دپاردیو لباس راسپوتین را پوشید

قصه پر سر و صدا و جنجالی راسپوتین, شخصیت کلاسیک دنیای سیاست تاریخ روسیه برای دومین بار در ۲۰ سال اخیر تبدیل به یک مجموعه تلویزیونی می شود

قصه پر سر و صدا و جنجالی راسپوتین، شخصیت کلاسیک دنیای سیاست تاریخ روسیه برای دومین بار در ۲۰ سال اخیر تبدیل به یک مجموعه تلویزیونی می‌شود. مجموعه جدید «راسپوتین» یک محصول مشترک ۱۲ میلیون دلاری خواهد بود که توسط ۲ کشور فرانسه و روسیه تهیه خواهد شد. خط اصلی قصه مجموعه، اختصاص به ۲ سال آخر زندگی این راهب مرموز دارد که در عین حال جزو بحث انگیزترین بخش زندگی او به حساب می‌آید. با آن که راسپوتین از سوی گروهی از تاریخ‌نویسان به عنوان یک راهب دیوانه معرفی و شناخته شده و از وی به عنوان یک کاراکتر منفی اسم برده می‌شود، نقش او را در مجموعه جدید «ژرار دپاردیو» بازیگر سرشناس و کلاسیک سینما و تلویزیون کشور فرانسه بازی خواهد کرد. دپاردیو با قبول بازی در نقش راسپوتین تعجب و شگفتی اهالی سینما و تلویزیون را در این کشور اروپایی برانگیخته است.

راسپوتین یک کشیش جنجالی بود که رابطه نزدیکی با خانواده سلطنتی روسیه داشت و اهل فن از وی به عنوان یکی از چهره‌های مرموز اوایل قرن بیستم کشور روسیه اسم می‌برند. این مرد مرموز باور داشت که دارای قدرت‌های ویژه‌ای است و تاثیر زیادی روی تزار روسیه نیکلای دوم و همسر او آلکساندرا دارد. راسپوتین که در حرفه خود پیشگویی هم می‌کرد و از چیزهایی مثل جادو و جنبل استفاده می‌کرد، دسامبر ۱۹۱۶ در سن پترزبورگ به قتل رسید. مرگ او یک‌سال قبل از پیروزی انقلاب اکتبر شوروی اتفاق افتاد، انقلابی که باعث سرنگونی رژیم سلطنتی تزاری شد و کمونیست‌های روسیه به رهبری لنین را به قدرت رساند.

در حالی که بازی دپاردیو در نقش راسپوتین باعث بحث زیادی در رسانه‌های گروهی فرانسه شده، این بازیگر می‌گوید سال‌هاست که در فکر بازی در نقش راسپوتین در روی پرده سینما یا صفحه کوچک تلویزیون بوده است. به همین دلیل، به مجرد آن که تهیه‌کنندگان «راسپوتین» به وی پیشنهاد بازی در این نقش را دادند، بلافاصله آن را قبول کرد. استودیوی قدیمی مسفیلم روسیه و شرکت تلویزیونی جی ام تی «راسپوتین» را تهیه می‌کنند.

به گفته تهیه‌کنندگان «راسپوتین»، کل صحنه‌های این مجموعه در ۲شهر مسکو و سن پترزبورگ فیلمبرداری خواهد شد. کلید فیلمبرداری مجموعه دسامبر زده می‌شود. قرار است فیلمبرداری مجموعه حدود ۴ ماه طول بکشد. «راسپوتین» به دو زبان روسی و فرانسوی تهیه می‌شود و تهیه‌کنندگان آن، هم‌اکنون در حال انتخاب بقیه بازیگران آن هستند. بجز دپاردیو که فرانسوی است،‌ بقیه بازیگران آن از بین هنرمندان سینما و تلویزیون روسیه انتخاب خواهند شد.

● بهترین‌ها مقابل و پشت دوربین

تهیه‌کنندگان مجموعه می‌گویند قصد دارند آن را با حال و هوایی سینمایی تهیه کنند و «راسپوتین» یک درام تاریخی در حد و اندازه کارهای معمولی تلویزیونی نخواهد بود. به همین دلیل است که تحلیلگران سینمایی و تلویزیونی می‌گویند بعید نیست یک نسخه سینمایی هم از این مجموعه تهیه شود. در همین رابطه است که گفته می‌شود تهیه‌کنندگان مجموعه قصد دارند کارگردانی آن را به یکی از فیلمسازان سرشناس سینمای روسیه بسپارند. بازیگران مجموعه هم از بین چهره‌‌های درجه یک سینمای روسیه انتخاب می‌شوند و قرار است نام کارگردان و بازیگران مجموعه تا چند هفته دیگر معرفی شوند.

«راسپوتین» تلویزیونی یک مجموعه چهار تا شش قسمتی خواهد بود. هر قسمت مجموعه حدود ۴۵ دقیقه طول خواهد کشید. اگر قرار باشد نسخه سینمایی هم از این مجموعه تهیه شود، این نسخه بین ۱۰۰ تا ۱۴۰ دقیقه زمان خواهد داشت، به این ترتیب، نسخه سینمایی زودتر از مجموعه تلویزیونی روانه پرده سینماها خواهد شد. دپاردیو درباره احتمال تولید نسخه سینمایی «راسپوتین» صحبتی نکرده است،‌ ولی اطرافیان او می‌گویند مخالفتی هم با این کار ندارد. «راسپوتین» برای نمایش در تابستان سال ۲۰۱۱ آماده خواهد شد. تهیه‌‌کنندگان مجموعه گفته‌اند تصمیم‌گیری درباره احتمال تولید نسخه سینمایی آن را پس از آماده شدن مجموعه تلویزیونی «راسپوتین» خواهند گرفت.

النا رافورت یکی از تهیه‌کنندگان فرانسوی مجموعه که اصلیتی روسی دارد، می‌گوید: «بزرگ‌ترین پروژه‌های ما همیشه از مشکل عدم تبلیغات خوب لطمه خورده‌اند. به همین خاطر،‌ اگر قرار باشد نسخه سینمایی «راسپوتین» هم تهیه شود ما حتما تبلیغات خوبی برای آن خواهیم داشت.»

تهیه‌کنندگان فیلم در رابطه با طراحی صحنه و لوکیشن‌های مجموعه با مشکل زیادی روبه‌رو نیستند. لوکیشن‌های واقعی مسکو و سن‌پترزبورگ قابلیت تولید کارهای تاریخی را دارند و برای خلق فضای روسیه در سال‌های اول قرن بیستم، نیازی به ایجاد تغییرات زیاد در این لوکیشن‌های واقعی نیست.

● شخصیت منفی پرطرفدار

با آن که راسپوتین یک شخصیت مثبت تاریخی نیست و بیشتر به عنوان یک موجود منفی ارزیابی می‌شود،‌ ولی در صنعت سینما و تلویزیون در طول دهه‌های گذشته توجه ویژه‌ای به او نشان داده‌اند و فیلم‌ها و مجموعه‌های زیادی درباره وی ساخته شده است. این در حالی است که دنیای غرب ـ هم اروپا و هم آمریکا ـ هیچ‌وقت توجه ویژه‌ای به شخصیت‌های مثبت یا منفی تاریخ روسیه در آثار هنری خودشان نداشته‌اند به همین دلیل است که با وجود توجه به کاراکترهایی مثل ناپلئون یا زاپاتا در فیلم‌های سینمایی و مجموعه‌های تلویزیونی، شخصیت‌های روسی مورد توجه هنرمندان نبوده‌اند، ولی راسپوتین در این بین یک استثنا است. از سال ۱۹۱۷ که اولین فیلم سینمایی در ارتباط با راسپوتین ساخته شد تا به حال، ده‌ها فیلم و مجموعه درباره او ـ و نقش وی در تاریخ روسیه ـ تولید شده است.

● راسپوتین‌های سینما و تلویزیون

معروف‌ترین فیلم سینمایی در ارتباط با راسپوتین فیلم سینمایی تاریخی «ترحم»‌ (آگونیا)‌ به کارگردانی الم کلیموف فیلمساز روسی است. این محصول سینمایی شوروی (سابق)‌ در سال ۱۹۸۱ ساخته شد و نمایش موفقیت‌آمیزی در داخل و خارج کشور شوروی داشت. این درام تاریخی زندگی راسپوتین را با تمام جزییات مربوط به آن به نمایش می‌گذارد. قدرت‌گیری این مرد از یک آدم ساده به یک کشیش معتبر و فساد تدریجی او در زمانی که این مسیر نه چندان طولانی را طی کرد، خط اصلی قصه فیلم است.

در کنار قصه زندگی راسپوتین، الم کلیموف کارگردان فیلم، جنبه‌هایی از زندگی تزار روسیه و فساد موجود در دربار ـ و ارتباط آن با راسپوتین ـ را نیز به نمایش می‌گذارد. نقش گریگوری راسپوتین را در این فیلم آلکسی پترنکو بازیگر مطرح دنیای سینما و تئاتر شوروی بازی کرد. گفته می‌شود استودیوی مسفیلم ـ که آن زمان زیر نظر دولت کمونیستی عمل می‌کرد ـ برای تولید این فیلم دست و دلبازی به خرج داد و هزینه گزافی را به این محصل (که البته حال و هوای تبلیغاتی نداشت)‌ اختصاص داد. فیلم «ترحم» با طول زمانی ۱۵۱ دقیقه، بعدها به صورت یک مجموعه چند قسمتی هم از تلویزیون دولتی شوروی پخش شد.

کلیموف ـ که همسر لاریسا شپیتکو فیلمساز زن سرشناس سینمای شوروی بود ـ در فیلم تاریخی خود سعی کرد یک کار درام را شبیه بقیه آثار تاریخی سینمای آن دوران شوروی بود را ارائه ندهد و دست به یک سری ابداعات جدید بزند. هم‌اکنون از این فیلم به عنوان یکی از آثار کلاسیک و آبرومند تاریخی سینمای شوروی اسم می‌برند.

اما معروف‌ترین مجموعه تلویزیونی در ارتباط با این کاراکتر غیرخوشنام روسی، یک کار ۱۳۵ دقیقه‌ای به نام «راسپوتین» است که در سال ۱۹۹۶ به صورت محصول مشترک آمریکا و مجارستان تولید شد. تمام صحنه‌های مجموعه در کشور مجارستان فیلمبرداری شد تا حال و هوای شهرهای مسکو و سن‌پترزبورگ در سال‌های نخست قرن بیستم را به بیننده خود القا کند. اولی ادل کارگردان این درام تاریخی بود و آلن ریکمن بازیگر باسابقه انگلیسی در آن نقش راسپوتین را بازی کرد. بازیگران مطرحی مثل گرتا اسکاچی، یان مک‌کلن و جان وود هم در این مجموعه حضور داشتند.

بازی بازیگران مجارستانی در نقش‌های مکمل و کم‌اهمیت مجموعه ازجمله مواردی بود که صدای اعتراض منتقدان سینمایی و گروهی از سیاستمداران داخلی مجاری را برانگیخت.

به گفته معترضان سهم مجارستان از این محصول مشترک تلویزیونی فقط لوکیشن‌های جذاب و صرف یک هزینه کلان عالی بوده است. با این حال، مجموعه «راسپوتین» توانست ۳ جایزه گلدن‌گلوب (کره طلایی)‌ در بخش تلویزیون را از آن خود کند و به بیش از شبکه‌های تلویزیونی ۴۰ کشور جهان فروخته شود. مراسم جوایز امی (اسکار تلویزیونی)‌ هم چندین جایزه خود را به این مجموعه داد و این مساله حکایت از آن می‌کند که مجموعه «راسپوتین» یکی از کارهای موفق تلویزیونی در زمان پخش خود بوده است، اما با وجود جوایز متعددی که این مجموعه گرفت، تاریخ‌شناسان به اشتباهات فاحش تاریخی آن ایراد گرفتند و گفتند سازندگان مجموعه، اطلاع درست و کاملی از وقایع و حوادث آن دوران ندارند.

● چهره تازه از یک کشیش فاسد

النا دافورت تهیه‌کننده مجموعه جدید «راسپوتین» می‌گوید کار او و همکارانش از سنت قدیمی فیلم‌ها و مجموعه‌هایی که درباره این کاراکتر تاریخی ساخته شده، پیروی نخواهد کرد. از قرار معلوم، همان طور که سینما و تلویزیون روسیه پس از فروپاشی شوروی دست به یک بازنگری تاریخی در ارتباط با شخصیت‌های تاریخی ۱۰۰ سال اخیر خود زده، «راسپوتین» هم قصد دارد چهره تاریخی تازه‌ای از این کشیش پررمز و راز به بیننده خود ارائه دهد. انتخاب ژرار دپاردیو محبوب و مقبول تماشاگران هم می‌تواند در همین رابطه مورد بحث و ارزیابی قرار گیرد.

به احتمال زیاد راسپوتینی که دپاردیو روی صفحه تلویزیون ارائه می‌دهد، به همراه خود جاذبه‌هایی را خواهد داشت که موردپسند تماشاگران قرار خواهد گرفت. به صورت طبیعی، اگر بینندگان فرانسوی حساسیتی نسبت به این موضوع نشان ندهند و اعتراضاتی در این رابطه صورت نگیرد، باید منتظر موج اعتراضات در روسیه نسبت به تولید این مجموعه و حضور دپاردیو در نقش راسپوتین بود. به طور قطع در روسیه گروه‌هایی با شعار تحریف تاریخ و وارونه کردن واقعیت‌ها به مقابله با این مجموعه جدید تلویزیونی ـ که حتما پر سر و صدا خواهد بود ـ می‌روند.

سایت ورایتی

مترجم: کیکاووس زیاری