سرپرست و هدایت گروه سنگنوردی

از لحظه ای كه برنامه به ذهن یك فرد می رسد و با اجرای برنامه به عهده یك شخص گذاشته می شود, مسؤولیت سرپرستی او نیز آغاز می شود و شروع به برنامه ریزی و طراحی برنامه می كند

هدف از ارائه هدایت گروه دانستن وظایف یك سرپرست قبل از اجرای برنامه ، در حین اجرای برنامه و بعد از اجرای برنامه می باشد. این مسؤولیت در تیم و برنامه ها از اهمیت ویژه ای برخوردار است. زیرا در واقع جان افراد هم در دست اوست به این دلیل كه تصمیم گیرنده نهایی سرپرست تیم است و اوست كه برنامه را هدایت می كند و همه افراد تیم ازتبعیت می كنند

و همینطور نحوه اجرای برنامه چه از لحاظ كیفیت و كمیت تا حدود زیادی به سرپرست بستگی دارد. و نتیجه گرفتن از برنامه نفرات تیم و خود سرپرست بدلیل صرف هزینه و زمان مهم می باشد.

● نقطه اول

از لحظه ای كه برنامه به ذهن یك فرد می رسد و با اجرای برنامه به عهده یك شخص گذاشته می شود، مسؤولیت سرپرستی او نیز آغاز می شود و شروع به برنامه ریزی و طراحی برنامه می كند.

● وظایف سرپرست به سه قسمت تقسیم می شود :

▪ وظایف قبل از اجرای برنامه

▪ وظایف در حین اجرای برنامه

▪ وظایف بعد از اجرای برنامه

● وظایف سرپرست قبل از اجرای برنامه

قبل از طراحی برنامه باید هدف از اجرای آن مشخص گردد و طبق آن برنامه ریزی گردد. هدف از این گونه طراحی ، سازماندهی و انجام پیش بینی های لازم جهت اجرای موفقیت آمیز و لذت بخش یك برنامه كوهنوردی و اجتناب از خطرات بالقوه كوهستان می باشد.

▪ می توان ۳ عامل اصلی را برای طراحی و برنامه ریزی در نظر گرفت :

۱ – طبقه بندی افراد

۲ – طبقه بندی برنامه

۳ – هزینه برنامه

۱ – طبقه بندی افراد :

تمام افرادی كه خواهان شركت در برنامه هستند را می توان طبقه بندی نمود. پس از طبقه بندی و با توجه به تواناییها می توان برای صعود دیواره ای بلند نفرات را انتخاب كرد و یا راهپیمایی چند ساعته در دشتی سرسبز و صعود قلهای را پیشنهاد نمود. یك سرپرست می تواند برنامه را طبق افراد شركت كننده تعین و طراحی كند و یا بعد از تعیین برنامه، نفرات خود را برای برنامه طبق طبقه بندی آنها مشخص سازد.

واقع گرایی در طراحی و اجرای برنامه های كوهنوردی اصلی انكارناپذیر است. نباید تحت تأثیر احساسات به منظور تأمین نظر دوستان، تسلیم خواستهای غیرمنطقی شده و تصمیم گیری نمود. برخی گذشتها و یا بلند پروازی های غیرمعقول می توانند خطر آفرین باشند. توجه كافی به قابلیتهای افراد علاوه بر تضمین سلامتی و موفقیت تیم، تجربه ای خوشایند و الگویی صحیح از یك صعود برنامه ریزی شده در ذهن تك تك شركت كنندگان به یادگار باقی خواهد گذارد.

می توان افراد را بر حسب موارد زیر طبقه بندی نمود:

الف) تجربه

ب) توان (روحی و جسمی)

ج) مسؤولیت پذیری

الف) تجربه

استمرار در كوهنوردی می تواند باعث افزایش تجربه گردد. بدیهی است هوش ، دقت نظر مطالعه و تبادل نظر با دیگر كوهنوردان و افراد با تجربه می تواند این روند و سرعت بخشد.

نباید فراموش كرد كه همیشه میزان تجربه هر كوهنورد و حتی سالهای فعالیتش رابطه مستقلی ندارد بلكه كمیت و كیفیت برنامه های موفق اجرا شده توسط وی و همچنین عملكردش در برنامه های گذشته و حال بهترین شاخص تجربه اوست.

ب) توان :

توان به معنای فعلیت اجرای برنامه را می توان به ۲ قسمت تقسیم كرد.

توان روحی – توان جسمی

ب) توان :

توان به معنای فعلیت اجرای برنامه را می توان به ۲ قسمت تقسیم كرد.

توان روحی – توان جسمی

۲ – طبقه بندی برنامه ها :

برنامه های كوهنوردی دارای تقسیماتی است و یك سرپرست براساس این تقسیم بندی برنامه خود را طراحی كند.

الف)‌مدت زمان اجرا

ب) فصل

ج) دشواری و سختی مسیر(آشنایی با منطقه)

الف)مدت زمان اجرا:

زمان بندی و مدت زمان مورد نیاز اجرای هر برنامه ای را می توان تخمین زد. اگر در محاسبات دقت نكنیم احتمال دارد در اجرای برنامه با كمبود وقت و زمان موجه شده، مجبور شویم برنامه را ناتمام رها كرده، باز گردیم. تخمین مدت زمان برنامه می تواند از اهمیت خاصی برخوردار باشد. زیرا بر اساس آن می توانیم مقدار تداركات لازم را با خود در برنامه ببریم و برای استفاده روزانه برنامه ریزی كنیم و همینطور نفرات خاص خود را تعیین كنیم. هر قدر مدت زمان اجرا و تعداد روزها افزایش می یابد. نیاز به پزشك و امكانات درمانی و نیز برخی امكانات خاص نیز بیشتر می شود.

ب) ارتفاع :

تنوع قلل، ارتفاعات گوناگون و شرایط اقلیمی مختلف كه بر آنها حاكم است، كوهنوردان را در ملزم می سازد تا بر حسب توانایی تكنیكی (تیمی و فردی) و امكانات و ابزاری كه در اختیار دارند، برنامه ریزی نمایند.

با افزایش ارتفاع دما، اكسیژن و فشار هوا كاهش یافته و صعود دشوارتر می شود. به همین دلیل بهتر است قبل از اقدام به صعود قلل مرتفع، صطح خود را در ارتفاعات كمتر و شرایط سهلتر محك زده و با آگاهی بیشتر نسبت به توانائیهای خویش، عازم مناطق مرتفع شود.

نباید فراموش كرد كه در ارتفاعات همیشه محاسبات قبلی درست از آب در نمی آید. چون در كوهستان تغییرات دما و شرایط جوی شدیدتر و سریعتر است و معمولاً آنها كه خود را آماده ساخته اند، سالمتر و موفقترند.

ج) فصل :

اطلاع از شرایط مختلف فصلهای سال و تأثیر آن بر كوهستان از لحاظ شرایط جوی، اختلاف دما و بارشها و همچنین اطلاع از مسیرهای صعود در فصول مختلف از وظایف مهم یك سرپرست است كه با توجه به آنها و محدودیتی كه بوجود می آورند. برنامه ها را طراحی كند و د رحین اجرا از آن موارد برای اجرای موفق برنامه استفاده كند.

معمولاً مسیرهای صعود در تابستان و زمستان متفاوت هستند مسیری كه در تابستان یك ساعته به سادگی طی می شود. برفكوبی پرحجم و چند ساعته زمستانه، می تواند آن را تبدیل به مسیری وقت گیر و بسیار دشوار و خسته كننده نماید. یال وسیعی كه چمنزاری زیبا آن را پوشانده در زمستان می تواند مستعد ریزش بهمن باشد نباید فراموش كرد كه همیشه تابستان ساده ترین و بهترین فصل صعود كوه تفتان و یا سنگنوردی در بیستون به لحاظ گرمای طاقت فرسا و كمبود آب مثال بارزی بر این مدعا است.

د) دشواری و سختی مسیر (آشنایی با منطقه) :

به لحاظ ساختاری قلل، رشته كوهها و مناطق مختلف، دشواری صعود یكسانی ندارند. صعود یك كوه ممكن است از مسیری بسیار سهل و الوصول باشد و از جهتی دیگر نیاز به زمان بیشتر ،‌سنگنوردی و یا در زمستان به لحاظ تشكیل بهمنی بزرگ بسیار دشوارتر و خطرناك تر باشد.

عزیمت به منطقه و شناسایی مسیر مورد نظر از محل و یا یال نزدیك به آن در زمان مناسب عكسهای شناسایی، گزارش برنامه های مكتوب، نقشه و كروكی منطقه و مسیر كسب اطلاعات از كوهنوردانی كه قبلاً به منطقه رفته اند پیش نیاز برنامه ریزی سرپرست برای یك برنامه كوهنوردی است.

در واقع بهتر است كوهنورد قبل از اقدام به صعود تا حد امكان مشكلات و محدودیتهای مسیر را شناسایی كرده و بداند با چه مسائلی مواجه خواهد شد. یقیناً شناخت مسیر و منطقه، عملكرد كوهنوردی را بهبود بخشیده و او را از لحاظ روانی قویتر می كند و قادر می سازد تا در زمان بروز مشكلات و خطراتی مانند هوای خراب، گم كردن مسیر ، حوادث و ... ایمن ترین و ساده ترین راه را انتخاب نموده و صحیح ترین تصمیم را بگیرد. به لحاظ دشواری و یا شرایط خاث برخی از مسیرها نمی توان تعداد نفرات را به دلخواه مشخص نمود و مشكلات صعود، محدودیتهایی را به گروه دیكته می كند در صعود با طناب یك گروه ۲ نفره سریعتر از گروه ۳ نفره صعود می كند. برنامه ای كه نیاز برفكوبی زیادی دارد، ۴ نفر راحتتر از یك گروه ۲ نفره برفكوبی می كنند و ...

۳ – هزینه برنامه :

معمولاً هزینه با مدت برنامه رابطه مستقیم دارد. مهمترین مواردی كه هزینه های هر برنامه ای را تعیین می كنند عبارتند از :

الف) تداركات

ب)‌حمل و نقل اعضاء و بارها

ج) وسایل خاص

الف)تداركات

در برنامه های كوتاه مدت یكی دو روزه شاید این مورد خیلی مهم جلوه نكند اما با افزایش روزهای برنامه به یك یا چند هفته بطور قطع در هزینه و موفقیت تیم تأثیر می گذارد. تداركات می باید بر حسب فصل و شیوه صعود تهیه گردد.

كم بودن تداركات نسبت به مدت زمان برنامه و نیز ناقص و یا نامرغوب بودن آنها می تواند به برنامه و یا گروه آسیب رساند و جلوی موفق اجرا شدن برنامه را بگیرد. به طور مثال اگر مقدار مواد غذایی زودتر از موعد مقرر اتمام برنامه تمام شود و یا اگر در زمستان كبریتها از نوع نامرغوب انتخاب و خریداری شوند و یا خوب عایق بندی نشده و مرطوب شوند حتی با وجود هوای خوب و شرایط عالی همراهان صعود را با مشكل جدی روبرو خواهد كرد. می توان در برخی می توان در برخی برنامه ها مقداری از تداركات را قبل از اجرای برنامه و در شهر تهیه كرد و بقیه را در حین اجرای برنامه از شهرها، روستاها یا عشایر منطقه تهیه كرد.

انتخاب مناسب مواد غذایی با توجه به مدت زمان برنامه، فصل دشواری و نیز در صورت امكان تقریباً متناسب با ذائقه اكثریت گروه می تواند در تأمین صحیح انرژی افراد مؤثرباشد و تا حدودی جلوی فشار زیاد ناشی از تلاش جسمانی شدید در ارتفاع و سرما را بگیرد.

و نیز سرپرست برنامه بهتر است از وارد بودن نفرات در شیوه استفاده از برخی وسایل تداركاتی و عمومی مانند چادر،چراغهای خوراكپزی و روشنایی و غیره كه در برنامه می تواند آسیب رسان باشند، مطمئن شود.

ب) حمل و نقل اعضاء گروها و بارها

توجه به ساعات حركت وسایل نقلیه عمومی بین شهری اعم از اتوبوس، مینی بوس، قطار و هواپیما می تواند در انتخاب بهتر وسیله حمل و نقل و ایجاد تناسب و تعادل بین بین وقت و هزینه راهنمای خوبی باشد. در برخی موارد تعداد زیاد نفرات هزینه را كاهش می دهد. به طور مثال زمانی كه گروه محدودیت زمانی دارد و یا منطقه فاقد سرویس عمومی بوده و نیاز به كرایه نمودن وانت، جیپ و یا مینی بوس باشد.

معمولاً حجم بار برنامه های بلند مدت آنقدر است كه نفرات گروه ترجیح می دهند از باربران محلی كمك گرفته و یا با چهارپاداران وارد معامله شوند.

ج) وسایل خاص

برخی وسایل جزو وسایل كوهنوردی حساب نمی شوند. مانند یخدان حمل مواد غذایی، قابلمه بزرگ و غیره كه گروه می باید آنها را تهیه كند. برخی دیگر بر حسب اجرای برنامه ها نیاز به وسایل خاص دارد مانند تور و یا چادر مخصوص دیواره های بلند، طناب ثابت و ... به طور كلی می توان وظایف سرپرست را قبل از اجرای برنامه به صورتش خلاصه كرد.

۱ – تعیین هدف برنامه

۲ – طراحی و برنامه ریزی

۳ - شناسایی منطقه مورد نظر

۴ – پیش بینی مدت زمان اجرای برنامه

۵ – تعیین نفرات شركت كننده در برنامه

۶ – تعیین مسؤول تداركات و مسؤول فنی و در صورت لزوم بخری مسؤولیتهای دیگر (مسؤول مالی ، امداد ، راهنما و ..)

۷ – تعیین نوع وسیله نقلیه

۸ – آگاه ساختن مسؤولین گروه یا والدین و دوستان از كم

۹ - تشكیل دادن یك یا چندین جلسه هماهنگی

۱۰ – در صورت لزوم اجرای برنامه تمرینی

۱۱ – اطلاع از وضعیت آب و هوایی در طول اجرای برنامه

۱۲ – تخمین هزینه برنامه و بهینه سازی

۱۳ – كنترل تداركات برنامه و نیز وسایل فنی

۱۴ – اگر برای برنامه وسیله نقلیه ای كرایه شده كنترل و اطمینان حاصل كردن از وضعیت فعلی آن و پیش بینی های لازم برای جاده ها

۱۵ – اطلاع سرپرست از برخی مسائل افراد تیمش بخصوص بیمارها

---