سنگی و صدایی و دیگر هیچ

بر کسی پوشیده نیست که صنعت نشر کشور ما صنعتی است که همواره یک چرخ آن لنگ می زند یا این حال احوال پرسی از ناشران کاری است که این روزها تنها خبرنگاران آن را از یاد نبرده اند

● مشکلات نشر و درد دل چند ناشر

مشکلات نشر سال‌ها است که بر کشور سایه گسترده اما هیچ‌گاه مانند این زمان بر سر اهالی کتاب آوار نشده است. نا بسامانی‌ها و دردها در این عرصه، معدود اما ژرف است و جانسوز. از گلی مقیسه یکی از خبرنگاران خوب حوزه کتاب خواستیم که گزارش مفصلی از مشکلات نشر تهیه کند که متأسفانه به خاطر محافظه‌کاری بیش از حد برخی ناشران و یا واهمه از عکس‌‌العمل‌های تلافی جویانه، حاصل همین چند سطر شد که می‌خوانید. هر چند به نظر می‌رسد همین خلاصه نیز بیان‌گر خیلی چیزها است.

بر کسی پوشیده نیست که صنعت نشر کشور ما صنعتی است که همواره یک چرخ آن لنگ می‌زند. یا این حال احوال پرسی از ناشران کاری است که این روزها تنها خبرنگاران آن را از یاد نبرده‌اند!

به سراغ ناشران رفتیم با این سئوال که مشکلات برجسته نشر امروز چیست ؟! در ادامه درد دل آنها را می‌خوانید. می‌گویم درد دل چرا که ما تنها توانسته‌ایم گوشی شنوا برای آنها باشیم.

● امیر حسین زادگان ؛ مدیر نشر ققنوس :

▪ آن قدر درخت هست که ما جنگل را نمی‌بینیم

وی با گفتن این جمله مشکلات حاضر در نشر را به چهار دسته تقسیم بندی کرد و اظهار داشت:"مشکل عمده و اولین مسئله نشر، ممیزی کتاب است. مسوولین می‌گویند ۵۰ درصد کتاب‌ها در ۴۸ ساعت مجوز دریافت می‌کنند اما بحث بر سر باقی کتاب‌هاست. ببینید من فکر میکنم آن تعداد از کتاب‌ها که به سرعت مجوز دریافت می‌کنند شامل کتاب‌های علمی و دینی است. بیشتر کتاب‌هایی که در ارشاد می‌مانند مربوط به حوزه علوم انسانی و ادبیات است مخصوصا کتاب‌های داستان و به خصوص داستان ایرانی !"

وی درباره دومین مسئله نشر کشور گفت: "خرید کتاب از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در حقیقت کمکی به ناشر است. اما این امر در مورد ناشران خصوصی کمتر صورت می‌گیرد."

حسین زادگان معتقد است:"سومین مورد عدم تبلیغ و معرفی کتاب در رسانه‌های پر بیننده است. یک ناشر به تنهایی نمی‌تواند از عهده هزینه تبلیغات گران رسانه‌ها بر آید و نیاز به حمایت دارد. "

وی می‌افزاید: "ما ناشران از تبلیغات صدا و سیما نمی‌توانیم استفاده کنیم چرا که نوع کالایمان با کالاهای دیگر متفاوت است. کتاب را که نمی‌شود در کنار پفک نمکی تبلیغ کرد ! بعد هم تبلیغ کتاب در رادیو و تلوزیون به صرف ناشر نیست چرا که نیاز به صرف زمان زیاد، حضور نویسنده و... دارد که همه این‌ها هزینه آگهی را زیاد می‌کند."

مدیر نشر ققنوس در پایان می‌گوید : "اگر کتاب فروشی‌های ما آن قدر گسترده بودند که فضای کافی برای در معرض نمایش گذاشتن کتاب‌ها داشتند خود تبلیغی برای معرفی کتاب محسوب می‌شد."

● فریده خلعتبری ؛ مدیر نشر شباویز:

▪ گاهی نفس کشیدن در فضای فرهنگی سخت می‌شود

او می‌گوید: " آن قدر مشکلات نشر زیاد است که نمی‌دانم از کجا شروع کنم. به تحول اساسی در عرصه نشر نیاز داریم. مهم‌تر از هر چیزی این است که سیاست‌های حمایتی فعلی در حوزه نشر نتیجه‌گرا نیستند اغلبشان روش‌گرا هستند که در این حالت هیچ تاثیری نخواهند داشت."

وی می افزاید :"حمایت‌ها بر اساس فعالیت‌ها نیست بلکه بر اساس آشنایی‌ها صورت می‌گیرد. به بخش‌های مهم اهمیت داده نمی‌شود و جزئیات مورد توجه قرار می‌گیرند. همین طور فعالیت‌های اصیل فرهنگی مورد توجه نیست و جو سازی‌ها در چشم هستند."

وی معتقد است:"انتخاب‌ها و گزینش‌ها، نوع نگاه به حرمت‌های فرهنگی‌، حمایت‌های ارشاد در خرید کتاب، سرعت پاسخگویی در وزارتحانه و... همگی مشکلات فعلی نشر هستند. دیگر آن قدر گفته‌ایم که دیگر به تکرار افتاده‌ایم."

● ابولقاسم علمی ؛ مدیر نشر جاویدان

▪ کتاب‌ها وقتی به ارشاد می‌روند دیگر خبری از آن‌ها نیست

او با گقتن این جمله ادامه می‌دهد:"کتاب‌ها چه چاپ اول چه تجدید چاپی وقتی به ارشاد میروند دیگر خبری از آن‌ها نمی‌شود. سیاست‌های ارشاد برای صدور مجوز مشخص نیست و کسی هم در جواب این تعلل پاسخ گو نیست. کاش ارشاد خطش را مشخص کند که ناشر بداند چه کتابی را به ارشاد بفرستد."

وی در ادامه می‌افزاید: "کتاب‌هایی در سال گذشته توسط ارشاد از ناشرین خریداری شد که هنوز وجه آن پرداخت نشده است. البته وجه خرید کتاب بسیار کاهش پیدا کرده است اما دلیل نمی‌شود که وجه قبلی ناشران پرداخت نشود."

● پاسخ مجید حمید زاده؛ مدیر اداره کتاب و کتاب خوانی:

در ادامه پاسخ مسوول صدور مجوز را در باره چگونگی صدور مجوز در ارشاد را که یکی از دغدغه‌های اصلی ناشران است را می‌خوانید:

"رویه جاری صدور مجوز کتاب از گذشته تا کنون به این صورت بوده که اثر، به وسیله ناشر، مولف یا مترجم یه این اداره ارایه می‌شود و پس از کنترل اثر از حیث انطباق با ضوابط نشر توسط گروه‌های کارشناسی مربوطه در وزارتخانه، نتیجه اعلام می‌شود. در این راستا و بر اساس اصل کلی حاکم بر این اداره‌، مبنی بر این که تا جایی که مقدور است از دادن پاسخ منفی خودداری می‌شود، اگر مشکلاتی پیش بیاید که گروه اولیه نتواند در آن خصوص تصمیم‌گیری کنند یا اگر نتیجه امر منفی باشد، اثر به گروه بعدی ارجاع داده‌شده و بررسی‌ها از جوانب دیگری صورت گرفته، به دنبال آن اعلام نظر می‌شود.

در صورتی که نتیجه رسیدگی مثبت باشد، اثر مجوز چاپ دریافت می‌کند و در غیر این صورت گروه دیگری به بررسی کتاب می‌پردازند و در نهایت، تصمیم‌گیری در خصوص آن اتخاذ می‌شود.

اما به منظور استفاده بیش‌تر از ظرفیت‌های علمی و فرهنگی موجود در کشور و هم چنین کاهش تصدی‌گری دولت در این بخش طرحی آماده شده که علاوه بر تحقق این دو ویژگی، یعنی استفاده از ظرفیت‌های علمی کشور و کاهش تصدی‌گری دولت، در واقع در کار ناشران، مولفان و مترجمان نیز تسهیل و تسریع به وجود می آید."

همچنین مسوولان در نوزدهمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران اعلام کردند؛ به زودی موسساتی (دولتی و غیر دولتی )عهده‌دار صدور مجوز خواهند شد و در این راه ناشران نیز شرکت داده می‌شوند.

با وجود پاسخ مسوولان مبنی بر این که در صدور مجوز تعللی صورت نمی‌گیرد اما این روزها دغدغه اصلی ناشران عدم صدور به موقع مجوز کتاب است !

نمی‌دانم چرا هر وقت مشکلات عرصه‌های مختلف را بررسی می‌کنم فقط، سنگی است و صدایی و دیگر هیچ ...

گلی مقیسه