانید روزی یك یا دو قاشق سبوس به غذاهای خود اضافه كنید.سبوس را می‌توان موقع پختن سوپ، تخم مرغ و سایر غذاها استفاده یا به صورت خام میل كرد.روزی ۸ تا ۱۰ لیوان آب و مایعات بنوشید. البته مایعات گرم معمولا بیشتر موجب تحریك روده‌ها می‌شوند.پس بیشتر از این نوع مایعات استفاده كنید‌.

‌ بعضی افراد برای برطرف كردن یبوست از آلوی خیسانده یا آب آن و حتی آب لیمو شیرین استفاده می‌كنند. شما هم می‌توانید این مواد را مصرف و اثر آنها را آزمایش كنید.فعالیت بدنی سبك و پیاده روی در محیط باز و یا حداقل راه رفتن در اتاق می‌تواند در رفع یبوست موثر باشد، برعكس استراحت بیش از حد در رختخواب یا نشستن و بی حركتی موجب تشدید حالت یبوست می‌شود.این نكته را فراموش نكنید كه اگر بخواهید از داروهای نرم كننده یا ملین استفاده كنید، بهتر است از قبل با پزشك مشورت كنید.

● نشانگان روده تحریك پذیر و نوشیدن قهوه

تا به حال نام نشانگان روده تحریك پذیر را شنیده‌اید یا كسی میان اطرافیانتان وجود داشته كه به این مشكل مبتلا بوده است؟ در نشانگان روده تحریك پذیر ، شدت و محل درد شكم متغیر است و این احتمال وجود دارد كه درد در هر ناحیه‌ای از شكم ایجاد شود. درد معمولا حمله‌ای است و امكان دارد بسیار خفیف، غیرقابل توجه یا بسیار شدید و آزار دهنده باشد.

علائم این بیماری را اتساع شكم، افزایش آروغ، نفخ شكم، سوزش سردل، تهوع و استفراغ اعلام می‌كنند و دادن اطمینان به بیمار و توضیح دقیق ماهیت بیماری و چگونگی اجتناب از مواد غذایی محرك، اولین قدم‌های مهم در مشاوره و تغییر رژیم غذایی بیماران مبتلا به این نشانگان است. بیماران مبتلا به نشانگان روده تحریك پذیر از مصرف موادی همچون قهوه، حبوبات و كلم باید پرهیز كنند و برای درمان دارویی می‌توان از داروهای ضد اسپاسم ۳۰ دقیقه قبل از مصرف غذا استفاده كرد و شیوه‌های جراحی برای این بیماران به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود.

سارا حسنلو