فیدل کاسترو رهبری که قصد خاموشی ندارد

وی وضعیت جسمانی اش را عالی خوانده و گفته بود «آنها بارها سعی کرده اند که مرا بکشند و مرا کشته اند من تقریباً هر روز می میرم این برایم خیلی جالب و سرگرم کننده است » پزشک کاسترو دو ماه پیش از آن اعلام کرده بود رهبر کوبا از سلامت کامل جسمانی برخوردار است و می تواند ۱۲۰ سال زندگی کند

«مادلین آلبرایت» وزیر امور خارجه اسبق امریکا حدود یک دهه قبل با انتقاد از سیاست های دولت کوبا، ابراز امیدواری کرده بود که در دوران وزارتش، شاهد مرگ فیدل کاسترو رهبر این کشور باشد. آرزوی نخستین بانوی وزیر امورخارجه امریکا نه تنها برآورده نشد که به دومین بانوی دستگاه دیپلماسی ایالات متحده به ارث رسید و کاسترو که هشتمین دهه عمر خود را با بیماری و انتقال موقتی قدرت به برادرش به پایان می برد، همچنان کابوسی برای مستاجران کاخ سفید است. ده روز پیش از آنکه رهبر ۸۰ ساله کوبا پس از ۴۷ سال به طور موقت از مسند قدرت کنار برود و خود را به تیغ عمل جراحی روده بسپارد، از سرگرمی اش گفته بود.

وی وضعیت جسمانی اش را عالی خوانده و گفته بود؛ «آنها بارها سعی کرده اند که مرا بکشند و مرا کشته اند. من تقریباً هر روز می میرم این برایم خیلی جالب و سرگرم کننده است.» پزشک کاسترو دو ماه پیش از آن اعلام کرده بود رهبر کوبا از سلامت کامل جسمانی برخوردار است و می تواند ۱۲۰ سال زندگی کند.

اما چریک پیر در اول آگوست ۲۰۰۶ در نامه ای که توسط منشی وی از تلویزیون دولتی این کشور خوانده شد، گفت که تحت عمل جراحی برای توقف خونریزی داخلی قرار گرفته و به همین دلیل، هر دو سمت ریاست جمهوری و دبیر اولی حزب حاکم کمونیست را به طور موقت به برادر خود رائول کاسترو سپرده است.

همین خبر کافی بود که «کایه اوچو» خیابان اصلی افراد اسپانیایی زبان در همسایگی ایالت «میامی» امریکا که به قلب تبعیدهای کاسترو معروف است، پس از شنیدن خبر بیماری وی و کناره گیری موقت از قدرت، صحنه جشن و پایکوبی شود و سی ان ان خبر از مرگ احتمالی کاسترو دهد.

این شایعات کاسترو را بر آن داشت که طی بیانیه ای که در تلویزیون ملی کوبا قرائت شد، اعلام کند وضعیت سلامتی اش پس از عمل جراحی ثابت و پایدار است. گرچه مقام های هاوانا از بهبود سریع رهبر این کشور و بازگشتش به مسند قدرت خبر دادند، اما اعلام بیماری کاسترو، دولت جورج دبلیو بوش را در نیمه دوم دومین دوره ریاست جمهوری اش امیدوار کرد که به آرزوی ۸ رئیس جمهوری پیشین امریکا جامه عمل بپوشاند و ایده «کوبای پس از فیدل» را بار دیگر احیا کند.

● کاسترو کوچک بر جای کاسترو بزرگ

انتقال قدرت در کوبا از کاسترو (فیدل) ۸۰ ساله به کاستروی دیگر (رائول) ۷۵ ساله گرچه موقتی است، اما از چندی قبل وقتی تابوی حدیث کوبا پس از کاسترو شکست، نگاه ها به رائول معطوف شد. رائول از ۱۹۶۵ تاکنون دبیر دوم کمیته مرکزی حزب کمونیست کوبا و نخستین نایب رئیس شورای دولت و وزرا و از ۱۹۵۹ به بعد وزیر نیروهای مسلح انقلابی بوده است.

فیدل کاسترو در ژوئن سال۲۰۰۱ پس از آنکه در مراسمی در خارج از هاوانا حالش به هم خورد، گفت؛ «حقیقتاً پس از من رائول کسی است که بیشترین تجربه و دانش را دارد.» در کتاب «صد ساعت با فیدل» نوشته «ایگناسیو رامونه» سردبیر مجله لوموند دیپلماتیک فرانسه فیدل کاسترو تاکید کرده بود که پارلمان پس از مرگش، رائول را با اطمینان کامل انتخاب خواهد کرد.

کاسترو همچنین اذعان کرد که سن رائول زیاد شده است و این مشکلی اساسی است، بنابراین نسل جدید نقش اساسی برای حمایت از رائول در حفظ انقلاب کوبا ایفا خواهد کرد. شاید هم کاسترو به قولی که سال ۲۰۰۵ در جریان یک سخنرانی ۵ ساعته داده بود، عمل کرد؛ «پافشاری بیش از حدی بر ماندن در راس قدرت ندارم و اگر به بیماری سختی مبتلا شوم، زمام امور را واگذار خواهم کرد. اگر احساس کردم که در شرایط خوبی به سر نمی برم، به حزب کمونیست ابلاغ خواهم داشت که اوضاع خوبی ندارم. پس لطفاً فرد دیگری جایگزین من شود،» با این وجود رهبر کوبا گفته بود که احتمال وقوع چنین پیشامدی در آینده نزدیک بعید است. همگان حدس می زدند منظور فیدل از فرد دیگر کسی نیست جز برادرش رائول.

● کمونیست ۸۰ ساله،۸۰ کیلویی

هفته گذشته خبرنگاران دولتی وقتی ایمیل خود را چک می کردند با بیانیه ای به امضای فیدل کاسترو روبه رو شدند با این مضمون؛ «در حال بهبود از چندین عمل جراحی هستم؛ من تنها یک عمل جراحی را نگذراندم. ابتدا این جراحی ها موفقیت آمیز نبود و به همین دلیل بهبود من مدتی طول کشید. پس از ماه ها تغذیه وریدی در حال حاضر غذاهای جامد می خورم.

من به همه اعلام می دارم که در حال بهبود هستم و وزنم در حدود ۸۰ کیلوگرم ثابت مانده است. بزرگ ترین خطر در مقابل من در حال حاضر کهولت سن و عدم توجه من به وضعیت سلامتم طی سال های گذشته است. من در حال حاضر فرصت لازم برای گرفتن فیلم و عکس ندارم؛ چرا که این کار مستلزم کوتاه کردن مو، ریش و آرایش است.

به علاوه این امر درخواست ها برای گفت وگو با من را دوچندان خواهد کرد. در حال حاضر آنچه را که لازم است انجام می دهم، درباره مسائل مهم می نویسم و تحلیل هایی در این رابطه ارائه می دهم. در هرحال اطمینان می دهم که بهبود نهایی من در کوتاه ترین مدت انجام شده و واقعاً مساله ناگوار و نگران کننده ای وجود ندارد.»۱۰ ماه پس از تخت نشینی بیمارستان؛ چریک پیر بار دیگر به عرصه بازگشته است. هنوز معلوم نیست کاسترو چه زمانی در انظار عمومی ظاهر خواهد شد و یا مجدداً وظایف ریاست جمهوری را در دست خواهد گرفت.

اما هوگو چاوس رئیس جمهور ونزوئلا می گوید که دوست و هم پیمان سیاسی اش، فیدل کاسترو، همه کاره است. با این حال کاسترو در مراسم اول ماه مه (روز جهانی کارگر) ظاهر نشد و این نشان می داد برای پیرمرد نطق های آتشین هنوز شرایط جهت حضور در انظار عمومی مهیا نیست. با این حال به مقاله نویسی در روزنامه های کوبا و بیان نظراتش اکتفا می کند. در مقالاتش انقلاب انرژی را در کوبا خواستار شده است، قراردادهای تجارت آزاد کشورهای امریکای لاتین با امریکا را «واقعیت تلخ منطقه» می داند و باز نشان می دهد که میراث دار کمونیسم در عصر لیبرالیسم و کاپیتالیسم به این آسانی قصد خاموشی ندارد. فیدل کاسترو چهار سال پیش کسانی را که گمان می کنند با مرگ وی، قوانین سوسیالیستی از این جزیره رخت برمی بندد «بی شعور» خواند.

برادرش رائول تاکید کرده است؛ «اگر زمانی دیگر برادرم رهبر کوبا نبود، سیاست ها و سیستم سیاسی این کشور تغییری نخواهد کرد و حزب کمونیست به سرعت جاهای خالی سیاسی کوبا را پر خواهد کرد.» رائول اعلام کرد که حتی در صورت تغییرات در رهبری کوبا، حزب کمونیست کماکان در قدرت باقی خواهد ماند.

● «باز»ها و بستن پرونده کاسترو

یک ماه پیش از آنکه عمل جراحی باعث شود مسند ۴۷ ساله قدرت در کوبا از «کاسترو بزرگ» به «کاسترو کوچک» واگذار شود، کاخ سفید رئوس برنامه «کوبای بدون کاسترو» را تدوین کرد. رئیس جمهوری امریکا با تخصیص ۸۰ میلیون دلار برای ترویج دموکراسی در کوبا موافقت کرد. جورج بوش گفت این پول به مردم کوبا کمک می کند از حکومت مستبدانه به سوی آزادی حرکت کنند. این بودجه بخشی از مجموعه پیشنهادهایی است که «کمیسیون کمک به کوبای آزاد» ارائه کرده و موضوع آن وضعیت کشور کوبا پس از فیدل کاسترو است.

در متنی که رئیس جمهوری امریکا برای تایید بودجه ۸۰ میلیون دلاری قرائت کرد آمده است؛ این پیمانی است با مردم کوبا که من با آن موافقت کردم و این سند نشانگر حمایت ایالات متحده از حرکت آنها به سوی آزادی و دموکراسی راستین است. بوش در ادامه گفت؛ این گزارش نشان می دهد که ما فعالانه در حال تلاش برای ایجاد تغییر در کوبا هستیم، نه اینکه در انتظار تغییر نشسته باشیم.

مجموعه پیشنهاد شده در مورد کوبا به تدابیر دیگری همچون تحریم رژیم کمونیستی و رساندن اطلاعات سانسور نشده به کوباییان خواستار تغییر نیز اشاره می کند. بر اساس این طرح که «کمیسیون کمک به کوبای آزاد» در دولت امریکا ارائه کرده است، امریکا «به دولت انتقالی جدید کوبا که با انتخابات آزاد تعیین خواهد شد» در چند مرحله کمک خواهد کرد. دولت بوش ظرف دو سال آینده و از طریق رسانه ها و اینترنت «اطلاعات سانسور نشده» و ۸۰ میلیون دلار در اختیار گروه های مخالف کوبا قرار خواهد داد.

کاندولیزا رایس وزیر امور خارجه امریکا که با کارلوس گوتیرز وزیر بازرگانی کوبایی الاصل، هدایت کمیسیون کمک به کوبای آزاد را به عهده دارند به خبرنگاران گفتند که امریکا در کنار مخالفان کوبا قرار گرفته است و با این بودجه، تلاش ها برای گسترش دموکراسی در جبهه های مختلف ادامه خواهد یافت.

به علاوه، این کمیسیون پیشنهاد کرده که تا زمان سقوط حکومت کاسترو امریکا باید سالانه ۲۰ میلیون دلار صرف برنامه های برقراری دموکراسی در کوبا کند. به نظر می رسد «بازهای» کاخ سفید پس از بستن پرونده صدام حسین در عراق درصدد مختومه کردن پرونده فیدل کاسترو در کوبا برآمده اند با این تفاوت که این بار با ابزار حمایت از اپوزیسیون و آنچه گذار آرام به دموکراسی خوانده می شود، بایستی تغییر رژیم صورت گیرد، آن هم پس از مرگ فیدل.

گرچه گزارش هایی مبنی بر قصد بوش از همان ماه های اول ورود به کاخ سفید مبنی بر ساقط کردن رژیم بعث عراق انتشار یافت، اما تمایل بوش به سرنگونی حکومت کاسترو به طور علنی بیان و اعلام شد. بوش در سال ۲۰۰۴ و در برابر رهبران کشورهای شرکت کننده در کنفرانس سران کشورهای قاره امریکا خواستار انجام یک عملیات سریع برای سرنگونی فیدل کاسترو شد. در پی آن کاسترو اعلام کرد بوش نقشه ترور مرا طرح ریزی کرده است و گفت در صورتی که امریکا بخواهد با کوبا وارد جنگ شود، وی حاضر است در این جنگ شرکت کند.

● کمیسیونی برای روز خوش بدون کاسترو

اندیشه سقوط دولت کاسترو به دهه ۱۹۶۰ و تهاجم نافرجام خلیج خوک ها در دوره ریاست جمهوری جان اف. کندی باز می گردد. سازمان اطلاعات مرکزی امریکا (سیا) در چندین برهه طرح ترور کاسترو را برنامه ریزی کرد که هر بار با شکست مواجه شد.

اعمال تحریم های اقتصادی علیه هاوانا و محدودیت مسافرت اتباع کوبا به امریکا و وضع قوانینی بر ضد شرکت های امریکایی فعال در کوبا حلقه های دیگر زنجیره سیاست تضعیف حکومت کاسترو توسط واشنگتن بود. این محدودیت ها در پی قانون موسوم به هلمز - برتون در سال ۱۹۹۶ سخت تر شدند. در راستای تشدید اقدام ها علیه هاوانا و تسریع برنامه «کوبای بدون کاسترو» در وزارت امور خارجه امریکا پستی با عنوان «هماهنگ کننده گذار در کوبا» ایجاد شده است.

«فیلیپ مک کاری» که مسوولیت پست «هماهنگ کننده گذار در کوبا»ی وزارت امور خارجه امریکا را برعهده گرفته از جمهوری خواهانی است که سال های زیادی در کاخ سفید به عنوان مشاور در امور امریکای لاتین فعال بوده است.

ایجاد پست «هماهنگ کننده گذار در کوبا» به گزارشی برمی گردد که توسط «کمیسیون کمک به کوبای آزاد» به ریاست کالین پاول وزیر امور خارجه وقت امریکا در سال ۲۰۰۴ تهیه و به جورج بوش ارائه شد. در این گزارش آمده بود که امریکا باید فشار خود را بر کاسترو افزایش دهد و آماده کمک به رهبران دموکراتیکی باشد که پس از کاسترو به قدرت خواهند رسید.

در سال ۲۰۰۴ کاخ سفید از تشکیل کمیته ای ویژه برای سرنگونی کاسترو به ریاست کالین پاول و مال مارتینز پرده برداشت. وظیفه این کمیته بررسی و ارائه راهکارهایی بدون استفاده از زور برای تسریع در سقوط دولت کمونیستی کوبا، مدرنیزه کردن کوبا در زمینه های آموزشی، بهداشت، درمان و... بود.

سرگه بارسقیان

---