آب مروارید و خشکی چشم

بیماری خشکی چشم بیش از ۷ میلیون نفر را در ایالات متحده گرفتار کرده و شیوع نسبی آن با افزایش سن بالا می رود به علاوه جراحی کاتاراکت پیش زمینه ی چشم خشک را تشدید نموده و سبب خشکی چشم در قرنیه ی سالم می گردد

خشکی چشم در محاسبه‌ی شماره‌ی لنز داخل چشمی موثر بوده و خشکی چشم بعد از عمل آب مروارید عوارض بینائی به همراه دارد.

بیماری خشکی چشم بیش از ۷ میلیون نفر را در ایالات متحده گرفتار کرده و شیوع نسبی آن با افزایش سن بالا می‌رود به علاوه جراحی کاتاراکت پیش زمینه‌ی چشم‌خشک را تشدید نموده و سبب خشکی چشم در قرنیه‌ی سالم می‌گردد. این خشکی بعد از عمل اثر معکوس برنتایج بینائی و زمان بهبودی بیمار دارد.چون اکثریت بیماران جراحی شده از افراد مسن هستند لذا معمولا بعد از عمل این خشکی تشدید می‌شود مضاف بر این که بیماران به مراتب نسبت به داروهای مصرفی حین عمل حساس بوده و خصوصا نسبت به داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی که باعث صدمه به سطح خارجی چشم می‌گردند حساس می‌باشند. در این گروه میزان خشکی شایع‌تر است.در واقع ۲۰% از بیمارانی که تحت عمل جراحی آب مروارید قرار می‌گیرند خشکی چشم مخفی دارند.

● مرحله‌ی ‌قبل از عمل:

بیمار مبتلا به آب مروارید که برای عمل جراحی آماده شده به جراح مراجعه و معمولاً علائم خشکی چشم نادیده انگاشته می‌شود از منظر جراحی، آب ‌مروارید، با موفقیت انجام شده است اما با کمال تعجب بیمار ناراضی به نظر می‌رسد. بسیاری از بیماران از سوزش و تیرکشیدن شاکی‌اند.

مهم است که قبل از عمل بیمار از لحاظ مشکلات همراه، به خصوص خشکی چشم بررسی گردد.

اگر چنانچه خشکی چشم متوسط تا شدید بود باید قبل از عمل تست شود.

استفاده از قطره‌ی سیکلوسپورین پنج صدم درصد امولسیونه Restasis و پلاک مجرای اشکی قبل از انجام عمل یعنی ۱ تا ۲ هفته بسیار مفید است.

بسیار مهم است که قبل از جراحی چشم خشک کنترل شود چرا که در محاسبه لنز داخل چشمی اثر گذار است.

چه خوبست که به طور روتین بیمار قبل از عمل امتحان شود.

با استفاده از فلورسئین، لیزامین سبز و روزبنگال، می‌توان موارد مشکوک یا شناسائی کرد.

اگر هر گونه شکی در تشخیص باشد تست شیرمر مفید است و میزان درمان بستگی به شدت خشکی چشم دارد.

برای موارد متوسط تا شدید استفاده از اشک مصنوعی بدون نگهدارنده، سیکلوسپورین موضعی و گاهگاهی استروئید موضعی برای اصلاح اپی تلیوم قرنیه پس از جراحی ضرورت دارد.

برای خشکی چشم ملایم استفاده از قطره‌های نرم کننده کافی است.

درمان بیماری زمینه‌ای مانند اختلال عمل غدد میبومین و بلفاریت با استفاده از کمپرس گرم، رعایت بهداشت پلک‌ها و مکمل‌های غذائی مانند روغن ماهی مفید است.

در بیماران چشم خشکی ناشی از کمبود زلالیه قطره‌ی اشک مصنوعی ۴ بار در روز همراه با Restasis برای مدت ۲ تا۴ هفته کافی است. این درمان را بعد از عمل تا خوب شدن سطح چشم ادامه می‌دهیم. پلاک مجرای اشکی موثر بوده گاهی هم درمان تهاجمی مانند دوکسی‌سیکلین خوراکی مفید است.

● نشانه‌های بعد از عمل:

حتی بیماران بدون هیچگونه سابقه‌ی خشکی چشم بعد از عمل معمولاً خشکی چشم را تجربه می‌کنند. ۳۰ نفر خانم با میانگین سنی ۷/۷۲ (۶۱ تا ۸۶ سال) مورد بررسی قرار گرفتند: ۱۵ نفر سیکلوسپورین موضعی ۲ بار در روز به مدت یک ماه قبل از عمل و یک ماه بعد از عمل دریافت داشتند. ۱۵ نفر باقیمانده با سایر موارد درمان شدند.

بیماران بعد از یک هفته و یک ماه مورد معاینه قرار گرفتند. زمان شکست اشک BUT بعد از چکانیدن قطره‌ی فلورسئین اندازه‌گیری شد. ۶ مورد از آنها علائم خشکی چشم را در تمام موارد نشان دادند.

یک ماه بعد از جراحی، بیمارانی که با سایر مواد درمان شده بودند ۸۷% آنها نیاز به اشک مصنوعی یک بار در روز داشتند. ۸۰% گاهگاهی خشکی چشم داشتند، ۷۳% احساس جسم خارجی گاهگاهی، ۵۳% احساس سوزش گاهگاهی. ۵۳% چسبندگی پلک‌ها در صبح گاهگاهی و ۴۷% تاری دید حداقل یک بار در روز داشتند.

نسبت بیمارانی که با سایر مواد روغنی درمان شده بودند بعد از عمل آب مروارید بیشتر بود، در مقایسه درمان با سیکلوسپورین به نظر می‌رسد سبب افزایش نسبت بیمارانی که هرگز چشم خشک را بخصوص پس از جراحی تجربه نکرده‌اند، می‌گردد.

۵۳% بیماران که با سیکلوسپورین درمان شده‌اند تا یک ماه بعد از جراحی نیاز به اشک مصنوعی نداشتند مضاف بر آن که عده‌ی زیادی از آنها که با سیکلوسپورین درمان شده بودند هرگز خشکی چشم، سوزش، چسبندگی صبحگاهی و تاری دید در مقایسه با سایرین نداشتند. سیکلوسپورین شدت علائم را نیز کاهش می دهد.

BUT در هر ۲ گروه بیمار در یک ماه اول پس از جراحی بهبود می‌یابد. نشانه‌های خشکی چشم بعد از جراحی اثر منفی روی بهبود دید دارد.

بهبودی دید در قرنیه‌ی صاف و سالم سریعتر از قرنیه‌ی خشک ناشی از سطح اپی‌تلیالی نامنظم و گرفتاری لایه‌ی اشکی است. بسیاری از بیماران عمل شده در طول روز از مواج بودن دید خود شاکی‌اند و این مواج بودن دید یکی از مهمترین نشانه‌های تشخیص بیماری سطح چشم است و لذا در برخورد با یک چنین بیماری بررسی لایه‌ی اشکی مهمتر از جراحی آب مروارید است.

● لنز داخل چشمی اصلاح کننده پیرچشمی:

نشانه‌های خشکی چشم بخشی از مشکلات بیمارانی است که از لنز‌های داخل چشمی چند کانونی استفاده می‌کنند. این بیماران چون هزینه‌ی بیشتری را پرداخت می‌کنند توقع بیشتری از نظر بهبودی کیفیت دید دارند و در مقایسه با چنین بیماری معمولاً پزشک گناه را به گردن نوع لنز می‌اندازد که به نظر می‌رسد علت در جائی دیگر است.

چشمانی که سیکلوسپورین دریافت داشته‌اند حساسیت کنتراست فتوپیک و مزوپیک آنها نسبت به آنهائی که این دارو را دریافت نکرده‌اند بیشتر است و توصیه می‌شود که Restasis در بیماران بالای ۶۰ سال که از لنز داخل چشمی مولتی‌فوکال استفاده کرده‌اند تجویز شود.

دکتر محمدحسین کوچک‌زاده

چشم