داستان‌های ترسناک با کودک چه می‌کنند؟

همه ما در دوران کودکی‌مان داستان شنل قرمزی را که گرگ، مادربزرگ‌اش را با دندان‌های بزرگ می‌خورد، شنیده‌ایم؛ داستان کدو قلقله‌زن را که شیر و گرگ و پلنگ برای خوردن‌اش جلوی او …

همه ما در دوران کودکی‌مان داستان شنل قرمزی را که گرگ، مادربزرگ‌اش را با دندان‌های بزرگ می‌خورد، شنیده‌ایم؛ داستان کدو قلقله‌زن را که شیر و گرگ و پلنگ برای خوردن‌اش جلوی او را می‌گیرند و خاله سوسکه که همسرش، آقاموشه، توی دیگ آش می‌افتد و می‌میرد و شنگول و منگول که گرگ مدام به خانه‌شان سر می‌زند و یکی از بره‌ها را می‌خورد و داستان‌های دیگری از همین قبیل...

گاهی این داستان‌ها مملو از صحنه‌های ترسناکی است که حتی والدین، برخی اوقات دو به شک می‌شوند که ادامه داستان را بگویند یا نه و نکند بیان این بخش از داستان سبب ‌شود کودک کابوس ببینند. راستی، چرا داستان‌های کودکانه ما صحنه‌های ترسناک دارد؟

برعکس آنچه بیشترمان گمان می‌کنیم، بچه‌ها این قسمت از داستان‌ها را بیش از سایر قسمت‌ها دوست دارند و هر چه این بخش‌ها را پررنگ‌تر کنیم، بیشتر به داستان جذب می‌شوند اما آیا می‌دانید چرا؟ چون شادی، غم و ترس جزءاحساسات اصلی و ضروری برای بزرگ شدن کودکان است. ترسیدن کودکان از هیولاها، جادوگران، دزدان، حیوانات وحشی و ... خوب است؛ به شرطی که بتوانند همه آنها را شکست دهند و درنهایت داستان، پیروز باشند. اگر توجه کرده باشید در اکثر داستان‌های مربوط به کودکان مردن از گرسنگی، بی‌سرپرست ماندن، ماندن در تاریکی شب، ماندن در میانه جنگل، گرفتار شدن به دست غریبه‌ها و ... وجود دارد و کودک با شنیدن آنها ترس از جدایی از آنچه دوست دارد و حیات‌اش وابسته به آنهاست، یعنی جدایی از والدین را حس می‌کند. هدف اصلی این داستان‌ها کانال‌بندی ترس‌ها و از بین بردن تدریجی آنها به کمک تخیل است. کودک با شخصیت داستان‌ها همذات‌‌پنداری کرده و خود را نزدیک به او حس می‌کند. در واقع، صحنه‌های ترسناک داستان، ترس خوابیده در عمق وجود کودک را بیرون کشیده و با تبدیل کردن کودک به یک قهرمان، او را وادار به شکست دادن ترس‌هایش می‌کند.

به همین دلیل است که تمام بچه‌ها در هر عصری، علاقه زیادی به داستان شنل قرمزی، بندانگشتی، سفیدبرفی و سیندرلا دارند. ترس‌های موجود در کتاب‌های کودکان سبب ایجاد کابوس در کودکان نمی‌شود؛ چون در تمام داستان‌ها پایان خوبی وجود دارد. در ضمن، در هر داستانی، کودک آموزه‌هایی را می‌یابد که باعث حل مشکلات و رهایی از موقعیت‌های خطرناک شده است. با پیروز شدن قهرمان داستان بر ترس‌ها، کودک اعتماد به نفس خود را پیدا می‌کند و یاد می‌گیرد چگونه در زندگی با ترس باید مقابله کرد. این تنها در مورد داستان‌ها صادق نیست. اگر توجه کرده باشید، کودکان علاقه زیاد به انتخاب ماسک‌های وحشت‌آور دارند. درواقع، آنها با گذاشتن این ماسک‌ها روی صورت بدون آنکه احساس متهم بودن داشته باشند، احساسات منفی، عصبانیت و خشونت خودشان را به والدینی که مدام به آنها «نه» می‌گویند یا برادر بزرگ‌تری که آنها را از بازی کردن بازمی‌دارد، نشان می‌دهند.

جذاب‌ترین بازی‌ها برای کودکان بازی‌های مهیج است

به همان اندازه که بچه‌ها به شنیدن داستان‌های دلهره‌آور علاقه دارند، بازی‌های هیجان‌آوری که آنها را بترساند را هم دوست دارند. گرگ‌ام به هوا و قایم باشک از جمله‌ بازی‌های اضطراب‌آور است که در هر لحظه از آن کودک احساس ترس و نگرانی کرده و مدام جیغ می‌زند.

در بازی قایم‌باشک، کودک برای فرار از والدین، خود را در جایی پنهان می‌کند و در عین حال که می‌داند نبودن او، والدین را نگران می‌کند، خود نیز احساس تنهایی و رهاشدگی را تجربه کرده و به این ترتیب، تا حدی بر ترس از جدایی‌اش غلبه می‌کند. در گرگ‌ام به هوا، از تهدیدهای احتمالی می‌گریزد تا خودش را نجات دهد. تمام این بازی‌ها نه تنها نشاط را در کودکان ایجاد می‌کند، بلکه حساب‌شده و تربیتی نیز هستند. آنها کودکان را می‌ترسانند چون ذات کودک، ترسیدن را می‌پسندد. خطرهای فانتزی به او کمک می‌کنند بر ترس خود غلبه کرده و اعتماد به نفس بیشتری پیدا کند.

منبع: Parents

سمیه مقصودعلی