ناباروری نا ندارد

ناباروری می تواند منشاء روانی داشته باشد به همین سبب یكی از راه های مهم برای درمان این مشكل می تواند استفاده از مشاوره و روان درمانی در آینده ای نزدیك باشد

ناباروری علل مردانه و زنانه مختلفی دارد كه امروزه بسیاری از آنها درمان پذیرند؛ درمان‌هایی كه كم وبیش بین مردم شناخته شده اند و علی‌رغم اینكه گاه بسیار پیچیده، پرهزینه و وقت‌گیر هستند، روز به روز بیشتر اجرا می شوند. تاكنون توجه پزشكان عمدتا به علل جسمی ناباروری معطوف بوده است، در حالی كه تحقیقات جدید نشان داده‌اند، ناباروری می‌تواند منشاء روانی داشته باشد. به همین سبب یكی از راه‌های مهم برای درمان این مشكل می‌تواند استفاده از مشاوره و روان درمانی در آینده‌ای نزدیك باشد.

● زندگی مدرن، منبع ناباروری

چرا زنانی كه فعال، جوان و سالم هستند به عدم تخمك گذاری مبتلا شده و نابارور می‌شوند؟علت این امر گاهی به تغییرات هورمونی ناشی از فعالیت بیش از حد و تغذیه نامطلوب نسبت داده می‌شود و معمولا برای درمانش نیز داروهای هورمونی خوراكی تجویز می‌شود. اما دكتر سارا برگا، استاد زنان و مامایی در دانشگاه آموری آتلانتا و همكارانش به تازگی در تحقیقاتشان به نتیجه جالبی رسیده‌اند: <عدم تخمك‌گذاری و ناباروری در چنین زنانی ریشه در استرس دارد و برای درمان باید به روان درمانی متوسل شد.>

هر چند در گذشته نیز استرس روانی به عنوان یكی از عوامل ناباروری شناخته شده بود اما اكنون پژوهشگران هشدار می دهند زنانی كه به خاطر شغلشان ویا به خاطر دیگر شرایط زندگی‌شان استرس دائمی و شدیدی را تجربه می كنند، نباید رژیم غذایی سخت گرفته و یا بیش از حد فعالیت بدنی داشته باشند؛ چرا كه در این صورت احتمال ناباروری در آنها چندین برابر می‌شود. دكتر برگا در توضیح این موضوع می‌گوید: <در زنانی كه استرس زیادی دارند سطح هورمون كورتیزول از حد معمول بالاتر رفته و مانع از رسیدن پیام مغز به تخمدان‌ها برای آزادسازی تخمك می شود.

در موارد شدیدتر علاوه بر تخمك‌گذاری، حتی پریود زن نیز قطع می‌شود و این همان حالتی است كه به آن آمنوره می‌گویند.> حدود ۵ تا ۱۰ درصد زنان به آمنوره دائمی مبتلا هستند و درصد بیشتری نیز گهگاه دچار این مشكل می‌شوند. پژوهش‌های دكتر برگا كه سه سال پیش در مجله باروری و ناباروری چاپ شد،نشان داده است كه با رفتار درمانی و كمك به این زنان در كنترل استرس، می‌توان بدون نیاز به هیچ درمان دیگری، پریودهای منظم و قدرت باروری را به آنها باز گرداند.

از آنجا كه آمنوره به دنبال رژیم غذایی سخت و ورزش بیش از حد نیز ایجاد می‌شود، دانشمندان برای بررسی اثر مجموعه این عوامل به همراه استرس، گروهی از میمون‌ها را تحت استرس ملایم و گروهی دیگر را تحت رژیم غذایی كم‌كالری و فعالیت شدید قرار دادند. در هر یك از گروه‌ها ۱۰ درصد میمون‌ها به آمنوره دچار شدند اما وقتی كه به رژیم غذایی و فعالیت شدید، استرس نیز اضافه شد، ۷۵ درصد آنها به آمنوره مبتلا شدند. دكتر برگا می‌گوید: <این عوامل اثر سوء یكدیگر را تشدید می‌كنند.>

● راه تازه،امید تازه

پژوهشگران دانشگاه آتلانتا می‌گویند با استفاده از مشاوره روانی و درمان‌های شناختی می‌توان قدرت باروری را به زنان بازگرداند. این روش درمانی معمولا برای افراد مبتلا به افسردگی به كار می‌رود اما دانشمندان می‌گویند استفاده از آن می‌تواند قدرت باروری را به زنانی كه به دلیل استرس زیاد دچار آمنوره و ناباروری شده‌اند نیز، بازگرداند.

این پژوهشگران می‌گویند برخی از زنان به دنبال كمال‌طلبی فوق‌العاده‌شان به چنین حالتی دچار می شوند، به این معنا كه آنها مایلند در شغل خود و در تمام جنبه‌های دیگر زندگی‌شان به بالاترین سطح ممكن دست پیدا كنند. در چنین زنانی، تجمع آنی یا تدریجی استرس منجر به توقف پریودها و پیدایش ناباروری می‌شود. این دانشمندان ۱۶ زن جوان را كه وزن طبیعی داشته و به مدت ۶ ماه قاعده نشده بودند، مورد بررسی قرار دادند. تعدادی از این زنان به طور موقت دچار این مشكل شده و حتی فرزند نیز داشتند.

برخی از آنها خانم‌های ایده‌آل‌طلبی بودند كه شرایط زندگی استرس زیادی را به آنها وارد می‌كرد و برخی دیگر نیز افرادی بودند كه اظهار می‌كردند در برابر شرایط زندگی احساس مغلوب بودن می‌كنند، اما هیچ یك به بیماری‌های اضطرابی یا افسردگی مبتلا نبودند. سطح هورمون كورتیزول كه نشانه‌ای از استرس به حساب می‌آید در تمام این زنان بالا بود. پژوهشگران این زنان را به طور تصادفی به دو گروه تقسیم كردند. نیمی از آنان به مدت ۲۰ هفته تحت رفتار درمانی قرار گرفتند و به آنها كمك شد تا مشكلات خود را كنترل كنند، در حالی كه نیم دیگر زنان تنها مورد مشاهده قرار گرفتند.

در كنفرانس سالانه انجمن اروپایی تولید‌مثل و جنین‌شناسی انسانی نتایج این آزمایش به این صورت اعلام شد: <در گروهی كه تنها مورد مشاهده قرار گرفتند ۲۵ درصد از زنان مجددا قادر به تخمك‌گذاری شدند اما در گروهی كه رفتار درمانی برایشان انجام شده بود ۸۰ درصد به این نتیجه دست یافتند.در این گروه ۶ نفر به قدرت باروری كامل دست یافتند كه دو نفر از آنها در عرض دو ماه باردار شدند و یك نفرهم علایمی را از بازگشت عملكرد تخمدان‌ها نشان داد. در گروهی كه درمان نشده بودند، تنها یك نفر به قدرت باروری دست یافت و یك نفر علایمی را از بهبود عملكرد تخمدان نشان داد.>

● روش برتر

پروفسور سارا برگا می‌گوید: <هزینه رفتاردرمانی شناختی باید توسط دولت‌ها تامین شود چرا كه این روش مقرون به صرفه است و از سرمایه‌گذاری در راه‌های دیگر درمان ناباروری بسیار ارزان‌تر تمام می‌شود.> او می‌افزاید: <عوارض جانبی این روش درمانی و هزینه آن در مقایسه با روش هورمون درمانی قدیمی بسیار كمتر است.

درحالی كه افزایش وزن یكی از عوارض جانبی شایع استفاده از هورمون‌ها برای باروری است، هیچ یك از زنانی كه تحت رفتاردرمانی قرار گرفتند، به افزایش وزن دچار نشدند.> دكتر برگا درباره نحوه انجام این درمان به پزشكان می‌گوید: <تنها گفتن اینكه شما باید آرامش داشته باشید، به بیمار كمك نمی‌كند؛ ما باید روش‌های كسب آرامش را به آنها آموزش دهیم. همچنین باید به آنها یاد دهیم چگونه با شرایط كنار بیایند و كمك كنیم از كاه كوه نسازند.> البته این روش در خانم‌هایی موثر خواهد بود كه علت ناباروری آنها عدم تخمك‌گذاری و علت اصلی عدم تخمك‌گذاری آنها اختلال عملكرد تخمدانی باشد.

زنانی كه در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفتند همه به نوعی اختلال به نام آمنوره عملكردی هیپوتالاموس مبتلا بودند. در این اختلال، سطح هورمونی كه سبب آزادسازی هورمون‌های محرك تخمك‌گذاری می‌شود، كاهش می‌یابد.

● دلقك‌ها علیه ناباروری

<همه می دانند كه شوخی كردن راهی برای كاهش استرس است.> این مطلب را دكتر شواچ فریدلر یكی از پژوهشگرانی كه در كنفرانس امسال انجمن تولید مثل و جنین شناسی حضور داشته می‌گوید. او در این كنفرانس تحقیقی بی نظیر ارائه كرد كه نشان می دهد شوخی كردن در یك زمان كلیدی بلافاصله پس از انجام درمان آی‌وی‌اف، می‌تواند با كاهش موقت استرس احتمال موفقیت را بالا ببرد.

دكتر فریدلر كه فارغ‌التحصیل از مدرسه تئاتر و بازیگری نیز هست، می‌گوید: <زمینه بازیگری من ایفای نقش دلقك و حركات خنده‌آور است. در عین حال من یك پزشك هستم كه بر روی آی‌وی‌اف كار می كنم. من فكر كردم می توان این دو را با هم تلفیق كرد.> وی دلقكی را استخدام كرد تا پس از انجام آی‌وی‌اف بیمارانش را سرگرم كند.

این دلقك در طول ۱۰ ماه ۹۳ خانم ۲۵تا ۴۰ ساله را كه برای درمان آی‌وی‌اف مراجعه كرده بودند، بلافاصله بعد از انتقال جنین به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه سرگرم كرد. نتیجه بسیار جالب بود: <در گروهی كه دلقك را دیده بودند، ۳۶ درصد بارداری مشاهده شد ولی تنها ۱۹ درصد از زنانی كه دلقك را ندیده بودند، موفق به بارداری شدند.> دكتر فریدلر با این تصور كه دلقك سنتی با آن بینی قرمزش برای سرگرم كردن بچه ها مناسب است و بعضی از خانم‌های بزرگسال سختگیر با این چیزها شاد نمی‌شوند، یك سرآشپز كمدی را به خدمت گرفت كه بلافاصله بعد از آی‌وی‌اف به خانم‌ها استیك و كیك شكلاتی تعارف می‌كرد. وی می‌گوید: <نكته مهم این است كه خانم ها را به لبخند زدن و خندیدن وادار كنید.>

هر چند دكتر فریدلر نشان داد كه كاهش استرس در زمانی حیاتی از آی‌وی اف به افزایش شانس موفقیت كمك می‌كند اما بنا بر یافته های گروهی دیگر از پژوهشگران كه در كنفرانس سالانه انجمن اروپایی تولید مثل و جنین‌شناسی انسانی ارائه شد، در زنانی كه تحت درمان برای باردار شدن قرار دارند استرس مانع از باردار شدن نمی‌شود. بررسی‌های این گروه بر روی زنانی كه تحت درمان آی‌وی‌اف برای باردار شدن قرار داشتند، استرس احتمال باردار شدن را كاهش نمی‌دهد. این پژوهشگران می‌گویند زنانی كه تحت درمان با آی‌وی‌اف قرار دارند، نباید نگران این باشند كه داشتن استرس شانس آنها را برای بارداری كاهش دهد.

‌ آذین محبی نژاد