نقش برجسته آنوبانی نی

نقش برجسته آنوبانی نی، اثری بجامانده از آنوبانی نی پادشاه لولوبی‌هاست. لولوبی‌ها از اقوام زاگرس‌نشین بوده و پیش از آریایی‌ها (پارس و ماد) در ۴۸۰۰ سال پیش زندگی می‌کردند. نقش …

نقش برجسته آنوبانی نی، اثری بجامانده از آنوبانی نی پادشاه لولوبی‌هاست. لولوبی‌ها از اقوام زاگرس‌نشین بوده و پیش از آریایی‌ها (پارس و ماد) در ۴۸۰۰ سال پیش زندگی می‌کردند. نقش برجسته آنوبانی نی در ۱۲۰ کیلومتری کرمانشاه در شهرستان سرپل ذهاب و بر صخره‌ای معروف به میان کل قرار دارد.

اگر از آن دسته افرادید که به دانستن روایت نقش برجسته‌های سنگی باستانی علاقه‌مندید، داستان نقش برجسته آنوبانی نی را از زبان اسدالله بیرانوند، مدیرکل سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کرمانشاه در گفتگو با «جام‌جم» بخوانید: «در این نقش برجسته که در سینه کوه میان کل در شهر سرپل ذهاب قرار دارد، تصویر آنوبانی نی، پادشاه مقتدر لولوبی به حالت ایستاده در سمت راست حجاری شده است. آنوبانی نی دارای ریش بلند و صورتی نیم‌رخ است. در سمت راست وی، تبر و در دست چپش کمانی دیده می‌شود. در زیر پای آنوبانی نی، دشمن شکست‌خورده‌ای حجاری شده است. در مقابل شاه، الهه نی نی ایستاده است که تیردانی پر از تیر در پشت دارد و با دست راست حلقه سلطنتی را به طرف آنوبانی نی دراز کرده، در دست چپش سر طنابی با هشت اسیر دیده می‌شود. این نقش برجسته و کتیبه احتمالا در ۲۲۰۰ سال قبل از میلاد حجاری شده است.

نقش برجسته دیگری هم از دوره لولوبی‌ها بر صخره میان‌کل بر جای مانده است. متاسفانه این نقش برجسته بر اثر عوامل طبیعی از بین رفته و تنها بخش‌های کمی از آن در شرایط نوری خاص قابل رویت است. در این نقش برجسته نیز تصویر ۲ نفر دیده می‌شود. نفر سمت چپ مردی را با مشخصات آنوبانی نی به حالت ایستاده و به صورت نیم‌رخ نشان می‌دهد که تبری در دست و کمانی در دست چپ دارد و پای خود را روی سینه اسیری نهاده است. در مقابل او نیز رب‌النوعی به حالت ایستاده حجاری شده است. در سرپل ذهاب در پایین نقش برجسته آنوبانی نی، یکی از حاکمان اشکانی سوار بر اسب دیده می‌شود. شاه اشکانی با بدنی نیم‌رخ و صورتی تمام رخ حجاری شده است. در جلوی او، مردی از بزرگان به حالت ایستاده، در حال اهدای گل به شاه است. در گوشه چپ این نقش، کتیبه‌ای به خط پهلوی به این مضمون نوشته شده است: «این پیکر خود گودرز شاه بزرگ پسر گیو.»

نقش مربوط به گوردخمه دکان داوود

این گوردخمه در ۳ کیلومتری جنوب شرقی سرپل ذهاب در ابتدای جاده انزل واقع شده که در میان اهالی محل به کل‌داوود و دکان داوود شهرت یافته است.زمانی تصور می‌شد که این گوردخمه و نقش برجسته حجاری شده در زیر آن متعلق به دوره ماد باشد؛ ولی در پژوهش‌های اخیر نظریه دیگری ارائه شد که این گوردخمه را متعلق به دوره هخامنشی دانسته و احتمال داده است نقش برجسته حجاری شده در زیر آن نیز مربوط به دوره سلوکی باشد.

این نقش برجسته در سمت راست رودخانه «حلوان» روی صخره‌های کوه «کل گارا» حجاری شده است. این نقش برجسته تصویر شخصیتی را به حالت ایستاده و نیم‌رخ نشان می‌دهد. در دست راست او سلاحی شبیه به تبر و در دست چپش کمانی دیده می‌شود.متاسفانه بخش‌های زیادی از این کتیبه بر اثر عوامل طبیعی از بین رفته و به همین دلیل تشخیص نام شخص حجاری شده میسر نشده است.

در ارتفاع ۱۰ متری کوه «کل گارا» نقش برجسته دیگری از لولوبی‌ها برجای مانده است. در این نقش برجسته نیز صحنه پیروزی یکی از حاکمان لولوبی حجاری شده است. در سمت چپ تصویر، مردی به حالت ایستاده با صورتی نیم‌رخ دیده می‌شود. در سمت راست او، سلاحی شبیه تبر و در دست چپ کمانی وجود دارد. این مرد نیز پای چپ خود را روی سینه اسیری نهاده است. در مقابل او نیز تصویر الهه‌ای حجاری شده که در حال اهدای حلقه سلطنتی به شاه است. در بالا و وسط این نقش برجسته، تصویر هلال ماه و خورشید دیده می‌شود.

رسول مرادی