شادی بازمی گردد

نگاهی به کاربرد «دولوکستین» در درمان بیماران مبتلا به افسردگی ماژور

افسردگی با انواع گسترده‌ای از علایم احساسی و سوماتیک شامل خلق پایین، فقدان احساس لذت، اضطراب و اختلال خواب و اشتها تظاهر می‌کند. علاوه بر این‌، درد نیز به طور فزاینده‌ای به عنوان یک علامت از افسردگی تشخیص داده می‌شود...

بررسی‌های اخیر درباره شیوع و مشخصات علایم فیزیکی دردناک (PPS) همراه با افسردگی نشان می‌دهند که این علایم شایع بوده و درمان آنها نقش مهمی در رسیدن به نتایج مطلوب بالینی، شامل پسرفت و بهبود عملکرد دارد. در یک مطالعه، تقریبا ۶۵ درصد بیماران مبتلا به افسردگی در بخش‌های مراقبت اولیه درد داشتند.

● کاهش بهره‌وری

همراهی افسردگی و درد اغلب به کاهش بهره‌وری منجر می‌شود. مطالعات مختلف نشان می‌دهند سطوح بالاتر درد می‌تواند از پیش‌بینی‌کننده‌های عود بیماری باشد. همچنین در بررسی‌های دیگر نشان داده شده که درد بر اثربخشی درمان بیماری افسردگی موثر است. برخی از پژوهش‌های اخیر نشان می‌دهند درمان بیماران مبتلا به افسردگی و درد بدنی بسیار سخت‌تر از درمان افسردگی به‌تنهایی است. همچنین در یک مطالعه روی بیماران سالمند و مبتلا به افسردگی ماژور نشان داده شد آنهایی که به درمان رایج پاسخ ندادند، در وضعیت پایه دارای درد شدیدتری بودند.

از سویی، وجود PPS می‌تواند تاثیر منفی بر درمان دراز‌مدت افسردگی داشته باشد و در بیماران دارای PPS باقی‌مانده، زمان عود افسردگی کوتاه‌تر از افرادی است که PPS ندارند. به دلیل نقش ۵-HT و NE در مسیرهای نزولی تنظیمی درد نخاعی، اختلال در تنظیم انتقال عصبی سروتونین (۵-HT) و نوراپی‌نفرین (NE) که در افسردگی نقش دارند، می‌تواند علت وضعیت هیپرالژزیک در بیماران دچار افسردگی نیز باشد. در این ارتباط نشان داده شده که دولوکستین در درمان PPS همراه با افسردگی و همچنین علایم احساسی افسردگی سودمند است.

● دولوکستین

دولوکستین یک مهار‌کننده انتخابی برداشت سروتونین و نوراپی‌نفرین (SSNRI) با مصرف خوراکی است. اندیکاسیون‌های درمانی دولوکستین عبارت‌اند از: اختلال افسردگی ماژور، اختلال اضطرابی عمومی، درد نوروپاتیک محیطی دیابتی و فیبرومیالژی. عموما بیمارانی که با یک دوره افسردگی مراجعه می‌کنند، ابتدا به‌صورت تک‌دارویی درمان می‌شوند و اغلب نیز مهارکننده‌های انتخابی برداشت سروتونین یا SSRIs انتخاب اول هستند، هر چند پاسخ ناکافی به داروی ضدافسردگی اول شایع است که در این صورت چند رویکرد می‌توان داشت: افزایش دوز، تقویت درمان با افزودن یک داروی ضدافسردگی دیگر یا تعویض دارو به دارویی دیگر از همان کلاس قبلی یا از یک کلاس دارویی دیگر.

از آنجایی که مطالعات قبلی هیچ‌کدام با جزییات بررسی نکرده‌اند که پس از تغییر دارو چه اتفاقی برای PPS همراه با افسردگی می‌افتد، هدف از این مطالعه بررسی وجود PPS در بیماران بدون پاسخ یا با پاسخ ناقص به SSRI و همچنین تاثیر تغییر دارو به SSNRI (مانند دولوکستین) روی این علایم دردناک بود.

این مطالعه در چهار کشور اروپایی (اسپانیا، فرانسه، ایتالیا و انگلیس) انجام شد و تمام محققان آن روان‌پزشکان بودند. بیماران دارای شرایط با یکی از دو روش زیر به روش درمانی با دولوکستین منتقل می‌شدند، یا روش مستقیم (قطع یکباره SSRI در روز انتخاب اتفاقی و شروع دولوکستین ۶۰ میلی‌گرم در روز در روز بعد) یا روش شروع - کاهش تدریجی (کاهش تدریجی SSRI در طول دو هفته و شروع هم‌زمان دولوکستین با دوز ۶۰ میلی‌گرم در روز با دو هفته هم‌پوشانی بین SSRI و دولوکستین). در فاز بعدی مطالعه، دولوکستین به ۹۰ و سپس ۱۲۰ میلی‌گرم در روز افزایش داده می‌شد.

برای ارزیابی کلی درد (سردرد، درد پشت، درد شانه، تداخل درد با فعالیت‌های روزانه و بخشی از روز که با درد همراه بود) از شش مقیاس آنالوگ بینایی (VAS) درد استفاده شد.

● نتیجه‌گیری نهایی

اثر بخشی، ایمنی و تحمل‌پذیری به دنبال انتقال بیمارانی که بدون پاسخ یا با پاسخ ناقص به SSRI بودند، به درمان با دولوکستین، در هر دو روش مستقیم و تدریجی یکسان بود. این مطالعه نشان داد انتقال این بیماران به درمان با دولوکستین موجب بهبود قابل‌توجهی در تمام اندازه‌گیری‌های درد، شامل شش مقیاس درد VAS شد. یکی از یافته‌ها در نمونه مطالعه‌ای، سطوح بالای درد بود. بیماران در هنگام ورود به مطالعه دارای میانگین درمان با SSRI به مدت بیش از ۲۱ هفته بودند. با این وجود، متوسط پایه امتیازات آنها در تمام شش مقیاس درد VAS بالاتر از mm ۳۰ بود که به معنای درد بالینی قابل‌توجه است.

قبلا نشان داده شده که دولوکستین در درمان درد‌های مزمن مانند درد نوروپاتیک محیطی ناشی از دیابت (DPNP) مؤثر است و برای این منظور، با نام تجاری Cymbalta در آمریکا و اروپا نیز تأیید شده، بنابراین اثر دولوکستین بر درد در این مطالعه غیر قابل‌انتظار نبود. همان‌گونه که اشاره شد، بیماران مبتلا به افسردگی ماژور با علایم وسیعی مراجعه می‌کنند، شامل تغییرات خلقی و علایم فیزیکی دردناک (PPS) که همه آنها می‌توانند در اختلال عملکرد عمومی بیمار نقش داشته باشند. در نتیجه، درمان مؤثر علایم خلقی و PPS همراه با افسردگی شانس بهبود عملکرد را افزایش می‌دهد.

یافته‌های اخیر دال بر اینکه باقی ماندن PPS در بیماران مبتلا به افسردگی می‌تواند با اختلال در کیفیت زندگی و کاهش بهره‌وری آنها همراه باشد، اهمیت درمان مؤثر PPS را در این بیماران بیشتر نشان می‌دهند، بنابراین آثار دولوکستین بر PPS امیدوار‌کننده و اطمینان‌بخش است.

دکتر محسن پرورش

منبع:

Switching to duloxetine in selective serotonin reuptake inhibitor non- and partial-responders: effects on painful physical symptoms of depression. Journal of Psychiatric Research, ۲۰۰۹; ۴۳: ۵۱۲–۵۱۸.