ناشر وظیفه دارد ویراستار حرفه ای داشته باشد

گزیده گویی های عبدالله کوثری, مترجم

عبدالله کوثری در سال ۱۳۲۵ در همدان متولد شده است.او ادبیات آمریکای لاتین را از انگلیسی به فارسی ترجمه می‌کند. کوثری دارای مدرک کارشناسی رشته اقتصاد از دانشگاه شهید بهشتی است و در چند دوره از جایزه هوشنگ گلشیری به عنوان داور حضور داشته است.

وقتی به کارنامه او نگاه می‌کنی لیست درخشانی از نام‌های تأثیر گذار را می‌بینی که با زبان ترجمه او به زبان فارسی معرفی شده‌اند.

کتاب‌هایی که او ترجمه کرده اکثرا پرفروش بوده و مورد استقبال قرار گرفته است. پوست انداختن، کارلوس فوئنتس، انتشارات آگاه، خودم با دیگران، کارلوس فوئنتس، انتشارات قطره، گرینگوی پیر، کارلوس فوئنتس، انتشارات طرح نو، آئورا، کارلوس فوئنتس، انتشارات تندر، خوان رامون خیمنس، هاواردتی یانگ، انتشارات کهکشان، استاد شیشه‌ای، میکل سروانتس، انتشارات تجربه، الکساندر نبسوک، جرالد پیروگ، انتشارات کهکشان، الکساندر پوشکین، جی تاماس شا، انتشارات کهکشان، مرگ در‌اند، ماریو وارگاس یوسا، انتشارات آگاه، گفت‌وگو در کاتدرال، ماریو وارگاس یوسا، نشر لوح فکر، جنگ آخر زمان، ماریو وارگاس یوسا، انتشارات آگاه، چرا ادبیات؟، ماریو بارگاس یوسا، نشر لوح فکر، سور بز، ماریو بارگاس یوسا، نشر علم، داستان‌های کوتاه آمریکای لاتین، نشر نی و ریشه‌های رومانتیسم، آیزا برلین، نشر ماهی جزو آثار ترجمه‌ای او هستند که هر چندوقت یک بار تجدید چاپ می‌شوند.

او معتقد است: «ادبیات اروپا از دهه ۷۰ و ۸۰ به بعد ادبیات پویایی نیست. در ایالات متحده در دهه ۷۰ و ۸۰ «همینگوی»، «فاکنر» و «جان اشتاین بک» نداریم و یک باره ادبیاتی از سرزمین استعداد زده و فقیر به پا می‌خیزد و جهان را خیره می‌کند.

تجربه جدید آنها در شیوه بیان و هم در تعریف انسان باعث شد هم در ایران و هم در جهان این ادبیات به عنوان پویاترین ادبیات معاصر شناخته شود».

کوثری در گفت و گو با خبرگزاری ایسنا از وضعیت ویراستاری برخی ناشران و نویسندگان گلایه کرده و نقش ویراستاری را در آفرینش یک اثر ادبی مهم دانسته است. چکیده‌ای از گفت و گویش با ایسنا را می‌خوانید.

واقعیت این است که ویرایش در جامعه ما سر و سامان درست و حسابی ندارد.

- مشکلی که نسل جدید نویسندگان و مترجمان ما با آن مواجهند، این است که به دلایل مختلف، مطالعه عمیقی را که در فارسی لازم است، ندارند و این به دلیل آن است که دوستان ما تحت تأثیر ترجمه‌های نادرست هستند تا متون فارسی. این موضوع را، هم در مترجمان و نویسندگان و هم در روزنامه‌نویسان، می‌بینیم.

- نویسنده‌ای ممکن است تخیل قوی داشته و از مایه خوبی برای نوشتن برخوردار باشد؛ ولی فارسی‌اش در جایی لنگ بزند؛ چرا که نه در دبیرستان و نه در دانشگاه، این موضوع مورد توجه نبوده و کسانی هم که به مطالعه‌ علاقه داشته‌اند، روی کتاب‌های ترجمه‌شده کار کرده‌اند؛ بنابراین مترجمان جوان خیلی کم متون خوب فارسی را خوانده‌اند.

- نویسنده و مترجم و آن کس که می‌نویسد، تا متون زبان خود مانند «تاریخ بیهقی» یا «مقالات شیخ اشراق» را نخوانده باشد، نمی‌تواند الگوی مناسبی در نوشتن داشته باشد.

ـ بسیاری از اهل قلم، فارسی را ساده گرفته‌اند. از سوی دیگر، ما چقدر ویراستار خوب داریم که فارسی را خوب بدانند و زبانی دیگر هم بلد باشند؟ در این میان، چند نفر صادقانه ویرایش می‌کنند؟

ـ باید بدانیم ویرایش مچ‌گیری از نویسنده و مترجم نیست؛ بلکه ویراستار اولین خواننده صادق یک متن است.

- معدودند ناشرانی که کار را برای ویرایش به ویراستار بدهند.

ـ بسیاری از مترجمان ما تنها یک زبان بلدند و گنجینه واژگان‌شان بسیار محدود است. در ترجمه‌های آنها نمی‌توان یک واژه قدیمی و پدر و مادردار دید، و دلیلش این است که از منابع اصیل خود بسیار غفلت کرده‌اند.

ـ معمولا ناشران ما، ضرورت بازخوانی یک متن توسط ویراستار را لازم نمی‌دانند. آنها فقط به فکر انتشار ترجمه آثاری هستند که در دنیا مد است؛ به این دلیل ترجمه‌های شتاب‌زده را بدون ویرایش دوباره منتشر می‌کنند.

ـ ناشر وظیفه دارد که مصحح حرفه‌‌ای داشته باشد تا متن را بخواند و مشکلات آن را برطرف کند.

ـ اغلب ناشران یک مصحح دارند که متن‌ها را تصحیح می‌کنند؛ اما واقعیت این است که خط ما قدری مسأله دارد و این را نمی‌توان به گردن مصحح انداخت. در هر صورت نمی‌توان قسم خورد که کتابی بدون غلط درآید.