سه شنبه, ۲ بهمن, ۱۴۰۳ / 21 January, 2025
مجله ویستا

خلیل‌خان ثقفی


جنسیت: مرد
نام پدر: عبدالباقی حکیم‌باشی ، ملقب به اعتضادالاطولد و وفات: (۱۲۳۹ -۱۳۲۳) شمسی
محل تولد: مشخص نیست.
شهرت علمی و فرهنگی: پزشک ، نویسنده و مترجم
ملقب به اعلم‌الدوله. …

جنسیت: مرد
نام پدر: عبدالباقی حکیم‌باشی ، ملقب به اعتضادالاطولد و وفات: (۱۲۳۹ -۱۳۲۳) شمسی
محل تولد: مشخص نیست.
شهرت علمی و فرهنگی: پزشک ، نویسنده و مترجم
ملقب به اعلم‌الدوله. وی به‌شیوۀ پدر ، که از اطباء مشهور ناصرالدین‌شاه بود ، ابتدا طب را در دارالفنون فراگرفت ، سپس برای تکمیل تحصیلات به پاریس رفت و در اوایل سلطنت مظفرالدین‌شاه به تهران بازگشت و در دستگاه شاهی ، مقامی عالی یافت و از سوی شاه به اعلم‌الدوله ملقب شد. پس از فوت مظفرالدین‌شاه ، طبیب مخصوص ملک منصورمیرزا شعاع‌السلطنه شد. اعلم‌الدوله در زمان محمدعلی شاه ، به‌اجبار به فرانسه رفت و در پاریس ، به‌ کمک برادر خود ، دکتر جلیل‌خان ندیم‌السلطان ، انجمنی به‌نام ایران جوان دوّم تأسیس کرد و به‌ فعالیت بر ضد محمدعلی شاه پرداخت. پس از فتح تهران ، دکتر اعلم‌الدوله به ایران بازگشت و رییس اولین بلدیۀ قانونی تهران شد. سپس با سمت ژنرال کنسول به سویس رفت. در این مأموریت سی تن از جوانان بختیاری را به‌منظور ادامۀ تحصیل به اروپا برد. ثقفی در زمان رضاشاه مدتی مدیرکل و سپس وزارت معارف و اوقاف بود. وی در اواخر عمر از کارهای دولتی کناره گرفت و انجمنی به‌نام انجمن معرفهٔ‌الروح تجربتی ایران تأسیس کرد. خلیل‌خان طبیبی حاذف و نویسنده‌ای توانا بود. او به زبان فارسی تسلط داشت و مقالات و رسایلی به‌آن زبان نوشته است. سرانجام در تهران وفات یافت و در امامزاده عبدالله در آرامگاه سعدالدوله دفن شد. تألیفات به‌جای مانده از وی: "باغ سرور"؛ "ترجمۀ داستان‌‌‌‌هائی از ادبیات فارسی به فرانسه؛ "کنت مونت کریستو" ، جلد دوم ترجمه از فرانسه به فارسی؛ "فرائداللغهٔ"؛ "خردنامه جاودان"؛ "هزار و یک حکایت"؛ "کلید زندگی"؛ "کلید شناسایی در علم غیر مرئی"؛ "هفتاد و یک مقالۀ معرفهٔ‌الروح"؛ "مقالات گوناگون" ، شامل حوادث و وقایع تاریخی عهد قاجاریه ، به‌ویژه در دوران سلطنت ناصرالدین‌شاه و مظفرالدین‌شاه ، که در اغلب آنها خود وی شاهد عینی و حاضر و ناظر بوده است.