فارسی‌گریزی دانش‌آموزان

شعر هنر ملی ایران است و مجموعه‌ای از تجربه‌های زندگی، تأملات فکری، آموزه‌های اخلاقی، معارف دینی و بسیاری از گنجینه‌های فرهنگی مردم این سرزمین را دربرمی‌گیرد.
زبان فارسی …

شعر هنر ملی ایران است و مجموعه‌ای از تجربه‌های زندگی، تأملات فکری، آموزه‌های اخلاقی، معارف دینی و بسیاری از گنجینه‌های فرهنگی مردم این سرزمین را دربرمی‌گیرد.

زبان فارسی نیز یکی از ارکان هویت ملی و فرهنگی مردم ایران است، آموختن شعر و زبان فارسی بخش مهمی از فرآیند تعلیم و تربیت است که در این سالیان به دلایل گوناگون چندان اعتنایی به آن نمی‌شود.

از آن میان، بی‌توجهی به جاذبه‌های زبان و ادب فارسی در طراحی کتاب‌های درسی و مباحث آموزشی در دورساختن نسل جوان از این درس نقش بنیادین دارد؛ مثلا طرح نظریه‌های تخصصی زبان‌شناسی برای دانش‌آموزان نوجوان، به گونه‌ای که موجب سردرگمی دانش‌آموز و معلم باشد.

برای نمونه، در بحث ساختمان کلمات این نکته ساده مطرح است که با افزودن (وند) کلمات جدید ساخته می‌شود، همچنان که با ترکیب چند کلمه، کلمات تازه‌ای می‌توان ساخت.

همین نکته ساده که در دو سطر قابل بیان است، در کلاس‌های درس و به دنبال آن آزمون‌های مدارس به فرآیندی پیچیده و عذاب‌آور بدل شده است که دانش‌آموز باید تشخیص دهد کدام کلمه ساده یا مشتق یا مرکب یا مشتق مرکب است؟

حال آن که تشخیص ساختمان کلمات نیازمند آشنایی عمیق با دانش زبان‌شناسی و تاریخ تحولات زبان است و این همه البته نه در توان دانش‌آموز نوجوان است و نه ثمری دارد.

بر همین قیاس، موضوع تجزیه و ترکیب جملات و تشخیص نوع و نقش کلمات و بحث‌های بی‌ثمر درباره آن، اگرچه برای طراحی تست و بازی سرگرم‌کننده آزمون‌ها و نمودارها خوراک مناسبی است، اما برای آشنایی با زبان فارسی و بهره‌گیری از زیبایی‌ها و ظرفیت‌هایش آن هم در آغاز دوران نوجوانی، مانعی بزرگ است.

از همین قبیل است وادار کردن دانش‌آموزان به شمارش واج‌های جملات، تغییر مداوم اصطلاحات ادبی و عناوین ارائه‌ها و کارهای کلافه‌کننده‌ای از این دست که بیزاری دانش‌آموزان از درس ادبیات فارسی را فراهم می‌آورد.

زبان و ادب فارسی مانند باغ بزرگی است از درختان پربار و گل‌های زیبا و ما فرزندان خود را بر در این باغ نگاه داشته‌ایم و داریم درباره اصول مهندسی کشاورزی و گیاه‌شناسی برایشان حرف می‌زنیم و از آنها می‌خواهیم که این حرف‌ها را بیاموزند و تکرار کنند.

نه فرصتی برای مشاهده آن همه زیبایی و نه مجالی برای بهره‌گیری از میوه‌های این باغ بزرگ؛ آن هم در دورانی از رشد جسمی و روحی جوانان و نوجوانانمان که برای تغذیه فکری و فرهنگی ایشان بهترین فرصت و بهترین نعمت یعنی شعر و ادب فارسی فراهم است.

اسماعیل امینی

شاعر و مدرس دانشگاه