تعهد انضباطی, شرط ثبت نام آموزشی

دانشجویان دانشگاه هنر تهران هم اوایل بهمن ماه مطلع شدند امضای تعهدنامه با قید رعایت پوشش خاص و عدم استعمال سیگار توسط دانشجویان به عنوان شرط ثبت نام آموزشی این دانشجویان در نیم سال آتی تحصیلی عنوان شده است

اگرچه فعالیت های سیاسی و عضویت در انجمن های اسلامی در مواردی موجب ایجاد محدودیت هایی برای دانشجویان آن هم گروه خاصی از آنان می شود، اما آیین نامه های انضباطی سفت و سخت در فضای دانشگاه که اکثرا توسط شوراهای فرهنگی ابلاغ می شوند، چارچوبی است که همواره حضور آزادانه تمامی دانشجویان اعم از فعال سیاسی و دانشجویان غیرسیاسی را در محیط دانشگاه تحدید می کند.

این موارد همواره با اعتراض دانشجویانی مواجه شده که وضع قوانین برای جزئی ترین رفتارها و روابط در دانشگاه را دخالت در حریم خصوصی افراد دانسته و اعمال چنین دستورالعمل هایی را توهین به جامعه دانشگاهی کشور می دانند. از سال های میانی دوران هشت ساله ریاست جمهوری خاتمی بدین سو براساس سیاستی نانوشته از اجرای سفت و سخت اینگونه آیین نامه ها صرف نظر شده بود و این مسئله استقبال دانشجویان را درپی داشت اما با روی کارآمدن دولت نهم روند صدور و اجرای چنین دستورالعمل هایی مجددا در دستور کار قرار گرفته و مسلما با واکنش دانشجویان نیز مواجه شده است.

این روزها همزمان با فرارسیدن سال نو و در ادامه روندی که از ترم اول سال تحصیلی۸۶-۸۵ آغاز شده بود، بیش از پیش شاهد صدور چنین بخشنامه هایی در سطح دانشگاه های کشور بوده ایم که آخرین نمونه آن چند روز قبل در دانشگاه شاهرود به وقوع پیوست. ماجرا از این قرار بود که براساس دستورالعمل جدیدی که در پایان سال ۸۵ و همزمان با ترم دوم تحصیلی دانشگاه ها، در دانشگاه شاهرود تصویب و به دانشجویان اعلام شد، دانشجویان باید در نحوه پوشیدن لباس و ارتباط با یکدیگر تجدیدنظرکنند.

براساس این دستورالعمل پوشیدن لباس کوتاه و نازک و همچنین استفاده از لوازم آرایش و ارتباط دانشجویان دختر و پسر با یکدیگر از موارد تخلف تلقی شده و به شدت با آن برخورد می شود. متن کامل مصوبه شورای فرهنگی دانشگاه شاهرود روی دو تابلوی بسیار بزرگ در مقابل در اصلی دانشگاه و در بوستان دانشگاه نوشته شده است. مسوولان دانشگاه دلیل نوشتن این موارد را روی تابلو آگاه شدن دانشجویان از مقررات جدید و سلب هرگونه بهانه از آنان در هنگام مشاهده تخلف و براساس مصوبه شورای فرهنگی عنوان کرده اند.

در این مصوبه از جمله آمده است، از آنجا که دانشگاه مکانی مقدس و نمادی کامل از آرمان های فرهنگی، مذهبی و علمی جامعه اسلامی و مظهر فرهیختگی دانشجوی مسلمان می باشد و نظر به مصوبات شورای فرهنگی، رعایت مصادیق ذیل برای دانشجویان گرامی الزامی است.

در ادامه متن می خوانیم؛ استفاده از مانتو، شلوار و مقنعه مدل ساده و بلند تهیه شده از پارچه هایی با ضخامت و رنگ های مناسب، داشتن ظاهری آراسته و پرهیز از الگو های غیرمتعارف، عدم استفاده از لباس های کوتاه و چسبان، استفاده از کفش و جوراب مناسب، پرهیز از هرگونه زیورآلاتی که در شأن دانشجو نمی باشد، پوشش مواضع حرمت اسلامی، عدم استفاده از لوازم آرایشی، پرهیز از ارتباط غیرضروری با نامحرم را رعایت نمایند. در آخر این متن تاکید شده؛ بدیهی است در صورت عدم رعایت موارد فوق مطابق بند دو آیین نامه کمیته انضباطی رفتار خواهد شد.

این مصوبه انتقادات و موضع گیری بسیار شدید دانشجویان دانشگاه را به دنبال داشته تا جایی که آنان اعتراض خود را با جمع آوری توماری با هزار امضا به مدیریت دانشگاه اعلام کرده اند.

همچنین بنابر گفته دانشجویان پیش از این نیز یکی از کارمندان زن دانشگاه که اکنون به عنوان کارشناس امور فرهنگی در این دانشگاه فعالیت می کند از سوی مسوولان دانشگاه مسوولیت یافته بود تا در مقابل در اصلی دانشگاه به بررسی پوشش دختران دانشجو بپردازد و در صورت مشاهده موارد تخلف ظاهری به آنها تذکر دهد و در موردی دیگر از ترم گذشته در دانشکده برق دانشگاه شاهرود، کلاس حل تمرین با تفکیک جنسیتی مواجه و به صورت دو کلاس مجزا برای خانم ها و آقایان برگزار شده درحالی که استاد حل تمرین هر دو کلاس از دانشجویان دختر همین دانشکده است.

این در حالی است در سال گذشته حدود ۶۰ نفر هم به دلیل نوع پوشش خود به کمیته انضباطی دانشگاه شاهرود فراخوانده شدند و اکنون با توجه به مصوبه جدید، دانشجویان بیم آن دارند که در ترم جاری این نرخ با افزایش مواجه شود.

● آسمان هر کجا همین رنگ است؟

اگرچه شاید این اتفاقات برای دانشجویان دانشگاه شاهرود تازگی داشته است، اما سال تحصیلی جاری دانشجویان بسیاری از دانشگاه ها در سراسر کشور شاهد موارد مشابهی از این دست بوده اند. نخستین مورد مربوط به دانشگاه زابل بود که محدودیت های به وجود آمده در فضای دانشگاه به خوابگاه ها نیز سرایت کرد، به طوری که شنیده شد دانشجویان دختر دانشگاه زابل که از حداقل امکانات رفاهی در خوابگاه ها محروم هستند، از این پس موظف به رعایت حجاب اسلامی (مانتو و مقنعه) در محیط خوابگاه شده اند.

این در حالی است که بسیاری از دانشجویان مطالبات صنفی خود را بی پاسخ می یابند و در ازای آن محدودیت های اینچنینی را نیز تحمل می کنند که در مواردی موجب اعتراض گسترده آنان می شود.به عنوان مثال آبان ماه گذشته پس از چند روز تجمعات صنفی دانشجویان دانشگاه علامه طباطبایی، بیانیه ای صادر شد که در بخشی از آن آمده است؛ برخورد توهین آمیز نگهبانی و انتظامات با دختران دانشجو به هیچ نحوی شایسته نیست.

اینکه با سلیقه شخصی خودمان، دانشجویان را به بدحجابی متهم کنیم با هیچ منطقی سازگار نیست. تنها نتیجه وضع موجود گسترش ریاپروری و ایجاد دغدغه های فکری برای دختران دانشجوست که نکند امروز نیز مرا به بدحجابی متهم کنند. این بی امنیتی فکری نتیجه اتخاذ سیاست های اشتباه است.

از سوی دیگر اواخر آبان ماه بود که معاون دانشجویی دانشگاه تربیت مدرس اعلام کرد؛ «از اول آذر ماه از ورود دختران به دانشگاه با پوشش نامناسب جلوگیری می شود.» دکتر یادگاری درباره پوشش دانشجویان دختر در دانشگاه تربیت مدرس، گفت؛ «پوشش اسلامی در درجه اول چادر و در درجه بعدی استفاده از مانتوی بلند تا زیر زانو و بدون چاک بلند است.»

وی افزود؛ «پوشش کامل موی سر و عدم استفاده از لوازم آرایشی از دیگر ملاک های مدنظر کمیته انضباطی برای دانشجویان دختر دانشگاه است.»معاون دانشجویی دانشگاه تربیت مدرس اظهار کرد؛ «دانشگاه از اول آذرماه این مصوبه را اجرایی می کند و قبل از این مدت نیز مصوبات را به دانشجویان دختر در دانشگاه و خوابگاه اطلاع رسانی می کند.»

● دانشگاه سالن مد نیست

در همین روزها بود که مسوول نهاد نمایندگی ولی فقیه در دانشگاه علمی کاربردی گفت؛ سامان دهی وضعیت پوشش برخی از دانشجویان دانشگاه جامع علمی کاربردی یکی از مهمترین دغدغه های مسوولان و نهاد نمایندگی ولی فقیه در این دانشگاه است. حجت الاسلام جواد پاینده گفت؛ محیط دانشگاه یک محیط آموزشی است و نباید هیچ چیزی محیط دانشگاه را با محیط کوچه و خیابان یکسان کند.

وی خاطر نشان کرد؛ آیین نامه رعایت شئونات اخلاقی و پوشش دانشجویان در دانشگاه تدوین شده و در اختیار مراکز دانشگاهی دانشگاه علمی کاربردی قرار گرفته است تا دانشجویان متوجه این مسئله باشند که دانشگاه نباید با سالن مد اشتباه گرفته شود. نماینده نهاد نمایندگی ولی فقیه در دانشگاه علمی کاربردی اضافه کرد؛ چادر و هیچ پوشش دیگری به رغم آن که پوشش برتر اسلامی است در دانشگاه علمی کاربردی اجباری نیست، اما دانشجویان باید بدانند که باید پوشش مناسب عرف جامعه را رعایت کنند تا به حقوق دیگران تجاوز نشود.

پاینده تاکید کرد؛ برای آن دسته که دانشگاه را با محیط های دیگر جامعه اشتباه می گیرند باید برنامه ریزی فرهنگی صورت داد.

اما این برنامه ریزی ها همیشه هم به مرحله اجرا نمی رسد. نیمه آذرماه بود که خرمشاد، معاون فرهنگی وزیر علوم، در پی بالا گرفتن اعتراضات در خصوص تصمیم مدیریت دانشگاه تربیت مدرس جهت اجرای طرح جلوگیری از ورود دانشجویان دختر با پوشش «نامناسب»، اعلام کرد؛ اساسا وزارت علوم برنامه ای برای جلوگیری از ورود دانشجویان بدحجاب به دانشگاه ها ندارد و این وزارتخانه اعلام کرده با این دسته از دانشجویان باید متمدن رفتار کرد.

این در حالی بود که ۲۰ روز پیش از آن معاون دانشجویی دانشگاه تربیت مدرس در مصاحبه ای اعلام کرده بود که دانشگاه تربیت مدرس با ورود دانشجویان بدحجاب به دانشگاه برخورد می کند. او تاکید کرده بود که اجرای طرح جلوگیری از ورود دانشجویان دختر با پوشش نامناسب در دانشگاه تربیت مدرس از اول دی ماه اجرا می شود.

آبان سال گذشته نیز کمیسیون زنان دفتر تحکیم در گزارشی آماری که درباره افزایش محدودیت ها برای دختران دانشجو منتشر کرد از احضار یکی از دانشجویان دختر دانشگاه امور اداری و اقتصادی به اتهام عدم رعایت پوشش اسلامی به کمیته انضباطی و دو ترم محرومیت از تحصیل برای یکی از دانشجویان دانشکده علوم اجتماعی به دلیل ایجاد بلوا و آشوب در دانشگاه و عدم رعایت پوشش اسلامی خبر داد. نیمه اول دی ماه بود که خبر رسید حراست دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی، اقدام به استخدام دو نفر نیروی زن کرده و آنها با استقرار در نگهبانی هر دانشکده به دانشجویان دختر در مورد نوع پوشش و آرایش شان تذکر می دهند.

به دنبال این ماجرا انجمن اسلامی دانشجویان این دانشگاه با صدور بیانیه ای اعتراض خود را نسبت به چنین اقداماتی اعلام داشت. در بخشی از این بیانیه آمده بود؛ در حالی که به اذعان مسوولان دانشگاه، دانشگاه از کمبود بودجه رنج می برد و امکانات صنفی و آموزشی دانشگاه مورد رضایت دانشجویان نیست صرف بودجه دانشگاه در چنین اموری که جز برهم زدن آرامش دانشگاه و دانشجویان نتیجه دیگری ندارد چه توجیهی می تواند داشته باشد؟

نویسندگان این بیانیه با انتقاد از سکوت ریاست دانشگاه در مقابل چنین اقداماتی و یادآوری این نکته که سکوت درباره این مسئله چیزی جز تایید آن نمی باشد، افزوده بودند؛ انجمن اسلامی همان طور که بارها بیان کرده، معتقد است که انتخاب پوشش حق انسان هاست و هیچ کس را نمی توان به پوشیدن نوع خاصی از پوشش مجبور کرد.

● تعهد دهید، ثبت نام شوید

اما دانشجویان دانشگاه هنر تهران هم اوایل بهمن ماه مطلع شدند امضای تعهدنامه با قید رعایت پوشش خاص و عدم استعمال سیگار توسط دانشجویان به عنوان شرط ثبت نام آموزشی این دانشجویان در نیم سال آتی تحصیلی عنوان شده است. دبیر شورای صنفی دانشجویان دانشگاه هنر تهران که این موضوع را اعلام می کرد، گفت؛ تعهدنامه ای به برگه انتخاب واحد دانشجویان ضمیمه شده بود که دانشجویان مجبور به امضای آن شده بودند.

اداره آموزش دانشگاه نیز اعلام کرده بود دانشجویانی که تعهدنامه را امضا نکنند در نیم سال جدید ثبت نام نمی شوند. وی با تاکید بر اینکه اجبار نتیجه بخش نیست، ادامه داد؛ مشخص شدن جزئیات پوشش دانشجویان و به نوعی تعیین تکلیف برای حوزه شخصی افراد، باعث نارضایتی دانشجویان شده است. بسیاری از دانشجویان در عکس العمل اولیه نسبت به شرط مسوولان مبنی بر امضای تعهدنامه به تجمعات اعتراض آمیز دست زدند، اما برای مسوولان به هیچ وجه مهم نبود و دانشجویان مجبور به امضا شدند.

در این خصوص معاون دانشجویی و فرهنگی دانشگاه هنر تهران هم با بیان اینکه نامه ای که هنگام انتخاب واحد به دانشجویان دانشگاه هنر تهران ارائه شده است، یادآوری پاره ای مقررات و ضوابط به دانشجویان در خصوص نحوه حضور در دانشگاه از سوی شورای فرهنگی دانشگاه است، افزود؛ نامه ای که به دانشجویان داده شد پدیده نو و جدیدی نیست و این نامه دربرگیرنده نکاتی بود که ۲۸ سال است در کشور نهادینه شده و لازم است گاهی اوقات یادآوری شود.

احمد تندی، در ادامه افزود؛ نحوه حضور فیزیکی و پوشش دانشجویان، استفاده از مانتو و مقنعه مناسب و در شأن دانشگاه، رعایت مناسبات شرعی در ارتباطات، همراه داشتن کارت دانشجویی در دانشگاه و عدم استعمال دخانیات در فضای دانشگاه از جمله نکاتی بود که به دانشجویان یادآوری شد.

امید ایران مهر

---